Το αίμα του Ζακ κι η φάλαινα του Ιωνά

Όταν οι πράκτορες της Μοσάντ πήγαν τον Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ, τον υπέβαλλαν σε ανάκριση καθημερινά επί 9 μήνες.

Τον εξέτασαν «μισή ντουζίνα ψυχίατροι» έγραφε στην ανταπόκριση της στο New Yorker η Χάνα Άρεντ, και βεβαίωσαν όλοι ότι είναι φυσιολογικός. Ένας ιερέας είπε πως «ο κ. Άιχμαν κάνει πολύ θετικές σκέψεις». Ήταν επίσης ο τέλειος οικογενειάρχης, πολύ καλός πατέρας και σύζυγος, είπαν. Τρυφερός κι αγαπησιάρης με τους ανθρώπους του.

Ο «αρχιτέκτονας» του Ολοκαυτώματος δεν φαινόταν λιγότερο κανονικός ή πιο διεστραμμένος, λοιπόν, από αυτούς που τον εξέτασαν. Η Άρεντ το είπε «η κοινοτοπία του κακού». Ήταν αυτή η «κανονικότητα» του, αυτή η μπαναλιτέ, το πιο τρομακτικό από όλα κι ήταν αυτή που επηρέασε την ιστορία των ιδεών κι έκανε τη δίκη του σημείο αναφοράς.

Κατά τη διάρκεια της ανάκρισης λοιπόν, ο Άιχμαν, ο γραφειοκράτης ναζί που περιέγραφε το Ολοκαύτωμα με όρους logistics, περιέγραφε με αποτροπιασμό τις κραυγές των ανθρώπων στα κρεματόρια της Πολωνίας και την εικόνα ενός πίδακα αίματος που ανάβλυζε από έναν σωρό από πτώματα. Του προκαλούσαν μια προσωπική αναστάτωση, μια αηδία.

Είπε στον ανακριτή του πως σε μια επίσκεψη «εργασίας» κοντά στο Μινσκ, είδε Εβραίους γυμνούς να περπατάνε προς έναν λάκκο κι απέναντι τους ένα απόσπασμα νεαρών των SS να τους πυροβολάει, πρόχειρα, χωρίς καν σημάδι, μόλις πλησιάσουν κοντά στο χείλος του, με σκοπό να τους ρίξουν έτσι, νεκρούς ή μισόνεκρους, μέσα στον λάκκο, τον έναν πάνω στον άλλον. Σαν παιχνίδι.

Πήγε λοιπόν σε έναν ανώτερο τους και του είπε, θυμωμένος, τι είδε.

«Αυτό είναι απαίσιο», είπε ο Άιχμαν, «εκεί οι νέοι μαθαίνουν πώς να γίνουν σαδιστές! Πως μπορείς απλώς να πυροβολείς μια στοίβα από ανθρώπους, γυναίκες και παιδιά, πως είναι δυνατόν; Οι άνθρωποι αυτοί, οι δικοί μας άνθρωποι, θα πρέπει να γίνουν ή τρελοί ή σαδιστές!».

Ο Άιχμαν είδε τα SS να πυροβολούν ανήμπορους ανθρώπους και δεν σκέφτηκε τους ανήμπορους ανθρώπους, δεν σκέφτηκε τον θάνατο αθώων ανθρώπων, δεν τον άγγιξαν με κανένα τρόπο οι νεκροί. Αυτό για το οποίο ανησύχησε ήταν η ψυχούλα των SS, των εκτελεστικών οργάνων του.

Αυτή η ιστορία είναι το μοναδικό μου σχόλιο για όσους βλέποντας πόδια ψηλά να κλωτσάνε ένα κεφάλι χάμω, κοιτάνε μόνο τα πόδια.

Αυτούς που ταυτίζονται με τα πόδια θεωρώντας ότι συνιστούν όλοι μαζί μια άλλη κατηγορία από το σπασμένο κεφάλι. Την κατηγορία των ανθρώπων της τάξης, της ευταξίας, της ηθικής, της οικογένειας, αυτών που είναι εκτός κινδύνου. Που δεν συναντιούνται πουθενά οι μοίρες οι δικές τους ή των ανθρώπων που αγαπούν με τον νεκρό. Που θεωρούν τη μη ταύτιση γενναιότητα. Που νιώθουν ανώτεροι όταν δεν βρίσκουν καμία, μα καμία, εγγύτητα με το νεκρό.

Αλλά που στο πτώμα του πάνω τσακώνονται με τους άλλους, τους κατά φαντασίαν ηγέτης της μεσοπολεμικής κομμούνας και τους μικροαστούς που λύνουν τα ταυτοτικά τους με αντιμικροαστικές εξάρσεις εφηβικής επιδερμικότητας και τους άλλους τους ακοινώνητους μεσομεγαλοαστούς που περιγράφουν την κοινωνία με όρους της δεκαετίας του ’30 αφού την ξέρουν μόνο από κάτι βιβλία που είναι κάπως παλιά.

Ενώ, στο μεταξύ, οι τηλεθεατές βλέπουν τη βία και τον θάνατο στην Ομόνοια σε replay με σπικάζ, λες κι ήταν αμφισβητούμενη φάση στο γήπεδο. Μετά ψηφίζουν αν μπορούμε να σκοτώνουμε στέλνοντας sms με το κινητό. «Είμαστε εναντίον της αυτοδικίας ΑΛΛΑ αναγκάζονται οι πολίτες να πάρουν το νόμο στα χέρια τους». «Δεν ξέρουμε ακριβώς τι έγινε ΑΛΛΑ τα πρεζόνια/οι ληστές/οι ένοπλοι…». Ποιο νόμο στα χέρια; Τον όποιο. Όποιον επιβάλλει αυτή η ψευδαίσθηση κανονικότητας του ομιλητή.

Ψηφίστε τώρα με ένα απλό κλικ αν είστε υπέρ της αυτοδικίας, ψηφίστε με ένα απλό sms αν είστε «υπέρ της αγιοποίησης του νεκρού», ψηφίστε με ένα απλό τηλεφώνημα αν σας χαλάει την αισθητική ο θάνατος/αν βγαίνει το αίμα από το τσιμέντο, ψηφίστε ποιο ανθρώπινο δικαίωμα και ποιανού το δικαίωμα να βάλουμε σε ψηφοφορία σήμερα και μετά φτιάξτε το βραδινό σας και φάτε με την οικογένεια και κοιμηθείτε ασφαλείς.

Κάπου πρέπει να τελειώσει όλο αυτό το βάθεμα του χάους όμως πριν μας καταπιεί όλους όπως η φάλαινα τον Ιωνά.