Ο ρόλος της διατροφής στην εφηβεία

Κατά την εφηβεία οι ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά είναι αυξημένες, καθώς ο οργανισμός των παιδιών αυξάνεται με πολύ γρήγορο ρυθμό. Η απότομη αυτή ανάπτυξη προκαλεί στους εφήβους μια φυσική αλλά έντονη διάθεση για μεγάλη κατανάλωση φαγητού. Την έντονη αυτή διάθεση για φαγητό δεν πρέπει να την αντιμετωπίσουμε ως ευκαιρία να φάει το παιδί «ό,τι και όσο θέλει, επειδή είναι… στην ανάπτυξη», όπως συνήθως λένε και πράττουν πολλοί γονείς. Αντίθετα, θα πρέπει να προσφέρουμε στον έφηβο όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται, αποφεύγοντας να του δίνουμε υπερβολική ποσότητα τροφής.

Πράγματι, η μεγάλη παροχή τροφής -ιδιαίτερα τα πλούσια σε σάλτσες και λιπαρά γεύματα- θα έχει ως αποτέλεσμα έναν παχύσαρκο έφηβο. Η παχυσαρκία είναι μια παθολογική κατάσταση, που συνδέεται με παθήσεις της καρδιάς, των αγγείων, των νεφρών, αρθρίτιδες, διαβήτη κ.ά. Επιπλέον, επηρεάζει και τον ψυχικό κόσμο των νέων ανθρώπων: όλο και αυξάνεται ο αριθμός των εφήβων που πάσχουν από σύνδρομα απομόνωσης, αφού η κατάσταση και η εμφάνισή τους περιορίζουν την επαφή τους με το περιβάλλον. Τέτοιες περιπτώσεις χρήζουν, εκτός από διατροφική φροντίδα, και ψυχολογική.

Ψυχολογική βοήθεια όμως χρειάζονται και οι έφηβοι που θεωρούν πολύ σημαντικό στοιχείο τη σιλουέτα του κορμιού στην αξιολόγηση του εαυτού τους. Ανησυχούν διαρκώς μήπως αυξηθεί το βάρος τους, παρ’ ότι βρίσκεται σε χαμηλότερα επίπεδα από αυτά του ιδανικού, με αποτέλεσμα να λαμβάνουν ελάχιστες θερμίδες ημερησίως και να εμφανίζουν ανορεξία.

Η σπουδαιότητα κάθε γεύματος

Εκτός από την κατάλληλη ποσότητα της λαμβανόμενης τροφής, σημαντικό ρόλο στη σωστή διατροφή του εφήβου παίζει και η προσεγμένη οργάνωση των κανονικών αλλά και των ενδιάμεσων γευμάτων, στο σχολείο ή στο σπίτι.

Το πρωινό
Το πρωινό γεύμα είναι αυτό που πρέπει να εκμεταλλευτούμε περισσότερο. Κατά τις πρώτες πρωινές ώρες, ο οργανισμός του εφήβου, έχοντας ανασυντάξει τις δυνάμεις του με το νυκτερινό ύπνο, επανέρχεται στο κανονικό επίπεδο δραστηριότητας, με αποτέλεσμα να έχει ανάγκη από ενέργεια.
Κατά συνέπεια, αν πάρει κατάλληλη ποσότητα τροφής, ο νέος θα μπορέσει να έχει αυξημένη οξύτητα αντίληψης και ικανότητα αφομοίωσης της γνώσης που του παρέχεται κατά τη διάρκεια της ημέρας στο σχολείο.
Σε αντίθετη περίπτωση, ο οργανισμός του θα αντιμετωπίσει τις ανάγκες του μόνο με τη βοήθεια των οργανικών του αποθεμάτων, με αποτέλεσμα να μη μπορεί να συγκεντρωθεί στα μαθήματά του και να έχει διαρκώς κακή διάθεση.
Βέβαια, δεν πρέπει να φτάσουμε και στο άλλο άκρο, να δημιουργήσουμε δηλαδή ένα «φορτωμένο στομάχι» και ένα δυσκίνητο έφηβο με υπνηλία κατά την ώρα του μαθήματος. Η ποσότητα του πρωινού εξαρτάται κυρίως από τα σωματομετρικά χαρακτηριστικά και τη δραστηριότητα του νεαρού. Για πρωινό συνιστάται η κατανάλωση φυσικού χυμού φρούτων, αβγού, μελιού και ψωμιού σε οποιαδήποτε μορφή του.

Δεκατιανό
Ως ενδιάμεσο πρωινό γεύμα (δεκατιανό) ενδείκνυται ένα νωπό φρούτο. Θα πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωση γλυκισμάτων και γενικά τροφών με πολλά λιπαρά.

Μεσημεριανό
Το μεσημεριανό γεύμα, το οποίο στη χώρα μας είναι και το μεγαλύτερο της ημέρας, δεν πρέπει να είναι ανεξέλεγκτο, καθώς δεν υπάρχουν μεγάλα περιθώρια καλής πέψης και απορρόφησης, μέχρι ο έφηβος να ξεκινήσει άλλες δραστηριότητες (φροντιστήρια, διάβασμα). Καλό είναι να μεσολαβεί ένα χρονικό διάστημα, έστω μισής ώρας, ανάπαυσης, ώστε να επέλθει σωματική ηρεμία. Τα τρόφιμα που θα απαρτίζουν αυτό το γεύμα πρέπει να περιέχουν όλα τα βασικά θρεπτικά συστατικά, ώστε να είναι πλήρες.

Απογευματινό
Το ενδιάμεσο απογευματινό γεύμα μπορεί να είναι γάλα, φρούτα ή γιαούρτι ή ακόμα και κάποιο γλυκό ή παγωτό (όχι σε καθημερινή βάση), ώστε ο οργανισμός του εφήβου να διατηρήσει μέχρι την ώρα του δείπνου ασφαλείς ποσότητες γλυκόζης στο αίμα.

Βραδινό
Το βραδινό γεύμα μπορεί να είναι μεγάλο και πολυσύνθετο. Θα πρέπει όμως να απαρτίζεται από απλά και εύπεπτα παρασκευάσματα και να μη λαμβάνεται ακριβώς πριν από τον ύπνο, προκειμένου να υπάρχει χρόνος για την πέψη. Κατά τη διάρκεια του ύπνου το πεπτικό, το μυϊκό και το νευρικό σύστημα του εφήβου θα πρέπει να χαλαρώσουν και να ανασυνταχθούν, ώστε να είναι έτοιμα για τις απαιτήσεις της επόμενης ημέρας.

Φροντίστε το παιδί σας να καταναλώνει αρκετά φρούτα και λαχανικά. Η πληρότητα σε βιταμίνες και θρεπτικά στοιχεία θα συμβάλουν στη διαμόρφωση ενός υγιούς εφήβου με καλοσχηματισμένο σώμα.

*Ο Γιάννης Χρύσου είναι κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος, γενικός γραμματέας του Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων.

Προηγούμενα Αρθρα

Φυτοστερόλες: Καταπολεμήστε την «κακή» χοληστερίνη
Αντιοξειδωτικές ουσίες: Πώς η διατροφή προστατεύει τα κύτταρά μας
Αδυνάτισμα: Mύθοι και πραγματικότητα
Εν όψει των εορτών… προετοιμαστείτε ψυχολογικά για δίαιτα

health.in.gr