Χαμήλωσε το αιρκοντίσιον!

Στον καινούργιο κύκλο του «Μπόργκεν», της καλύτερης μάλλον πολιτικής τηλεοπτικής σειράς που έχει γυριστεί, ο δημιουργός της Ανταμ Πράις χτύπησε φλέβα χρυσού. Μαύρου χρυσού για την ακρίβεια.

Ποια είναι η βασική σεναριακή ιδέα; Οτι στη Γροιλανδία – κάποτε αποικία, σήμερα σε σχέση εξάρτησης προς τη Δανία -, στο τεράστιο, αραιοκατοικημένο νησί του Βόρειου Ατλαντικού ανακαλύπτονται κοιτάσματα πετρελαίου. Οχι δέκα σταγόνες ή εκατό βαρέλια. Για κοτζάμ υπόγεια θάλασσα μιλάμε, πρόσφορη για άμεση εξόρυξη που η ετήσια απόδοσή της εκτιμάται σε πολλά δισεκατομμύρια δανικές κορόνες. Χαράς ευαγγέλια για τους Γροιλανδούς, ψαράδες που ζουν στη ένδεια, στην υστέρηση, και υποφέρουν από τα όλα συμπαρομαρτούντα δεινά, με χειρότερο τον μαζικό αλκοολισμό. Με το πετρέλαιο η μοίρα τους επιτέλους θα αλλάξει! Φευ, η μητριά Δανία έχει διαφορετική γνώμη. Το πετρέλαιο, λέει, επιβαρύνει το περιβάλλον. Η χρήση του συντελεί καίρια στην κλιματική αλλαγή. Ψήγμα εάν διαθέτουμε ευθύνης, οφείλουμε να το αφήσουμε εκεί όπου το βρήκαμε…

Το δίλημμα είναι βγαλμένο από τη ζωή. Τέτοιες συγκρούσεις αντιμετωπίζουμε ήδη και θα ενταθούν στο άμεσο μέλλον.

Η δημοκρατική συνείδηση της Δύσης, οι κυρώσεις που επέβαλε στη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία, εκτίναξε τις τιμές των καυσίμων. Εφερε ενεργειακή κρίση. Πηγές που δεν διακρίνονται για την απαισιοδοξία τους προειδοποιούν και για έντονες ελλείψεις τροφίμων κατά τους επόμενους μήνες. Μια βόλτα στο σουπερμάρκετ δίνει μια αίσθηση για το τι απειλείται να συμβεί.

Οι εύποροι Ευρωπαίοι, με την έντονη αλληλεγγύη, είναι διατεθειμένοι – ίσως και πρόθυμοι – να πονέσει η τσέπη τους υπέρ των ιδεωδών τους. Αλλο όμως «πονάει η τσέπη μου» και άλλο «τουρτουρίζω» ή «μετράω τις μπουκιές μου». Οταν έτσι κι αλλιώς τα κουτσοφέρνεις βόλτα, η θυσία που σου ζητείται υπέρ των αδελφών Ουκρανών φαντάζει δυσβάσταχτη. Οι κυβερνήσεις σου ισχυρίζονται πως τιμωρούν τον Πούτιν. Εσένα όμως αναγκάζουν να πεις το ψωμί ψωμάκι…

Μιλάμε μήπως για ευαισθησίες πολυτελείας; Κάθε άλλο! Απέναντι στο σμπαράλιασμα των ανθρώπινων δικαιωμάτων αλίμονο εάν αδιαφορήσουμε. Πολλώ δε μάλλον για την υπερθέρμανση του πλανήτη. Εάν η θερμοκρασία ανέβαινε τέσσερις βαθμούς Κελσίου μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα – όπως θα συνέβαινε εφόσον δεν λαμβάνονταν άμεσα σκληρά μέτρα – θα αντιμετωπίζαμε βιβλικές καταστροφές. Τεράστιες εκτάσεις θα ερημοποιούνταν και άλλες θα πλημμύριζαν. Κρίκοι της τροφικής αλυσίδας θα έσπαγαν. Το παγκόσμιο χωριό μας σταδιακά θα ρήμαζε. Θα καταντούσε ένας άξενος τόπος.

«Τώρα το θυμηθήκατε;» σαρκάζει ένας Ινδός ή ένας Κινέζος. «Επί διακόσια χρόνια, ο λευκός άνθρωπος αφανίζει ό,τι βρίσκει μπροστά του. Κι όταν εμείς – της γης οι κολασμένοι – πάμε να βγούμε επιτέλους από τη μιζέρια και την υπανάπτυξη, γίνεστε σταυροφόροι των ήπιων μορφών ενέργειας; Ου να μας χαθείτε!».

Δεν είναι ζήτημα σωστού και λάθους. Εάν το σωστό το συνειδητοποιεί και το εκφράζει μια φωτισμένη μειοψηφία, μια ελίτ, καμιά πιθανότητα δεν έχει να το επιβάλει. Τα δισεκατομμύρια των βιοπαλαιστών θα νοιάζονται αποκλειστικά για το σήμερα, πώς θα κυλήσει η ρόδα της ζωής τους στους κακοτράχαλους δρόμους. «Απολιγνιτοποίηση»; «Πράσινη ανάπτυξη»; Κουβέντες σαλονιών. Ως να χτυπήσει ο όλεθρος την πόρτα μας. Και τότε ο σώζων εαυτόν σωθείτω…

Η μόνη ελπίδα; Η περιβαλλοντική αφύπνιση να συνδυαστεί με την κοινωνική δικαιοσύνη. Το κόστος της σωτηρίας να αναληφθεί κυρίως από τους έχοντες και τους κατέχοντες. Οι βολεμένοι – στις μικροαστικές τους έστω ανέσεις – πρώτοι να ξεβολευτούν, δίνοντας έναυσμα και παράδειγμα.

Στο πρόσφατο ακόμα παρελθόν, στις επτά χαρισάμενες δεκαετίες μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ήταν πολύ εύκολο να ρητορεύεις επί παντός του επιστητού από την ασφάλεια της καθημερινότητάς σου. Φούμαρα να αμολάς περί επανάστασης, περί σοσιαλισμού. Ατάκες να παπαγαλίζεις για να ναρκισσεύεσαι και για να γοητεύεις όποιον σού άρεσε.

Εδώ που έχουμε φθάσει, η υπευθυνότητα του καθενός μετριέται με πράξεις. «Χαμήλωσε το αιρκοντίσιον! Οχι για την κυβέρνηση. Για τα παιδιά σου. Είναι το ελάχιστο που τους οφείλεις. Και είναι μόνο η αρχή».