Το σπερμοδιάγραμμα και ο έλεγχος της ανδρικής υπογονιμότητας

Μπορεί να μοιάζει παράξενο, αλλά εδώ και πολλά χρόνια, κάθε φορά που ένα ζευγάρι έμπαινε στη διαδικασία να διερευνήσει το θέμα της γονιμότητας, το βάρος έπεφτε κυρίως στη γυναίκα.

Η γυναίκα ήταν εκείνη που υποβαλλόταν σε εξονυχιστικές εξετάσεις, ενώ ο άνδρας σε έναν απλό έλεγχο.

Γιατί συνέβαινε αυτό;

«Μπορεί να είναι και θέμα προκατάληψης, αλλά το πρόβλημα που εντοπίζω εγώ, ως επιστήμων, ήταν και παραμένει ακόμη η έλλειψη σωστής ενημέρωσης για την ανάγκη ελέγχου και της ανδρικής γονιμότητας» αναφέρει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ η Θεοδοσία Ζεγκινιάδου, βιολόγος αναπαραγωγής – υπεύθυνη μαθημάτων Εργαστηριακής Ανδρολογίας στην Ιατρική Σχολή Αθηνών.

Η κ. Ζεγκινιάδου εξηγεί ότι η Εργαστηριακή Ανδρολογία είναι μια επιστήμη που αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια και αυτό εξηγεί τη μέχρι σήμερα μονόπλευρη αντιμετώπιση στα ζευγάρια.

Οι πληροφορίες όμως που μπορεί να παράσχει είναι πολλές και χρήσιμες για τη σωστή αντιμετώπιση της υπογονιμότητας του ζευγαριού.

«Στη χώρα μας, για την ώρα, υπάρχουν λίγα σε αριθμό εξειδικευμένα κέντρα που μπορούν να ελέγξουν τη γονιμότητα του άνδρα. Ο ενδελεχής εργαστηριακός έλεγχος του σπέρματος δεν είναι μια απλή υπόθεση. Τα αποτελέσματα που μπορεί να μας δώσει πολλές φορές δίνουν τη λύση στο ζευγάρι, χωρίς να χρειαστεί να μπει στη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης, γλιτώνοντας κόπο, χρόνο, χρήμα και ενίοτε ψυχική ταλαιπωρία. Φυσικά, δεν περιορίζεται μόνο στον τομέα της γονιμότητας, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις αφορά και άλλες παθήσεις» αναφέρει η κ. Ζεγκινιάδου.

Η εκπαίδευση στην Εργαστηριακή Ανδρολογία στην Ελλάδα

«Στην Ελλάδα η εκπαίδευση στην Εργαστηριακή Ανδρολογία είναι ελλιπής», και αυτό το κενό έρχεται να καλύψει το εργαστήριο Ιστολογίας – Εμβρυολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, το οποίο διοργανώνει μαθήματα με θέμα την Εργαστηριακή Ανδρολογία, φέτος για έβδομη συνεχή χρονιά, σημειώνει η κ. Ζεγκινιάδου.

Τα μαθήματα έχουν θεωρητικό και πρακτικό μέρος με σκοπό την καλύτερη κατανόηση των εξετάσεων, που θα αποτελέσουν αληθινό βοήθημα στον κλινικό γιατρό για τη διερεύνηση της γονιμότητας.

Τα μαθήματα ξεκίνησαν στις 2 Νοεμβρίου και θα ολοκληρωθούν στις 2 Μαΐου.

Συνολικά, θα γίνουν έξι ενότητες με θεωρητικό και εργαστηριακό μέρος, τα οποία θα αφορούν το σπερμοδιάγραμμα, την κρυοσυντήρηση γαμετών και εμβρύων, τη γενετική και ανδρική γονιμότητα, τη μικροβιολογία – ανοσολογία σπέρματος και την ιστολογία όρχεως.

Όπως εξηγεί η υπεύθυνη των μαθημάτων, Θεοδοσία Ζεγκινιάδου, τα εν λόγω μαθήματα απευθύνονται σε γιατρούς (ανδρολόγους, ουρολόγους, γυναικολόγους) και βιολόγους, που επιθυμούν να αποκτήσουν πιο εξειδικευμένες γνώσεις για να κατευθύνουν καλύτερα τον ασθενή, και γίνονται με τη συνεργασία της Ελληνικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας, της Πανελλήνιας Ένωσης Ενδοκρινολόγων και της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας.

Στο Εργαστήριο Ιστολογίας – Εμβρυολογίας γίνονται επίσης, εδώ και 15 χρόνια, τα σεμινάρια Βασικής Ανάλυσης Σπέρματος, που οργανώνονται από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας.

Τα σεμινάρια αυτά διδάσκονται με το ίδιο τυποποιημένο πρόγραμμα σε πολλές χώρες του κόσμου στην τοπική γλώσσα και αφορούν αποκλειστικά τις εργαστηριακές τεχνικές του σπερμοδιαγράμματος.

Η κ. Ζεγκινιάδου προσθέτει πως από την καινούρια χρονιά θα είναι έτοιμο και ένα πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης με θέμα την ανδρική υπογονιμότητα, που θα παρέχει πληροφορίες για κλινικά και εργαστηριακά θέματα.

Έλεγχος της ανδρικής γονιμότητας

Στον άνδρα ο έλεγχος αρχίζει πάντα με το σπερμοδιάγραμμα. Τα μαθήματα αρχίζουν με την άποψη του ουρολόγου και του ενδοκρινολόγου για τη διάγνωση και θεραπεία της υπογονιμότητας και συνεχίζονται με τις θεραπευτικές τεχνικές της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Στο εργαστηριακό μέρος γίνεται αναφορά σε όλες τις εργαστηριακές λεπτομέρειες, όπως ο αριθμός των σπερματοζωαρίων, η κινητικότητά τους και η μορφολογία ή πιο εξειδικευμένες μετρήσεις, όπως η μέτρηση και διαφοροποίηση του αριθμού των στρογγυλών κυττάρων.

Αρκεί το σπερμοδιάγραμμα;

Όπως εξηγεί η κ. Ζεγκινιάδου, «τις περισσότερες φορές για τη σωστή διερεύνηση της ανδρικής γονιμότητας χρειάζεται να γίνει και πιο ενδελεχής έλεγχος. Ο έλεγχος στο DNA των σπερματοζωαρίων αποτελεί πλέον μια εξέταση ρουτίνας, που έχει να δώσει χρήσιμες πληροφορίες. Όπως επίσης και ο καρυότυπος, που θα αποκαλύψει τις περιπτώσεις στις οποίες η υπογονιμότητα οφείλεται σε χρωμοσωμική ανωμαλία. Στα μαθήματα που κάνουμε συζητάμε επίσης και άλλες εξετάσεις γενετικής που απαντούν σε σημαντικές ερωτήσεις όπως οι μικροελλείψεις του χρωμοσώματος Υ (AZF), η κυστική ίνωση και το FISH των σπερματοζωαρίων. Σε ξεχωριστό μάθημα γίνεται αναφορά και στην κρυοσυντήρηση του δείγματος στην τράπεζα σπέρματος. Είναι η δεύτερη ευκαιρία που έχει ένας άνδρας για να τεκνοποιήσει. Διότι υπάρχουν άνδρες που υποβάλλονται σε θεραπείες, οι οποίες είτε αποδυναμώνουν είτε καταστρέφουν τη γονιμότητά τους και με τις μεθόδους διατήρησης των σπερματοζωαρίων στην τράπεζα σπέρματος για μεγάλα χρονικά διαστήματα λύνουν το πρόβλημα της γονιμότητάς τους».

Πώς επιτυγχάνεται το αξιόπιστο αποτέλεσμα στις εξετάσεις σπέρματος;

Η κ. Ζεγκινιάδου υπογραμμίζει ότι «όλες οι παράμετροι του σπερμοδιαγράμματος αξιολογούνται με υποκειμενικές μετρήσεις. Αυτό είναι που κάνει τη σωστή και μακροχρόνια εκπαίδευση του εργαστηριακού τόσο σημαντική. Καθιστά επίσης επιβεβλημένη τη συμμετοχή του εργαστηρίου σε οργανωμένο σύστημα εξωτερικού ποιοτικού ελέγχου. Μόνο τότε το αποτέλεσμα μπορεί να θεωρηθεί αξιόπιστο και αποτελεί ουσιαστική βοήθεια στον κλινικό γιατρό».

(Πηγή πληροφοριών: ΑΠΕ – ΜΠΕ)