Εμείς φτιάξαμε το τέρας της διαφθοράς, κι εμείς το συντηρούμε

Είναι το θέμα των ημερών γιατί τα έχει όλα. Και χρήμα, και απάτη, και ολίγον «ροζ». Εχει όμως και κάτι άλλο που μας κάνει να «κολλάμε». Στην υπόθεση αυτή ο καθένας μας βλέπει τον εαυτό του. Όχι ως θύτη αλλά ως θέμα.

Είναι το σκάνδαλο με τον καθηγητή «φακελάκη», όπως η δημοσιογραφική αδεία τον έχει ονομάσει. Ενας καθηγητής επί μια 20ετία ζητούσε ανταλλάγματα, οικονομικά και ερωτικά για να περνά φοιτητές και φοιτήτριες στα μαθήματά του, ή για να τους βρίσκει δουλειές ή για να ξεζουμίζει προγράμματα του ΕΣΠΑ. Όχι ένα ή δύο χρόνια, αλλά 20, όσο απίστευτο κι αν φαίνεται αυτό.

Κι εμείς όλοι καθόμαστε και διαβάζουμε τις λεπτομέρειες της δράσης του καθηγητή στον οποίον εμπιστευτήκαμε τα παιδιά μας. Και ο οποίος συνελήφθη με μερικές δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ. Και για τον οποίον αποκαλύφθηκε ότι ήταν μέλος διοικητικών συμβουλίων εταιρειών, φορέων, συλλόγων, έχει εκλεγεί ή έχει πάρει μέρος σε αρχαιρεσίες, ήταν μέλος κόμματος. Πολυσχιδής προσωπικότητα που επί 20 χρόνια είχε στήσει όλη αυτήν την απάτη.

Ας αφήσουμε το γεγονός ότι ένας τέτοιος τύπος εξαπατούσε τον κόσμο για τόσο χρονικό διάστημα. Ας αφήσουμε στην άκρη ότι νέοι και νέες ενέδιδαν στις απαιτήσεις τους.

Κι ας πάμε στην ουσία. Στο ότι όλοι οι Ελληνες, άλλος λίγο, άλλος πολύ, έχουν πέσει θύματα επιτηδείων. Που τους ζήτησαν φακελάκι ή άλλες εξυπηρετήσεις κι αυτοί ενέδωσαν.

Κι ας αναρωτηθούμε γιατί. Γιατί η Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια στην μικροδιαφθορά. Γιατί ανέχεται η κοινωνία όλη αυτή την κατάσταση, αν δεν την επικροτεί κιόλας. Ας θυμηθούμε πότε έλεγε ο Σημίτης ότι θα βάλει τέλος στο «γρηγορόσημο» και τι έχει γίνει από τότε. Βεβαίως ο Σημίτης κυνηγούσε το χιλιάρικο κι έκανε τον «τροχονόμο» των εκατομμυρίων, αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση.

Το πρόβλημα της μικροδιαφθοράς, της συναλλαγής στην καθημερινότητα είναι τεράστιο. Στα νοσοκομεία, τις πολεοδομίες, τις εφορίες, ακόμη και σε υπουργεία ή στους δήμους.

Το 2011, όταν η χώρα ήταν στην αρχή της κρίσης, σύμφωνα με την έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας, το 10,8% των Ελλήνων, με την μερίδα του λέοντος στο Λεκανοπέδιο, είχε πέσει θύμα διαφθοράς, το 7,4% (7,2%, το 2010) στο Δημόσιο και το 3,4% (4%, το 2010) στον ιδιωτικό τομέα, καταβάλλοντας βάσει του εκτιμώμενου μεγέθους 554 εκατ. ευρώ έναντι των 632 εκατ. ευρώ του 2010, με μέσον όρο των χρηματικών ποσών τα 1.406 ευρώ (1.623 ευρώ, το 2010).

Στα δημόσια νοσοκομεία το φακελάκι κυμαινόταν από 100 μέχρι 30.000 ευρώ για επέμβαση και από 30 έως 20.000 ευρώ για «γρηγορόσημο». Ακολουθούσαν οι εφορίες, με το κλείσιμο ή τον έλεγχο των βιβλίων να «χρεώνεται» από 100 έως 20.000 ευρώ και την έκδοση δικαιολογητικών από 15 έως 1.000 ευρώ. Οι πολεοδομίες είχαν άλλα θέματα, με την οικοδομική άδεια να κυμαίνεται από 200 έως 8.000 ευρώ και τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων από 200 έως 5.000 ευρώ.

«Φθηνότερος» ο ιδιωτικός τομέας, με την επέμβαση στα νοσοκομεία να κυμαίνεται από 150 έως 7.000 ευρώ και τις ιατρικές εξετάσεις από 30 έως 500 ευρώ, ενώ ένας έλεγχος ΚΤΕΟ κοστίζει επιπλέον από 20 έως 100 ευρώ και ένα δίπλωμα οδήγησης από 40 έως 500 ευρώ.
Λίγα χρόνια μετά μια έκθεση του ΟΟΣΑ ανέφερε ότι για την Ελλάδα το «φακελάκι» έχει καταστεί βαθιά ριζωμένος κοινωνικός θεσμός. Ανω το 20% των Ελλήνων δηλώνουν πως έχουν δωροδοκήσει τους τελευταίους 12 μήνες για να λάβουν παροχές υγείας όταν το αντίστοιχο ποσοστό στα κράτη μέλη του ΟΟΣΑ είναι στο 6%.

Ακριβώς εδώ είναι η ρίζα του προβλήματος. Το «φακελάκι» είναι βαθιά ριζωμένος θεσμός. Η απάτη έχει θεσμός σε μια χώρα που καταπατά τους πραγματικούς θεσμούς όπως η Δικαιοσύνη, η Πολιτική, η Εκκλησία, το ίδιο το Κράτος.

Όχι, λοιπόν, δε φταίει ο θύτης, δεν ευθύνεται ο απατεώνας, δεν είναι ο καθηγητής «φακελάκης» ο πρωταγωνιστής του εγκλήματος. Ολοι εμείς είμαστε που το ανεχόμαστε. Που δεν το αρνούμαστε, που δεν το καταγγέλλουμε, που δεν το ξεσκεπάζουμε. Και που δυστυχώς ακόμη και μέσα στην κρίση δεν βρήκαμε τη δύναμη να κόψουμε το κακό από τη ρίζα του.

Μόνο εμείς, τα «θύματα» φταίμε για την μικρή ή την μεγάλη διαφθορά. Ας αρνηθούμε το φακελάκι στον γιατρό, ας κόψουμε το γρηγορόσημο από κάθε κρατικό ή ιδιωτικό λαμόγιο και ας τους βγάλουμε στη φόρα. Μπορεί να ρισκάρουμε πολλά, αλλά μπορεί να είμαστε και οι αναγεννητές αυτής της χώρας.

Η εξάλειψη της διαφθοράς θα μπορούσε να είναι το πρώτο βήμα για μια αλλαγή του μοντέλου δημοκρατίας που έχουμε. Και που επιλέγουμε να υπηρετούμε διαπράττοντας έγκλημα καθοσιώσεως.