Πορτρέτα: Οι απίστευτες ιστορίες που κρύβουν 5 πασίγνωστοι πίνακες

Ο διακριτικός χορός «του φόβου, της κολακείας, της ευγνωμοσύνης και της δυσπιστίας» μεταξύ δύο ανθρώπων που περνούν ώρες μαζί για να αναζητήσουν το τέλειο πορτρέτο, το pas de deux,  μεταξύ καλλιτέχνη και του ανθρώπου που φιλοτεχνείται το πορτρέτο του, διερευνάται σε μια νέα έκδοση.

Μερικά από τα πιο συναρπαστικά έργα τέχνης που διερευνούν οι συγγραφείς του βιβλίου Portraits Unmasked: The Stories Behind Faces, κρύβουν απίστευτες ιστορίες πίσω από τη δημιουργία τους.

Λεονάρντο Ντα Βίντσι,

Κυρία με ερμίνα  (1489–90),  Μουσείο Czartoryski, Κρακοβία, Πολωνία.

Όλα ξεκίνησαν όταν ο αλαζονικός κυβερνήτης του Μιλάνου, ο Ludovico «il Moro» Sforza (Σφόρτσα), πίστευε ότι μπορούσε να πετύχει το αδύνατο: να έχει τη σύζυγό του και την ερωμένη του – μια όμορφη, έξυπνη νεαρή γυναίκα από την αυλή του Μιλάνου, Cecilia Gallerani – να ζουν μαζί κάτω από την ίδια στέγη .

Ο Sforza προσέλαβε τον αγαπημένο του καλλιτέχνη, τον Λεονάρντο ντα Βίντσι, για να ζωγραφίσει το πορτρέτο της ερωμένης του, το οποίο το ολοκλήρωσε πριν εκείνη μείνει έγκυος τον γιο του κυβερνήτη,  Cesare. Η ερμίνα «είχε την ίδια ζωντάνια και ευγενική έκφραση με το Ludovico», γράφουν οι Bonazzoli και Robecchi σε ένα κεφάλαιο με τον τίτλο «Η αγάπη θα μας χωρίσει».

Η σύζυγος του Sforza,  Beatrice, ανέχεται την άβολη συμφωνία για λίγο, επιτρέποντας ακόμη και τον παράνομο γιο του συζύγου της και της Gallerani να εμφανιστεί στο δικαστήριο. Αλλά όταν η Beatrice είδε ότι τόσο η ίδια όσο και η Gallerani είχαν φορέματα από το ίδιο ύφασμα, πέταξε το γάντι και ζήτησε από τον Δούκα να στείλει την ερωμένη του μακριά. Η ερωμένη, πήρε το πορτρέτο μαζί της όταν έφυγε το 1498.

Γκλουκ (Gluck)

Medallion  (YouWe) (1936), Christie’s images

Αν και αντικορφορμίστρια , η Bρετανίδα καλλιτέχνης Χάνα Γκλούκσταϊν δεχόταν να προσφωνείται μόνον ως Γκλουκ για να δείξει ότι δεν είχε σημασία το φύλο του ζωγράφου, αλλά ο πίνακας . Αν και η πρώιμη παραγωγή της ήταν σχεδόν αποκλειστικά πίνακες ζωγραφικής, βοτανικής και λουλουδιών, άλλαξε το 1936 με το διπλό πορτρέτο της, το Μενταγιόν (YouWe).

Ο πίνακας απεικονίζει την ίδια την  καλλιτέχνη (με κοντά σκούρα μαλλιά) ντυμένη με ένα κοστούμι ανδρικό και την ερωμένη της, την  Nesta Obermer. Και οι δυο έχουν το ίδιο στυλ , το ίδιο χτένισμα και κοιτάζουν στην ίδια κατεύθυνση. Το πορτρέτο είναι γνωστό ως αναπαράσταση ενός γάμου μεταξύ γυναικών. Οι δύο γυναίκες ερωτεύτηκαν σχεδόν αμέσως μετά την πρώτη συνάντησή τους. Μοιράστηκαν μια αγάπη για την όπερα και η Gluck απεικόνισε τη σχέση τους σε αυτόν τον πίνακα μετά από ένα σαββατοκύριακο που συμμετείχαν σε μουσικές παραστάσεις, το 1936.

Όμως, η Obermer είχε συνηθίσει την προνομιακή της ζωή, χάρη σε μεγάλο βαθμό στον σύζυγό της – μόνο κατ’ όνομα – και τελικά χώρισαν. Αλλά ο πόθος της ζωγράφου για την πρώην ερωμένη της  της δεν μειώθηκε ποτέ, και η τελευταία σύντροφός της, η δημοσιογράφος, Edith Shackleton Heald –τελευταία ερωμένη του διάσημου ποιητή, W.B Yeats- ήταν δυσαρεστημένη μέχρι και το θάνατο της, το 1976.

Γκράντ Γουντ

American Gothic, 1930, Art Institute of Chicago.

Οι περισσότεροι, μετά τη δημοσίευση του American Gothic υπέθεσαν ότι το πορτρέτο απεικόνιζε ένα ζευγάρι αγροτών. Αλλά ο Γουντ ήθελε κάτι άλλο: να φιλοτεχνήσει μια εικόνα ενός πατέρα και της κόρης του. Υπήρχε μια διαφορά 32 ετών μεταξύ των μοντέλων: η 30χρονη αδερφή του καλλιτέχνη, Nan Wood, και ένας ντόπιος οδοντίατρος και φίλος του , ο  B.H. Mc Keeby.

«Κάτι πρέπει να πήγε στραβά στην απόδοση των πορτέτων», αναφέρουν οι συγγραφείς στο βιβλίο τους «ή ίσως όχι, δεδομένης της επιτυχίας του πίνακα.»

Ο Wood, ωστόσο, δεν ενοχλήθηκε για αυτήν την παρανόηση. Ο κύριος στόχος του ήταν να υπογραμμίσει τις πουριτανικές ρίζες του αμερικανικού πολιτισμού και να απεικονίσει την αρχέτυπη απλή οικογένεια. Ο πίνακας είναι έχει αποτελέσει έμπνευση μιμήσεων και παρωδιών στη σύγχρονη ιστορία των ΗΠΑ. Φιλοξενείται στο Art Institute of Chicago  όπου ο καλλιτέχνης ξεκίνησε την καριέρα του εκπαιδευόμενος σε βραδινά μαθήματα ζωγραφικής.

Φράνσις Αλιυς

The Fabiola Project (1994 – σε εξέλιξη), καλλιτέχνης και LACMA.

Όταν μετακόμισε στην Πόλη του Μεξικού, ο Βέλγος καλλιτέχνης Francis Alÿs βρέθηκε να περιπλανιέται στις υπαίθριες αγορές και τους χειροποίητους πάγκους, αναζητώντας αναπαραγωγές διάσημων αναγεννησιακών έργων τέχνης για να ξεκινήσει τη δική του συλλογή, όταν παρατήρησε ένα περίεργο μοτίβο.

«Το αδιαμφισβήτητο αστέρι ήταν ένα απλό, αριστερόπλευρο προφίλ μιας καλόγριας που φοράει κόκκινη μαντίλα, η οποία ήταν διαθέσιμη σε κάθε πιθανή μορφή, μέγεθος και μέσο», γράφουν οι Bonazzoli και Robecchi.

Η μορφή ήταν η Αγία Φαβιόλα, μια ιταλίδα καλόγρια, της οποίας οι αποτυχημένοι γάμοι την οδήγησαν στην εκκλησία, οπότε – αφού σφυρηλάτησε μια σχέση με τον Άγιο Τζερόμ – αποφάσισε να δώσει τα πλούτη της για τη δημιουργία ενός ξενώνα για τους άρρωστους προσκυνητές που επισκέπτονται το Βατικανό. Μετά το θάνατό της, το 399 αγιοποιήθηκε.

Περίπου 1500 χρόνια αργότερα, ο ζωγράφος Jean, Jacques Henner επέλεξε την Αγία Φαμπιόλα ως θέμα. Το έργο εξαφανίστηκε μετά από μια δημοπρασία το 1912 στο Παρίσι. Και πολλοί έσπευσαν να κάνουν αντίγραφα για να πλουτίσουν. Ο Alÿs έχει συγκεντρώσει περισσότερες από 450 απεικονίσεις.

Ζαν Μισέλ Μπασκιά 

Hollywood Africans (1983), Whitney Museum of American Art, New York.

Η μετεωρική άνοδος του Basquiat το 1980 δεν ήλθε χωρίς κόστος. Έχοντας ακολουθήσει  έναν διαφορετικό τρόπο ζωής όταν έγινε διάσημος για το  «SAMO», ξαφνικά βρέθηκε να ωθείται στο επίκεντρο της σύγχρονης τέχνης.

«Οι έμποροι ήταν υποστηρικτικοί αλλά απαιτητικοί, οι καλλιτέχνες τον συνέχαιραν αλλά ζήλευαν.  Η πίεση ήταν ισχυρή».

Ο Basquiat γνώριζε πολύ καλά το περιβάλλον , ίσως ακόμη περισσότερο όταν έκανε ένα ταξίδι στο Λος Άντζελες με συναδέλφους  του καλλιτέχνες του δρόμου και στενούς φίλους του. H κοινωνική συναστροφή με αστέρια του Χόλιγουντ λειτούργησε ως έλεγχος της πραγματικότητας – και έτσι, γεννήθηκε το έργο «οι Αφρικανοί του Χόλιγουντ».

Εν μέσω αναφορών στη Sunset Boulevard και στο Hollywood Walk of Fame, ο καλλιτέχνης συμπεριέλαβε μια «πινελιά» στο 1940, στην κορυφή δίπλα στον τίτλο του πίνακα , τη χρονιά που η πρώτη μαύρη, η Hattie McDaniel, κέρδισε Όσκαρ β’ ρόλου, για το ρόλο της ως μαμά στο «Όσα παίρνει ο Άνεμος».

Με πληροφορίες απο το artnet.