Πειθαρχία: τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται

Αναποδογυρίζει το πιάτο με το φαγητό, εξαφανίζει εν ριπή οφθαλμού τα κλειδιά
του αυτοκινήτου, αδειάζει τα ντουλάπια της κουζίνας, τραβά το τραπεζομάντιλο,
γεύεται με ενθουσιασμό τη… σόλα του παπουτσιού. Και αυτά είναι μόνο η αρχή,
πριν ο αγαπημένος σας «Ντένης ο Τρομερός» ξεκινήσει για νέες περιπέτειες. Αυτό
δεν σημαίνει ότι όλα τα παιδάκια είναι ζωηρά σε σημείο να τρελαίνουν τους γονείς
τους, αλλά στην περίπτωση που σας έχει πέσει ο κλήρος, δεν έχετε παρά να δείξετε
την αυστηρή πλευρά του εαυτού σας. Τόσο καιρό περιμένατε να δείτε το μικρούλι
σας να μεγαλώνει, να γίνεται ανεξάρτητο, να κινείται, να μπορεί να πηγαίνει
όπου θέλει και να πιάνει ό,τι θέλει. Τώρα, όμως, διαπιστώνετε ότι η κινητικότητα
και η ανεξαρτησία φέρνουν μπελάδες, όσο και αν κατά βάθος χαίρεστε που έχετε
ένα παιδί όλο ζωντάνια και σπιρτάδα. Έφτασε, λοιπόν, η ώρα να μάθετε στο μωράκι
σας τι θα πει πειθαρχία. Οι παιδοψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι λίγο πριν από το
τέλος του πρώτου χρόνου είναι η πιο κατάλληλη περίοδος για να βάλετε τα πρώτα
θεμέλια της πειθαρχίας, ώστε το παιδί να συνειδητοποιήσει ότι η μαμά τού ανήκει
αλλά και του αρνείται, να μάθει την έννοια του «όχι» και να αρχίσει να βιώνει
τις πρώτες αποτροπές και ματαιώσεις των επιθυμιών του, ώστε να καταλάβει τι
επιτρέπεται και τι απαγορεύεται.

Μιλάμε όμως για πειθαρχία στηριγμένη στην αγάπη και την υπομονή. Τα παιδιά
για να υπακούσουν πρέπει να τα καθοδηγήσεις σωστά. Γι’ αυτό, μην καταφύγετε
σε αυστηρούς νόμους, σε άτεγκτους κανόνες και σε αναποτελεσματικές τιμωρίες.
Το «όχι» ή το «δεν πρέπει» πρέπει να στηρίζεται σε κάποιες λογικές αιτίες που
θα συνοδεύονται από παραδείγματα. Μόνο έτσι το παιδάκι σας θα αποκτήσει αυτοέλεγχο,
θα μάθει να σέβεται τα δικαιώματα και τα συναισθήματα των άλλων και, το σημαντικότερο,
θα αποφύγει με την υπακοή του πολλούς κινδύνους και ύπουλες παγίδες που το απειλούν
τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Πράγματι, η ασφάλεια και η σωματική ακεραιότητα
του παιδιού σας εξαρτώνται κυρίως από εσάς που θα του υποδείξετε τις σωστές
κατευθύνσεις.

Το παιδί σε αυτή την ηλικία δεν γνωρίζει ακόμη το σωστό και το λάθος, το καλό
και το κακό και έτσι δοκιμάζει τα πάντα. Η γνώση έρχεται μέσα από την αναζήτηση,
τη δοκιμή, τους πειραματισμούς: «Για να δούμε τι θα γίνει, αν χύσω το γάλα;»,
«Αν ρίξω το πιάτο κάτω, πώς θα αντιδράσει η μαμά;». Το μωρό δεν μπορεί να συγκρατήσει
τον εαυτό του, τις πράξεις και τις παρορμήσεις του. Δεν έχει κανέναν απολύτως
αυτοέλεγχο. Χρειάζεται, λοιπόν, όρια, τα οποία θα του βάλουν οι γονείς με πολλή
αγάπη αλλά και αυστηρότητα· όρια δίκαια, συγκεκριμένα, σταθερά και αμετάβλητα·
όρια ανάλογα με τις προτεραιότητές σας, που αναμφίβολα στην ηλικία αυτή είναι
η ασφάλεια του ζωηρού και ακαταμάχητου παιδιού σας. Πώς θα αντιδράσετε την ώρα
που ετοιμάζεται να ακουμπήσει την πρίζα, να πιάσει το μαχαίρι της κουζίνας ή
να σκαρφαλώσει στην καρέκλα; Κατ’ αρχάς, θα το απομακρύνετε από το επικίνδυνο
σημείο, εξηγώντας του πολύ υπομονετικά, δύο και τρεις φορές, ότι δεν πρέπει
να το κάνει. Είναι πολύ σημαντικό να του μιλήσετε αυστηρά, αλλά διατηρώντας
την ψυχραιμία σας. Αν το μαλώσετε ή αντιδράσετε άγρια, είναι βέβαιο ότι θα λάβετε
μια εξίσου εξαγριωμένη απάντηση από μέρους του. Το πιθανότερο είναι πως το μωράκι
δεν θα σας ακούσει και με την πρώτη ευκαιρία θα ξαναδοκιμάσει τη ζαβολιά του.
Επομένως, αν η αποτροπή αποβεί αναποτελεσματική, πρέπει να αναλάβετε δράση:
ή θα το απομακρύνετε και θα το αφήσετε να κλαίει, έτσι ώστε να του περάσετε
το μήνυμα ότι δεν πρέπει να το ξανακάνει, ή θα το πάτε σε ένα άλλο δωμάτιο και
θα το δελεάσετε με κάτι άλλο, ώστε να στρέψετε αλλού την προσοχή και το ενδιαφέρον
του.

Το μωράκι σας, που σε αυτή την ηλικία έχει περιορισμένη μνήμη, θα ξεχάσει αμέσως
το αρχικό αντικείμενο του πόθου του και θα αφοσιωθεί στην καινούρια του αγάπη.
Πραγματικά, αυτή την περίοδο τα παιδιάκια δεν μπορούν να συγκεντρώσουν την προσοχή
τους σε ένα αντικείμενο περισσότερο από λίγα δευτερόλεπτα. Μια πιο ριζοσπαστική,
σίγουρα αποτελεσματική, αλλά δυνητικά επικίνδυνη μέθοδος είναι να αφήσετε το
μικρούλι σας να υποστεί τις οδυνηρές συνέπειες μιας πράξης, δηλαδή να πάθει
για να μάθει.

Για να αποφασίσετε ποια πορεία θα ακολουθήσετε, σταθμίστε το βαθμό επικινδυνότητας
κάθε παθήματος. Μην ξεχνάτε ποτέ ότι κάποια χτυπήματα δεν μπορούμε να προβλέψουμε
πόσο κακό θα κάνουν στο παιδί -ακόμη και μακροπρόθεσμα. Όταν το μωρό σας πέσει
από την καρέκλα -όπου επανειλημμένως του έχετε πει να μην ανεβαίνει- και χτυπήσει
το κεφαλάκι του, αυτή η δυσάρεστη εμπειρία θα του δημιουργήσει φοβίες και ανασφάλειες,
θα διστάσει να ξαναπροσπαθήσει και αυτό μπορεί να καθυστερήσει την κινητική
του ανάπτυξη. Γι’ αυτό, αν πιστεύετε ότι κάποια παθήματα είναι καλύτερο να αποφευχθούν,
προτιμήστε να εξηγήσετε στο παιδί σας με ήρεμο αλλά σταθερό και κατηγορηματικό
τρόπο τι δεν πρέπει να κάνει και για ποιο λόγο. Οι αντιδράσεις σας, τελικά,
εξαρτώνται κατά πολύ και από το χαρακτήρα του μωρού σας. Εσείς θα διαπιστώσετε
ποια μέθοδος ταιριάζει περισσότερο στο δικό σας ζωηρό διαβολάκι, για να μεγαλώσει
και να εξερευνήσει τον κόσμο με ασφάλεια.

Βασικές αρχές της πειθαρχίας

• Να είστε αυστηροί κάθε φορά που αποτρέπετε το μωρό σας από κάτι επικίνδυνο,
  ώστε να του δείξετε ότι εννοείτε αυτό που λέτε. Επίσης, να είστεσταθεροί στα
  «όχι»: ό,τι απαγορεύεται σήμερα, απαγορεύεται και αύριο και η απαγόρευση πρέπει
  να προέρχεται και από τον μπαμπά και από τη μαμά.
• Tα πολλά «όχι» δεν ωφελούν. Χάνουν την αποτελεσματικότητά τους. Βάλτε προτεραιότητες
  στις απαγορεύσεις σας και τηρήστε τες.
• Αν αρνηθείτε κάτι στο μωράκι, πρέπει να του προσφέρετε μια εναλλακτική
  λύση. Δεν επιτρέπεται, βεβαίως, να αδειάσει κάτω το περιεχόμενο της τσάντας
  σας. Μπορεί όμως να αδειάσει (και να ξαναγεμίσει) το καλάθι με τα πορτοκάλια.
• Να έχετε πάντα έτοιμη κάποια ανταμοιβή. Όταν το παιδί υπακούσει στις εντολές
  σας, να του δείχνετε ότι εκτιμάτε την καλή διαγωγή του. Μη φανταστείτε ότι
  η ανταμοιβή θα πρέπει να είναι πάντοτε υλική, γιατί έτσι θα φτάσετε στο άλλο
  άκρο και μετά για να σας υπακούσει, θα θέλει ανταλλάγματα. Πολλές φορές ένα
  «μπράβο» που φανερώνει ικανοποίηση, θαυμασμό και ενθάρρυνση, είναι αρκετό.
• Οι επικρίσεις σας, όταν κάνετε παρατηρήσεις, πρέπει να στρέφονται εναντίον
  της πράξης και όχι εναντίον του παιδιού. Αν έσπασε το πανάκριβο κινέζικο βάζο
  της πεθεράς σας, εξηγήστε του ότι αυτό που έκανε ήταν λάθος. Ποτέ μη χρησιμοποιήσετε
  εκφράσεις όπως «κακό παιδί» ή «παλιόπαιδο», γιατί ένα «κακό παιδί» νομιμοποιείται
  να κάνει ό,τι θέλει. Ο ήπιος τόνος της φωνής σας, αλλά με ύφος αυστηρό, και
  η σταθερότητα με την οποία θα κάνετε την παρατήρηση, θα φέρουν σίγουρα καλύτερο
  αποτέλεσμα. Δοκιμάστε να πείτε: «Αυτό δεν έπρεπε να το σπάσουμε, γιατί ήταν
  ένα ωραίο δώρο. Τώρα δεν θα το έχουμε πια, επειδή δεν προσέξαμε αρκετά. Επειδή
  πολλά πράγματα σπάνε, καλύτερα είναι να μην τα πειράζουμε. Αλλωστε, μπορεί
  και να χτυπήσεις και να πονάς. Μου υπόσχεσαι ότι θα είσαι πιο προσεκτικός/ή;».

health.in.gr