Η άγνωστη προσωπική δύναμη που κρύβουμε μέσα μας

Δεν γνωρίζουμε τα όρια της ίδιας μας της δύναμης. Νέες έρευνες δείχνουν ότι υποτιμούμε τις ικανότητες που έχουμε για να ανταπεξερχόμαστε στα συναισθηματικά προβλήματα που μας κατακλύζουν και, με αυτό τον τρόπο, μειώνουμε και την αίσθηση της ικανοποίησής μας στην ολη διαδικασία.

Τι θα γίνει αν χωρίσω; Πώς θα είναι αν μετακομίσω σε άλλη πόλη; Αν τελικά δεχτώ την άλλη δουλειά, σε εντελώς διαφορετικό χώρο και αντικείμενο, με τον ανελέητο ανταγωνισμό και τα πολλά λεφτά, πώς θα αισθάνομαι;

Ξεκινάω να συζήσω με τον/την σύντροφό μου. Κάποιος μας είπε κάτι προσβλητικό. Πήραμε την απόφαση να κάνουμε παιδί. Μας έδωσαν τη διάγνωση μιας σοβαρής ασθένειας. Πήραμε απροσδόκητα ένα δώρο.

Αυτές, και πάμπολλες άλλες, είναι μερικές από τις σκέψεις και τις αποφάσεις που παίρνει ο σύγχρονος άνθρωπος στην καθημερινή του ζωή. Η εμπειρία και η έρευνα όμως δείχνουν ότι όταν έρχεται η ώρα για κάποιον να φανταστεί τον συναισθηματικό αντίκτυπο που θα έχουν κάποια μελλοντικά γεγονότα στον ίδιο, η ικανότητα του ανθρώπου να μαντέψει και να κάνει ακριβείς προβλέψεις δεν είναι και πολύ καλή.

Τόσο οι έρευνες όσο και η εμπειρία δείχνουν ότι οι άνθρωποι δεν κρίνουν σωστά το πόσο καλά ή άσχημα θα νιώσουν σε καταστάσεις σαν κι αυτές που περιγράψαμε παραπάνω, κι επίσης δεν μπορούν να κρίνουν με ακρίβεια για πόσο καιρό θα αισθάνονται έτσι.

Αυτό που συμβαίνει είναι ότι η άγνοιά μας για το πώς πρόκειται να αισθανθούμε και να συμπεριφερθούμε απέναντι σε μελλοντικά γεγονότα κατ’ αρχήν επηρεάζει αρνητικά τις αποφάσεις μας και, κατά δεύτερο λόγο, μας κάνει να νιώθουμε λιγότερο ευτυχισμένοι.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Ίσως επειδή, απλώς, όταν ο άνθρωπος δεν ξέρει τι πρόκειται να θέλει και όταν επίσης δεν ξέρει πώς θα αισθανθεί όταν πάρει αυτό που νομίζει ότι θέλει, τότε δεν μπορεί να ελέγξει τα πράγματα κι αισθάνεται περισσότερο έρμαιο των συνθηκών παρά κύριος ή κυρία του εαυτού του.

Συναισθηματικές προβλέψεις

Ένα από τα πιο δύσκολα και απαιτητικά κομμάτια στη ζωή του ανθρώπου είναι να κάνει ‘συναισθηματικές προβλέψεις’ σχετικά με το πώς θα αισθανθεί, σε τι ένταση θα είναι τα θετικά ή τα αρνητικά συναισθήματά του, και τι χρονική διάρκεια θα έχουν.

Όταν κανείς μπορεί να εφαρμόσει κάτι τέτοιο, τότε είναι λίγο προετοιμασμένος για τις αντιδράσεις του σε αντίξοες συνθήκες και δύσκολες καταστάσεις της ζωής. Πραγματικά, αν το σκεφτούμε, δεν είναι απαραίτητα η δύσκολη περίσταση αυτή καθ’ αυτή που δημιουργεί συναισθηματικές αλλά και πρακτικές δυσκολίες στο άτομο.

Κυρίως είναι ο τρόπος με τον οποίο το άτομο σκέφτεται κι ερμηνεύει τα γεγονότα, καθώς και το πώς αντιλαμβάνεται τα δικά του συναισθήματα σε σχέση με τα γεγονότα. Έτσι, αν πάρουμε το παράδειγμα της περίπτωσης ενός χωρισμού, δεν είναι μόνο το γεγονός αυτό καθ’ αυτό που δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα, αλλά ο τρόπος με τον οποίο το άτομο αντιμετωπίζει τον εαυτό του.

Πώς βλέπει το άτομο τον εαυτό του; Ως έρμαιο των καταστάσεων; Ως θύμα; Ως μόνιμο αποδέκτη αρνητικών γεγονότων; Ως εξιλαστήριο θύμα άλλων καταστάσεων; Μπορεί το άτομο να προβλέψει με κάποιο βαθμό βεβαιότητας το πώς θα αισθανθεί μελλοντικά; Ή μήπως πέφτει τόσο έξω στις προβλέψεις του που εκπλήσσει και τον ίδιο του τον εαυτό;

Τρόποι αντιμετώπισης

Ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που μπορεί να κάνει κάποιος είναι να αφιερώσει κατ’ αρχήν ποιοτικό χρόνο στον εαυτό του, ώστε να μπορέσει να αντικρίσει τις εσωτερικές του δυνάμεις.

Όμως, αυτό θα πρέπει να γίνει όχι κάνοντας δουλειές ή ανησυχώντας για όλα όσα δεν πρόλαβε να κάνει μέσα στη μέρα του ή υπολογίζοντας τι έχει να κάνει την επόμενη, αλλά πραγματικά, δημιουργώντας μια ήρεμη ατμόσφαιρα χαλάρωσης και περισυλλογής.

Καθώς ηρεμεί και χαλαρώνει, θα πρέπει το άτομο να σκεφτεί το παρελθόν του, κάποιες δύσκολες καταστάσεις στις οποίες ανταποκρίθηκε καλά και λειτουργικά, καθώς και δύσκολες καταστάσεις στις οποίες οι αντιδράσεις του δεν ήταν και οι πιο αποτελεσματικές.

Το ζητούμενο δεν είναι εδώ ν’ αρχίσει κανείς να παρελθοντολογεί και να στεναχωριέται για ότι άσχημο του συνέβη, αλλά να σκεφτεί ποιοι ήταν οι παράγοντες που καθόρισαν το τελικό αποτέλεσμα. Ποιές ήταν δηλαδή οι ενέργειες ή οι αντιδράσεις του ατόμου που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην τροπή των πραγμάτων. Επίσης, θα πρέπει να σκεφτεί τι θα μπορούσε να κάνει διαφορετικά και ποια πράγματα θα μπορούσε να βελτιώσει.

Επίσης σημαντικό είναι να γνωρίζει κανείς τα δυνατά και τα αδύνατά του σημεία, και πώς αυτά εκδηλώνονται σε δύσκολες στιγμές. Για παράδειγμα, ένα άτομο που του αρέσει ο προγραμματισμός και η οργάνωση και έχει πολλές ικανότητες σε αυτούς τους τομείς, μπορεί να χρησιμοποιήσει τις ικανότητές του ξαφνικά, όταν το απαιτούν οι περιστάσεις; Ή μήπως σε έκτακτες καταστάσεις αποδιοργανώνεται, εκνευρίζεται και πελαγώνει;

Σε αυτή την περίπτωση η ικανότητα όχι μόνο μένει αναξιοποίητη, αλλά μετατρέπεται και σε αδυναμία. Όταν κανείς έχει τη δυνατότητα να σκεφτεί κάποια πράγματα και ενδεχομένως να ‘δει’ τον εαυτό του όπως θα τον έβλεπε αν η ζωή του ήταν κινηματογραφική ταινία, τότε μπορεί ευκολότερα ν’ αντιληφθεί τα λάθη του και τις δυνατότητες που έχει αλλά δεν αξιοποιεί.

Ο κάθε άνθρωπος κρύβει εσωτερικές δυνάμεις, τις οποίες όμως συχνά δεν αντιλαμβάνεται και δεν μπαίνει στη διαδικασία ν’ ανακαλύψει. Ο δρόμος για την αυτογνωσία είναι μακρύς, αλλά το αποτέλεσμα σίγουρα αξίζει τον κόπο. Η επένδυση χρόνου και κόπου για να ανακαλύψει κανείς τον εαυτό του αξίζει από κάθε άποψη.

health.in.gr