Μια «μικρή γοργόνα» κόντρα στον ρατσισμό

Ενα μικρό κοριτσάκι κάθεται πάνω στα πόδια της μητέρας του, μπροστά στην οθόνη ενός τάμπλετ. Η μαμά πατάει το κουμπί και το βίντεο ξεκινάει. «Τι βλέπεις;» τη ρωτάει. «Βλέπω τη θάλασσα, τα ψάρια και μια γοργόνα!» απαντάει εκείνη ενθουσιασμένη. Η γοργόνα έχει κόκκινα μαλλιά και τραγουδάει ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια της Ντίσνεϊ.

Μια σύντομη παύση και τα μάτια της μικρής γουρλώνουν, πρώτα από έκπληξη και έπειτα από ενθουσιασμό. Η κάμερα έχει κάνει κοντινό στο πρόσωπο της γοργόνας. «Μου μοιάζει!» λέει, χαμογελώντας πλατιά. «Βάλ’ το πάλι!». Ηταν η πρώτη φορά που το χαριτωμένο κοριτσάκι έβλεπε μαύρη πριγκίπισσα στην οθόνη. Αυτό όμως το τρέιλερ των λίγων δευτερολέπτων, που την έκανε τόσο χαρούμενη (και το βίντεο με την αντίδρασή της viral στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης), δεν έφερε σε όλους την ίδια αντίδραση.

Η αναγέννηση της Ντίσνεϊ

Το 1989, η Ντίσνεϊ έψαχνε την ταινία κινουμένων σχεδίων που θα της επέτρεπε να ανακτήσει την αίγλη που είχε τις προηγούμενες δεκαετίες – μετά από συνεχείς εμπορικές αποτυχίες, τη διαφορά έκανε «Η μικρή γοργόνα».

Βασισμένη στο παραμύθι του Χανς Κρίστιαν Αντερσεν (και παραλείποντας τις τρομακτικές λεπτομέρειες), η ιστορία της γοργόνας Αριελ που ήθελε να γίνει άνθρωπος ξεκίνησε μια νέα εποχή για τις ταινίες της Ντίσνεϊ, που πέρασε σε όλη τη δεκαετία του ’90 μια δεύτερη περίοδο αναγέννησης. Η φιγούρα της Αριελ έγινε γνωστή σε ολόκληρο τον κόσμο: γαλάζια μάτια, κατακόκκινα μαλλιά, λευκό δέρμα.

Πριν από λίγα χρόνια, με αφορμή και το στήσιμο της παγκόσμιας ψηφιακής πλατφόρμας της, η Ντίσνεϊ αποφάσισε να μεταφέρει όλες τις ταινίες κινουμένων σχεδίων ξανά στη μεγάλη οθόνη – αυτή τη φορά σε εκδοχή live action, με κανονικούς ηθοποιούς. Ολοι περίμεναν να έρθει η ώρα της μικρής γοργόνας, κανείς όμως δεν περίμενε πως η ηθοποιός που θα ενσάρκωνε την Αριελ θα είχε μεν κόκκινα μαλλιά, αλλά διαφορετικό χρώμα δέρματος.

Τα παιδιά ξέρουν

Η Χάλι Μπέιλι, η νέα Αριελ που αποκαλύφθηκε στο παγκόσμιο κοινό πριν από λίγες μέρες, είναι αφροαμερικανίδα τραγουδίστρια και ηθοποιός από την Τζόρτζια των ΗΠΑ, μόλις 22 ετών.

Με το που το τρέιλερ της «Μικρής γοργόνας» δόθηκε στη δημοσιότητα, βρέθηκε στο επίκεντρο μιας τοξικής αντιπαράθεσης ανάμεσα σε εκείνους που διαμαρτύρονταν πως η Αριελ θα πρέπει να είναι λευκή και λόγω καταγωγής (ο Αντερσεν ήταν Δανός) και εκείνους που είδαν στο πρόσωπο της νέας γοργόνας το σπάσιμο του φυλετικού διαχωρισμού, ο οποίος επανέρχεται στο προσκήνιο με κάθε ευκαιρία σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο.

Οι αντιδράσεις των μικρών φαν της Αριελ δικαίωσαν τη δεύτερη άποψη, γιατί ήταν πανομοιότυπες, ανεξαρτήτως χρώματος: τα λευκά κορίτσια δεν ασχολήθηκαν στο ελάχιστο με το δέρμα της γοργόνας, αλλά ενθουσιάστηκαν με την εικόνα της – έχουν δει πολλές ηρωίδες που τους μοιάζουν. Τα μαύρα κορίτσια ενθουσιάστηκαν εξίσου, αλλά κατάλαβαν αμέσως τη διαφορά, γιατί δεν είχαν ποτέ το ίδιο προνόμιο.

Το επιχείρημα που κερδίζει

Η Ντίσνεϊ, που έχει πολλές φορές κατηγορηθεί για την προτίμηση που δείχνει στους λευκούς χαρακτήρες, στα σχεδόν εκατό χρόνια παραγωγής ταινιών για παιδιά έχει δημιουργήσει μόνο μία μαύρη πρωταγωνίστρια κινουμένων σχεδίων.

«Δεν δίνω σημασία στον αρνητισμό. Αυτός ο ρόλος ήταν κάτι μεγαλύτερο από εμένα και σπουδαιότερο», είπε η Μπέιλι όταν ρωτήθηκε για το #notmyAriel που κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Στην πραγματική ζωή, γοργόνες δεν υπάρχουν. Ο ρατσισμός όμως, που μια χαρά υπάρχει, είναι ικανός να χαλάσει ακόμα και την ικανότητα ενός παιδιού να ονειρεύεται. Και αυτό το επιχείρημα κερδίζει κάθε συζήτηση, ακόμα και με τους πιο σφοδρούς επικριτές της κουλτούρας της πολιτικής ορθότητας.

Έντυπη έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»