Παναγία Καλαμπάκας – Η μεγαλοπρεπής τρίκλιτη βασιλική

Στην Καλαμπάκα, την πόλη της Περιφερειακής Ενότητας Τρικάλων που καυχιέται για τα μοναδικά στον κόσμο θεόρατα γλυπτά της, τα Mετέωρα, διατηρούνται αρκετοί μικροί μεταβυζαντινοί ναοί με ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες και ξυλόγλυπτα τέμπλα.

Όμως, το σπουδαιότερο μνημείο της πόλης είναι ο βυζαντινός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, άλλοτε καθεδρικός ναός της επισκοπής Σταγών.

Πηγή: stagonnews.gr

Η μεγαλοπρεπής τρίκλιτη βασιλική, με υπερυψωμένο το μεσαίο κλίτος, ιδρύθηκε πιθανότατα κατά τους Μεσοβυζαντινούς Χρόνους, στο 10ο ή στις αρχές του 11ου αιώνα, στη θέση παλαιοχριστιανικής βασιλικής – σώζονται από αυτήν σπαράγματα ψηφιδωτού δαπέδου, το μαρμάρινο κιβώριο της Αγίας Τράπεζας και το πέτρινο σύνθρονο.

Πηγή: Μητρόπολη Σταγών/7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων

Στους μετέπειτα αιώνες ο ναός, που απολήγει σε τρεις κόγχες προς ανατολάς, υπέστη εκτεταμένες επισκευές και μετατροπές, που επέφεραν αλλοιώσεις στα μορφολογικά και κατασκευαστικά στοιχεία του.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο μαρμάρινος υψηλός άμβωνας στο κέντρο της εκκλησίας, δευτερευόντως δε το ξυλόγλυπτο τέμπλο και ορισμένες φορητές εικόνες.

Πηγή: Δήμος Μετεώρων

Ο ναός, γνωστός ως βασιλική ή Παναγία της Καλαμπάκας, είναι εσωτερικά κατάγραφος, με τοιχογραφίες που ανάγονται σε δύο φάσεις: το παλαιότερο σωζόμενο ζωγραφικό στρώμα χρονολογείται στα τέλη του 11ου/αρχές του 12ου αιώνα, το δε νεότερο –και μεγαλύτερο– τμήμα του ζωγραφικού διακόσμου τοποθετείται στο έτος 1573. Εξάλλου, ο τοιχογραφικός διάκοσμος του νάρθηκα χρονολογείται στο 18ο αιώνα.

Πηγή: Δήμος Μετεώρων

Στο βορινό τοίχο του εσωνάρθηκα έχουν αντιγραφεί με κεφαλαία γράμματα δύο επίσημα έγγραφα που προσδιορίζουν τα δικαιώματα, τα όρια και τα προνόμια τής πάλαι ποτέ επισκοπής Σταγών: χρυσόβουλο του αυτοκράτορα Aνδρόνικου Γ’ Παλαιολόγου (1336) και σιγίλιο του οικουμενικού πατριάρχη Aντωνίου Δ’ (1393).