Η ειδοποιός διαφορά

Να η διαφορά μας, η διαφορά του κόσμου με την ελεύθερη ψυχή, από τον άλλον που προσδέθηκε στο κόκκινο άρμα. Έρχονται γεγονότα όπως αυτά της Αιγύπτου και βλέπετε τα εκατομμύρια των ελεύθερων ανθρώπων να συντάσσονται με την ερυθρά παράταξη και να ξεσπούν σε αρές εναντίον των δραστών μιας ατιμίας και ενός εγκλήματος. Δεν αναφερόμαστε στις επίσημες αντιδράσεις της κάθε χώρας. Για τις μάζες μιλούμε. Παγκόσμια η κραυγή: κατάρα στον Ήντεν. Του το φωνάζουν μέσα στη Βουλή, όπου έχει την πλειοψηφία. Του το ρίχνουν στα μούτρα όλοι οι λαοί της γης. Παγκόσμιος λιθοβολισμός μιας επικίνδυνης για την ειρήνη του κόσμου ευήθειας.

Ελάτε τώρα και στους άλλους. Μαίνεται —και δικαίως— ο κομμουνισμός για το έγκλημα που διαπράχθηκε στην Αίγυπτο. Την ίδια όμως στιγμή, μέσα στην καρδιά της Ευρώπης, διαπράττεται η δολοφονία ενός λαού. Δεν του στερούν μόνο το δικαίωμα να εκλέξη τον τρόπο της ζωής του. Του αφαιρούν την ίδια τη ζωή. Κεφάλια πέφτουν. Κοκκίνισε ο Δούναβης από το αίμα. Ξένος στρατός επιβάλλει τις θελήσεις του. Μια χώρα τόσο μικρή σε πληθυσμό και σε έκταση, ώστε να μην αποτελεί απειλή για κανένα, εκφράζει τη θέληση να μην της αποστραγγίζουν τους πόρους και να την αφήσουν να ζήση με όποιο σύστημα προτιμά η πλειοψηφία της. Για μια στιγμή φαίνεται ότι εκδηλώνονται από τους εισβολείς συμβιβαστικές διαθέσεις. Διαπραγματεύσεις για την τεχνική της αποχωρήσεως των σοβιετικών στρατευμάτων. Αυτό ήταν η φάκα. Παγίδα για να συλληφθούν εκείνοι με τους οποίους διαπραγματεύονται.

Ουδέν καινόν στην πολιτική, θα πήτε. Έτσι είναι. Μήπως τα ίδια σε μικρογραφία δεν έγιναν και με τον Μακάριο; Σε περίοδο διαπραγματεύσεων τον συνέλαβαν κι αυτόν. Τίποτα δεν είναι «άνευ προηγουμένου». Πάλιωσε πολύ ο πλανήτης μας για να πρωτοτυπήση.

Αλλά δεν πρόκειται για τις πράξεις. Πρόκειται για τη στάση που παίρνει ο καθένας μας απέναντι του  ενός γεγονότος και του άλλου. Ο κόσμος με την αδούλωτη σκέψη, που εξαγριώθηκε για τη βρετανογαλλική κακουργία και την αμερικανική συγκατάβαση στην Αίγυπτο, εξαγριώνεται και με το στραγγαλισμό της Ουγγαρίας. Οι άλλοι; Μιλιά. Παρακολουθήστε τα έντυπά τους. Πάρτε τους ένα ένα, φέρτε την κουβέντα στους γνωρίμους σας. Μαζί σας στο λιθοβολισμό του Ήντεν. Ούτ’ ένα χαλικάκι για τους βόρειους εισβολείς. Δεν ξεθάρρεψαν ακόμα αρκετά για να χειροκροτήσουν την εισβολή και τα φονικά. Αλλά και δεν τα αποδοκιμάζουν. Κανείς. Θα ήταν η φωνή της ανθρωπιάς. Τους έλειψε. Ασυγκράτητοι για την ατιμία που διαπράχθηκε στην Αίγυπτο. Μαζί τους κι εμείς. Γίνονται όμως τώρα όσα γίνονται στην Ουγγαρία, και δεν φωνάζουν μαζί μας. Ούτε ψίθυρος. Αν ήταν τρόπος ν’ αποφύγουν την κουβέντα, να τα συγκαλύψουν, να το περάσουν στα μουλωχτά. Η τακτική τους. Έτσι το κάνουν πάντα, ώσπου να φθάσουν οι οδηγίες και να τους δοθούν συνθήματα από τους κυρίους τους.

Η διαφορά μας. Γι’ αυτό και δεν φορούμε τον κόκκινο σκούφο και μένουμε εδώ που βρεθήκαμε. Κόσμος κακός και ψυχρός. Σχετική ουσιαστικά και σ’ αυτόν η ελευθερία. Άμετρο το πλήθος της ασυναρτησίας, της μωρίας και της φαυλότητας. Βουνό η αδικία. Ασύλληπτη η έκταση της εκμεταλλεύσεως ανθρώπου από άνθρωπο. Όσα κατεβατά θέλετε για να ολοκληρωθή το κατηγορητήριο. Από το άλλο δε μέρος η θετική πορεία, το σύστημα, η οργάνωση, τα μεγάλα επιτεύγματα σε όλους τους τομείς.

Τι να το κάνης, όταν είναι δουλωμένη η ψυχή, ευνουχισμένη η σκέψη, διεστραμμένη η κρίση, κομμένη η γλώσσα. Δεν μας ενδιαφέρουν οι ξένοι. Στους δικούς μας περιορίζουμε τις παρατηρήσεις. Δουλάκια που δεν διαφέρουν από τους δούλους του παλιού καιρού παρά μόνο κατά τούτο: ότι προσέρχονται εθελοντικά στη δουλεία. Άλλοι —οι λίγοι— από μασκαροσύνη, γιατί βρίσκουν πιο εύκολο το πεδίο να σταδιοδρομήσουν και ν’ αναδειχθούν. Έχουμε πρόχειρα τα ονόματά τους. Οι πολλοί, από το πάθος του φανατικού που παραδίδει γνώμη, στοχασμό, κρίση, αντικειμενικότητα, ανεξαρτησία σκέψεως, και από πολίτης ελεύθερος γίνεται το πειθαρχικό όργανο που εκτελεί τυφλά τις προσταγές των ξένων κυρίων του.

Το ανωτέρω κείμενο του Παύλου Παλαιολόγου, που έφερε τον τίτλο «Οι ελεύθεροι και οι άλλοι», είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Το Βήμα» στις 8 Νοεμβρίου 1956.

Είχε γραφτεί, όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, την εποχή της εισβολής αφενός των Αγγλογάλλων στην Αίγυπτο και αφετέρου των Ρώσων στην Ουγγαρία.

Ευχερέστατη —πιστεύω— η αναγωγή στη δική μας εποχή, στο σήμερα, όσων περιγράφονται ή και καταγγέλλονται από τον Παλαιολόγο.

Τίποτα δεν είναι χωρίς προηγούμενο, επισημαίνει εύστοχα ο δάσκαλος της δημοσιογραφίας, ο πρύτανης του χρονογραφήματος.

Εισβολείς και τότε, άτιμοι και βάρβαροι.

Δολοφονία λαών και τότε, λαών που απλώς εκφράζουν τη θέλησή τους να ζήσουν με όποιο σύστημα προτιμά η πλειοψηφία τους.

Ουδεμία πρωτοτυπία στις πράξεις λοιπόν, ουδέν καινόν στη διεθνή σκακιέρα.

Το θέμα, λέει ο Παλαιολόγος, είναι η στάση που υιοθετεί ο καθένας μας απέναντι σε τέτοιου είδους κακουργίες, σε τέτοιου μεγέθους εγκλήματα.

Από τη μια, ο κόσμος με την ελεύθερη ψυχή και την αδούλωτη σκέψη.

Από την άλλη, ο κόσμος με τη διεστραμμένη κρίση και την κομμένη γλώσσα.

Εν συντομία, οι ελεύθεροι πολίτες και οι άλλοι.

Η ειδοποιός αυτή διαφορά είναι στην πραγματικότητα η λυδία λίθος πάνω στην οποία ανέκαθεν δοκιμαζόταν το ηθικό έρμα των δημοκρατικών κοινωνιών της Δύσης.