Ερωτήσεις που διαλύουν τους μύθους για τις ψυχικές ασθένειες

Ποιες ηλικιακές ομάδες προσβάλλουν συχνότερα οι ψυχικές διαταραχές;

Οι ψυχικές και οι εγκεφαλικές διαταραχές δεν κάνουν διάκριση ανάλογα με την ηλικία. Προσβάλλουν ενήλικες, ηλικιωμένους, παιδιά και εφήβους. Περίπου ένας στους πέντε νέους σε παγκόσμιο επίπεδο πάσχει από διαταραχές ήπιας ή πιο σοβαρής μορφής. Ένας μεγάλος αριθμός από τα παιδιά αυτά παραμένουν αθεράπευτα, απλώς και μόνο λόγω έλλειψης υπηρεσιών. Η πλειονότητα των θεραπευτικών παρεμβάσεων απευθύνονται σε ενήλικες, αγνοώντας την ανάγκη για πρώιμη παρέμβαση στην παιδική ηλικία.

Τα ψυχικά νοσήματα αφορούν μόνο στις φτωχές χώρες;

Οι ψυχικές και εγκεφαλικές διαταραχές αποτελούν λόγο ανησυχίας τόσο στις ανεπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Σε μια έρευνα του ΠΟΥ σε 27 ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες δεν βρέθηκε καμία χώρα της οποίας οι κάτοικοι δεν πάσχουν από σχιζοφρένεια. Φυσικά, ενώ μερικές ψυχικές διαταραχές δεν γνωρίζουν σύνορα, άλλες απαντώνται συχνότερα σε ορισμένες χώρες. Συγκεκριμένα, η κατάχρηση αλκοόλ έχει παγκόσμια επίπτωση, ενώ η επιληψία παρουσιάζει μεγαλύτερη συχνότητα στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Μήπως οι ψυχικές διαταραχές ανάγονται περισσότερο στη σφαίρα της φαντασίας και λιγότερο στις πραγματικές ασθένειες;

Οι ψυχικές και οι εγκεφαλικές διαταραχές προκαλούν πόνο και ανικανότητα και μπορούν και να μειώσουν το προσδόκιμο επιβίωσης, όπως μαρτυρούν οι περιπτώσεις καταθλιπτικών επεισοδίων έπειτα από καρδιακές προσβολές, οι μεγάλοι αριθμοί των πασχόντων από ασθένειες του ήπατος λόγω εξάρτησης από το αλκοόλ, καθώς και οι περιπτώσεις των αυτοκτονιών. Με τις κατάλληλες σύγχρονες απεικονιστικές τεχνικές που έχουν οι γιατροί σήμερα στη διάθεσή τους, μπορούν να διακρίνουν ανώμαλες εγκεφαλικές δομές σε ψυχικά άρρωστα άτομα.

Ποια είναι τα συμπτώματα των ψυχικών διαταραχών;

Οι ψυχικές ασθένειες και οι εγκεφαλικές διαταραχές παραμένουν συνήθως καλά κρυμμένες, είτε λόγω επιλογής του ασθενή είτε επειδή δεν αναγνωρίζονται τόσο από τον ασθενή όσο και από την οικογένειά του ως πραγματικές ασθένειες. Παρά την άρνηση του ασθενή ή της οικογένειάς του, τελικά φανερώνονται. Ορισμένοι άνθρωποι υποφέρουν από υπερβολικούς φόβους, που συνοδεύονται από ένα πλήθος αναγνωρίσιμων συμπτωμάτων. Αλλοι βασανίζονται από συνεχείς αρνητικές ή δυσάρεστες σκέψεις και στρέφονται στο αλκοόλ για να ξεφύγουν από αυτές. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο ψυχικός πόνος του ασθενή είναι τόσο έντονος, ώστε να θεωρεί την αυτοκτονία ανακούφιση. Το 2000 εκτιμάται ότι είχαμε μια αυτοκτονία ανά 40 δευτερόλεπτα. Η κατάθλιψη, ο αλκοολισμός, η μανιοκατάθλιψη, η σχιζοφρένεια και η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή το 1990 συγκαταλέγονταν ανάμεσα στις δέκα πρωταρχικές αιτίες που προκαλούν ανικανότητα σε παγκόσμιο επίπεδο. Από τη στιγμή που αναγνωρίζονται τα συμπτώματα, οι ψυχικές ασθένειες μπορούν να διαγνωστούν και να θεραπευτούν πριν να είναι πολύ αργά.

Αυτά τα νοσήματα θεραπεύονται;

Κάποιοι αναρρώνουν πλήρως, ενώ άλλοι έχουν μεγαλύτερες δυσκολίες. Σε όλες, πάντως, τις περιπτώσεις μπορεί να υπάρξει σχετική ανακούφιση όσων υποφέρουν, με τη χρήση διαφόρων μεθόδων. Βοήθεια μπορεί να παρασχεθεί από τους επαγγελματίες υγείας σε δύο επίπεδα. Στο πρώτο επίπεδο βρίσκονται οι γενικοί επαγγελματίες υγείας, παθολόγοι και γενικοί γιατροί, οι οποίοι έρχονται πρώτοι σε επαφή με το πρόβλημα και παραπέμπουν τον ασθενή στους ειδικούς επαγγελματίες υγείας, όπως είναι οι ψυχολόγοι, οι ψυχίατροι και οι νευρολόγοι. Εντούτοις, δεν αρκεί να παρασχεθεί βοήθεια μόνο στο πάσχον άτομο, αλλά και στην οικογένειά του, η οποία αποτελεί το βασικό σύστημα υποστήριξης.

Ποια τα αίτια των ψυχικών διαταραχών;

Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η ψυχική ασθένεια οφείλεται περισσότερο σε βιολογικά αίτια παρά σε ατέλεια χαρακτήρα ή σε μια δυσλειτουργική οικογένεια. Βρίσκονται σε εξέλιξη έρευνες προκειμένου να καθοριστούν η γενετική προέλευση ή οι βιολογικοί παράγοντες των διαταραχών. Έχει ήδη αποδειχθεί ο ρόλος των γονιδίων στη σχιζοφρένεια , στη νόσο Αλτσχάιμερ, στον αλκοολισμό και στη νοητική καθυστέρηση. Εκτός όμως από τα γονίδια, οι κοινωνικές επιδράσεις μπορεί να συντελέσουν αποφασιστικά στην εξέλιξη των διαταραχών. Η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη. Η απώλεια εργασίας συσχετίζεται με την υπερβολική χρήση αλκοόλ, την αυτοκτονία και την κατάθλιψη. Ένα περιβάλλον που δεν προσφέρει ευκαιρίες για σωστή ανατροφή του παιδιού ή, πάλι, οικογένειες που ασκούν βία στο σπίτι ή στην κοινότητα αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης ψυχικής ασθένειας.

Υπάρχει χώρος στην κοινωνία για άτομα με ψυχικά νοσήματα;

Τα γεγονότα αποδεικνύουν ότι οι άνθρωποι που υποφέρουν από κάποια ψυχική ασθένεια ή εγκεφαλική διαταραχή μπορούν να παρουσιάσουν βελτίωση και να συνεισφέρουν στην κοινωνία. Υπάρχουν στη διάθεσή μας πολλές θεραπευτικές μέθοδοι, καθώς και κατάλληλα φάρμακα. Η φροντίδα στο σπίτι, στα επείγοντα, στα ψυχιατρικά τμήματα των Γενικών Νοσοκομείων και τα Κέντρα Ημέρας είναι μερικές από τις διαθέσιμες εναλλακτικές επιλογές. Η επιλογή της καλύτερης δυνατής λύσης θα εξαρτηθεί, φυσικά, από τη φύση του προβλήματος.

Ποια πρέπει να είναι η στάση του κόσμου απέναντι σε τέτοιους ασθενείς;

Πρέπει να θυμόμαστε ότι οι άνθρωποι με ψυχικές ασθένειες υποφέρουν, όχι μόνο λόγω της πάθησής τους, αλλά συχνά υποφέρουν εξαιτίας του κοινωνικού στίγματος που ακολουθεί την ψυχική ασθένεια. Οι μύθοι που περιβάλλουν τα προβλήματα ψυχικής υγείας ευθύνονται για την ντροπή που νιώθουν οι πάσχοντες και οι οικογένειές τους και συμβάλλουν στο να μην αναζητούν τη θεραπεία που χρειάζονται. Όλοι οφείλουμε να δείξουμε συμπαράσταση και να βοηθήσουμε τους πρώην ασθενείς να επανενταχθούν στην κοινωνία, να βρουν σπίτι, να βρουν εργασία ικανή να τους συντηρήσει και να έχουν μια φυσιολογική κοινωνική ζωή. Για κάποιον που μόλις βγήκε από το ψυχιατρείο, ένας κοινωνικός αποκλεισμός μπορεί να τον οδηγήσει πίσω. Ο κόσμος πρέπει να ενημερωθεί, για να μάθει να αναγνωρίζει τα συμπτώματα, να ξέρει πως ο καθένας μπορεί να αρρωστήσει και ότι υπάρχει βοήθεια.

health.in.gr