Ανησυχητικές πυρηνικές αντιδράσεις ανιχνεύονται στα έγκατα του Τσερνόμπιλ

Πυρηνικές αντιδράσεις που συνεχίζονται στα λιωμένα πυρηνικά καύσιμα του Τσερνόμπιλ θα μπορούσαν να προκαλέσουν «ανεξέλεγκτη απελευθέρωση πυρηνικής ενέργειας», προειδοποιούν ερευνητές που παρακολουθούν τον τόπο του χειρότερου δυστυχήματος στην ιστορία της πυρηνικής ενέργειας.

Οι αντιδράσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν τελικά σε έκρηξη, η οποία όμως δεν θα είχε την ισχύ της πυρηνικής καταστροφής του 1986, όταν ο αντιδραστήρας 4 του σταθμού εξερράγη και κάλυψε την Ευρώπη με σύννεφα ραδιενεργών ισοτόπων.

Παρόλα αυτά, ενδεχόμενη έκρηξη θα μπορούσε να προκαλέσει μερική κατάρρευση της τσιμεντένιας σαρκοφάγου που χτίστηκε πάνω από τον αντιδραστήρα μετά το ατύχημα. Σε μια τέτοια περίπτωση, ραδιενεργή σκόνη θα γέμιζε το γιγάντιο στέγαστρο που καλύπτει τη σαρκοφάγο και το εργοστάσιο και θα περιέπλεκε σημαντικά τις εργασίες απομάκρυνσης των πυρηνικών υλικών.

To γιγάντιο στέγαστρο που καλύπτει τον κατεστραμμένο αντιδραστήρα θα εμπόδιζε ενδεχόμενη νέα διαρροή ραδιενέργειας (Reuters)

Οι αντιδράσεις πυρηνικής σχάσης που ανιχνεύονται στον υπόγειο θάλαμο 305/2 «είναι σαν τη χόβολη που μένει στον πάτο της ψησταριάς» λέει στον δικτυακό τόπο του Science ο Νιλ Χάιατ, χημικός του Πανεπιστημίου του Σέφιλντ στη Βρετανία.

«Η αβεβαιότητα είναι μεγάλη, δεν μπορούμε όμως να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο ατυχήματος» προσθέτει ο Μαχίμ Σάβελιεφ του Ινστιτούτου Προβλημάτων Ασφάλειας Πυρηνικών Σταθμών στο Κίεβο.

Σχάση

Όταν ο αντιδραστήρας 4 του Τσερνόμπιλ εξερράγη πριν από 35 χρόνια, τα πυρηνικά καύσιμα έλιωσαν, διαπέρασαν τον ατσάλινο πυθμένα και χύθηκαν στα τσιμεντένια υπόγεια του εργοστασίου, όπου σχημάτισαν ένα ασυνήθιστο αμάλγαμα μαζί με τις λιωμένες ράβδους ελέγχου και την άμμο που χύθηκε στο σημείο για να σβήσει την πυρκαγιά.

Η στερεοποιημένη «λάβα» είναι γνωστή ως κόριο, ένα υλικό που μοιάζει με τσιμέντο αλλά είναι άκρως ραδιενεργό και εκπέμπει επικίνδυνα νετρόνια από τη διάσπαση ισοτόπων ουρανίου.

To «πόδι του ελέφαντα», μια γιγάντια μάζα κόριου στο υπόγειο του αντιδραστήρα

Οι συνεχιζόμενες αντιδράσεις οφείλονται στην εισροή νερού, το οποίο επηρεάζει την ταχύτητα των νετρονίων και αυξάνει την ταχύτητα των αντιδράσεων σχάσης.

Στη χειρότερη περίπτωση, λένε οι ειδικοί, το κόριο θα μπορούσε να φτάσει τη λεγόμενη «τιμή κρισιμότητας» και θα μπορούσε να συντηρήσει αλυσιδωτές αντιδράσεις που θα μπορούσαν δυνητικά να οδηγήσουν σε μικρή έκρηξη.

Η ροή νετρονίων από τον υπόγειο θάλαμο 305/2 έχει διπλασιαστεί τα τέσσερα χρόνια, ωστόσο το πρόβλημα ήταν γνωστό από πολύ παλαιότερα. Τον Ιούνιο του 1990, μια δυνατή νεροποντή αύξησε ανησυχητικά τα νετρόνια και ανάγκασε έναν ερευνητή να ψεκάσει τον χώρο του αντιδραστήρα με διάλυμα νιτρικού γαδολινίου, μια ουσία που απορροφά τα νετρόνια και επιβραδύνει έτσι τις αντιδράσεις σχάσης.

Λίγα χρόνια μετά το περιστατικό του 1990, οι υπεύθυνοι του Τσερνόμπιλ εγκατέστησαν ψεκαστήρες νιτρικού γαδολίνιου όπου μπορούσαν, όχι όμως και στον θάλαμο 305/2, ο οποίος παραμένει απρόσιτος λόγω επικίνδυνων επιπέδων ραδιενέργειας.

Συγκεκριμένο σχέδιο δράσης δεν υπάρχει για την αποτροπή ενδεχόμενης αλυσιδωτής αντίδρασης, το θετικό όμως είναι ότι η ροή νετρονίων αυξάνεται αργά και δίνει στους υπευθύνους περιθώριο μερικών χρόνων να βρουν λύση.

Μια από τις ιδέες που εξετάζονται είναι η ανάπτυξη κάποιου θωρακισμένου ρομπότ που θα ανοίξει τρύπες στο κόριο και θα εισάγει κυλίνδρους βορίου, οι οποίοι θα απορροφούσαν τα νετρόνια.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, η ανίχνευση συνεχιζόμενων αντιδράσεων σχάσης περιπλέκουν τα σχέδια της Ουκρανίας να απομακρύνει το κόριο από το εργοτάξθι και να το θάψει για πάντα στο υπέδαφος.