Η Μαριάνθη Σοντάκη στο in.gr: «Ο Ορλάντο έγινε σύμβολο του φεμινισμού που ανέτειλε»

1. Το «Ορλάντο» η Βιρτζίνια Γουλφ το έγραψε το 1928. Πόσο επίκαιρο είναι σήμερα; Ποια είναι τα μηνύματα του έργου;

Όλα τα σπουδαία έργα ξεπερνούν την εποχή τους γιατί αναμετρώνται με ερωτήματα που στοιχειώνουν την ανθρωπότητα ίσως και από την αρχή της ιστορίας της. Έτσι και ο Ορλάντο μας βάζει μπροστά σε κάτι παραπάνω από έναν άντρα η μία γυναίκα, έναν αστό ή έναν τσιγγάνο, έναν άνθρωπο του μεσαίωνα ή έναν σύγχρονό μας. Μας βάζει μπροστά στο κουκούτσι της ανθρώπινης ύπαρξης. Στην ουσία ενός ανθρώπου που απαλλαγμένος από όλες αυτές τις δεσμεύσεις δεν βρίσκει ησυχία στο πετσί του, σαρκάζει όλες τις συμβάσεις και θέτει το βαθύτερο και βασανιστικότερο ερώτημα που μπορεί κάποιος να θέσει στον εαυτό του «Ποιος είμαι»; Αλλαζοντας μορφή από νέος σε γέρος, ακόμα και από άντρας σε γυναίκα αλλάζει η ουσία μου;

2. Τι σας γοητεύει στην προσωπικότητα της Βιρτζίνια Γουλφ;

Η Βιρτζίνια Γουλφ έζησε και έγραψε σε μια εποχή μεγάλων αλλαγών. Δεν είχε περάσει μια δεκαετία από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ερχόταν το κραχ του 1929, πλησίαζε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και ο φασισμός και η γυναίκα έψαχνε τη θέση της σε έναν κόσμο που άλλαζε. Η Γουλφ άνοιξε δρόμους για τη γυναίκα με τα έργα της αλλά και με τη ζωή της. Ταραγμένο αλλά και ασυμβίβαστο πνεύμα όπως και ο Ορλάντο της, έγινε σύμβολο του φεμινισμού που ανέτειλε.

3. Ο Ορλάντο είναι απροσδιορίστου φύλου τι συμβολίζει;

Συμβολίζει νομίζω την παγκόσμια ανθρώπινη ψυχή που δεν μπορεί να έχει φύλο. Στέκεται πάντα ανοιχτή χωρίς περιοριστικά πλαίσια, πάντα ανήσυχη και επαναστάτρια.

4. Τι συμβολίζουν τα «ταξίδια» του Ορλάντο;

Τα ταξίδια συμβολίζουν τις αναζητήσεις του ήρωα. Δεν μπορεί να χωρέσει πουθενά και είναι καταδικασμένος ή ευλογημένος να ταξιδεύει αιώνια είτε σε διαφορετικές χώρες και πολιτισμούς είτε μέσα σε αντρικά και γυναικεία σώματα.

5. Είδατε την κινηματογραφική μεταφορά με την Τίλντα Σουίντον; Επηρεαστήκατε από την ερμηνεία της;

Είδα τον Ορλάντο της Τίλντα Σουίντον όταν είχαν προχωρήσει οι πρόβες μας και δεν θα μπορούσα πια να επηρεαστώ σημαντικά. Από ότι θυμάμαι η αίσθηση που μου άφησε η ταινία ήταν αρκετά γλυκιά και μαλακή χωρίς ιδιαίτερες αιχμές. Εμείς επιλέξαμε να σκιαγραφήσουμε τον Ορλάντο μας με πιο αδρές γραμμές. Πιο αγόρι στην αντρική του περίοδο και με μεγαλύτερα συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα. Όμως ούτως ή άλλως το μέσον είναι διαφορετικό. Δεν ξέρω τι επιλογή θα έκανα αν το έπαιζα στο σινεμά.

6. Το έργο είναι και ένα ταξίδι στο χρόνο. Θα θέλατε να είχατε τη δυνατότητα για ένα τέτοιο ταξίδι;
Ποιος τυφλός δεν θέλει το φως του; Θα ήθελα να είμαι παρούσα σε όλα τα ιστορικά γεγονότα που σηματοδότησαν σημαντικές αλλαγές στην ιστορία της ανθρωπότητας. Είμαι βέβαιη πως αυτό θα με βοηθούσε να έχω μια πιο ξεκάθαρη οπτική για το σημερινό γίγνεσθαι. Και θέλω να πιστεύω ότι στο κοντινό μέλλον, ίσως ακόμα και λίγες γενιές μετά από μας οι απόγονοί μας θα έχουν αυτή την ευκαιρία. Τώρα που το σκέφτομαι, ποιος ξέρει ίσως κάποτε τα δισέγγονά μου να θελήσουν να κάνουν ένα ταξίδι στο χρόνο και να με συναντήσουν στη Φωκίωνος για καφέ.

7. Πόσο καθορίζει το φύλο μας την εικόνα που έχουν οι άλλοι για εμάς;

Σε μια κοινωνία που έχει δημιουργηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να λειτουργεί μόνο με ταμπέλες δεν μπορεί παρά όλοι αυτοί οι προσδιορισμοί και ειδικά αυτός του φύλου να μας καθορίζει αποφασιστικά. Λίγες δεκαετίες μάλιστα νωρίτερα το να είσαι γυναίκα σήμαινε έναν πολύ πολύ συγκεκριμένο κοινωνικό ρόλο που λίγες γυναίκες κατάφεραν να υπερβούν. Η γενιά της Βιρτζίνια Γουλφ στάθηκε πρωτοπόρα στην προσπάθειά του να το αλλάξει όλο αυτό.

8. Ποια είναι η αγαπημένη φράση σας στο έργο;

Αφού ερεύνησα τον κόσμο χωρίς να έχω γίνει πιο σοφή, μόνο πιο γριά και πιο ψυχρή, νομίζω ότι ο κόσμος ακολουθεί τη συνηθισμένη του πορεία…

9. Ποιο είναι το πιο δυνατό σημείο στο έργο;

Πιστεύω ότι από τα πιο έντονα σημεία του έργου είναι στο τέλος του πρώτου μέρους που έχουμε τον αποχωρισμό από τη Σάσα και για πρώτη φορά κινούμαι με τα πατίνια πάνω σε ένα εξαιρετικό κομμάτι που έγραψε και παίζει ζωντανά ο Αντώνης Μιτζέλος.
Επίσης πολύ έντονο είναι και το τρίτο μέρος που ο ήρωάς μας συνειδητοποιεί το πέρασμα του χρόνου και τη μοναξιά του. Στο τέλος του έργου ο Μιτζέλος έχει κάνει μια ροκ διασκευή της άριας του Pursell “When I am laid in earth” και κάθε βράδυ που το τραγουδώ βάζοντας τέλος στα Βάσανα του Ορλάντο νιώθω τεράστια συγκίνηση.

Συνέντευξη: Μαρία Παπουτσή