εκεχειρία

Η εύθραυστη εκεχειρία στη Συρία κινδυνεύει να καταρρεύσει πλήρως «συμπαρασύροντας» τις συνομιλίες στη Γενεύη που ούτως ή άλλως καρκινοβατούν. Αεροπορικές επιδρομές που εξαπολύουν το τελευταίο 24ωρο οι κυβερνητικές δυνάμεις σε περιοχές που ελέγχει η αντιπολίτευση στη Ντούμα, κοντά στη Δαμασκό, και το Χαλέπι έχουν προκαλέσει το θάνατο τουλάχιστον 23 ανθρώπων, ανάμεσά τους παιδιά.

Εντατικές προσπάθειες να συνεχιστούν οι έμμεσες συνομιλίες για το Συριακό στη Γενεύη καταβάλλει η διεθνής κοινότητα, την ώρα που οι συγκρούσεις επί του εδάφους έχουν αρχίσει να αναζωπυρώνονται και καθεστώς και αντιπολίτευση παραμένουν ανυποχώρητοι στις θέσεις τους. Παράλληλα, συριακό μαχητικό συνετρίβη κοντά στη Δαμασκό υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες και η τζιχαντιστική ISIS υποστηρίζει ότι έπιασε όμηρο τον πιλότο.

Η εκεχειρία μένει σε τεντωμένο σχοινί και οι συγκρούσεις μαίνονται, οι ειρηνευτικές συνομιλίες με την αντιπολίτευση στη Γενεύη προχωρούν ελάχιστα, όμως η Δαμασκός διενεργεί κοινοβουλευτικές εκλογές -τουλάχιστον στις περιοχές που ακόμη ελέγχονται από την συριακή κυβέρνηση.

Για τήρηση της εκεχειρίας δεσμεύονται οι αντίπαλες πλευρές στην Υεμένη, με την συμφωνία να έχει τεθεί σε ισχύ από τα ξημερώματα της Δευτέρας. Και η συμμαχία υπό τη Σαουδική Αραβία και οι αντάρτες Χούτι προειδοποιούν ωστόσο ότι «θα απαντήσουν» εάν υπάρξουν επιθέσεις.

Οργή και καταδίκη για τις αεροπορικές επιδρομές του καθεστώτος Άσαντ στην Ανατολική Γιούτα, ανατολικά της Δαμασκού, που προκάλεσαν το θάνατο τουλάχιστον 33 ατόμων, στην πλειονότητά τους γυναίκες και παιδιά. Ειδεχθή ενέργεια με σκοπό να τρομοκρατήσει το συριακό λαό και να υποσκάψει τις προσπάθειες για πολιτική λύση καταγγέλλει σε σκληρό τόνο η Γαλλία. Την ίδια ώρα, ο Λαβρόφ απορρίπτει ως «βρώμικες διαρροές» αναφορές περί συμφωνίας με τις ΗΠΑ για το μέλλον του Άσαντ.

Τουλάχιστον 39 είναι οι νεκροί από τις αεροπορικές επιδρομές που πραγματοποίησαν ρωσικά ή/και  συριακά αεροσκάφη κατά στόχων στην πόλη Ράκκα, σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Στους νεκρούς συμπεριλαμβάνονται γυναίκες και παιδιά, ενώ έχουν τραυματιστεί περισσότεροι από 60 άνθρωποι.

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι ανακοίνωσε τη διεξαγωγή αμερικανο-ρωσικών συνομιλιών που θα επικεντρωθούν στις παραβιάσεις της εκεχειρίας στη Συρία, δύο ημέρες πριν από την επανάληψη στην Ελβετία των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.

Οι υπουργοί Εξωτερικών ΗΠΑ, Γαλλίας, Γερμανίας, Βρετανίας και Ιταλίας συναντώνται την Κυριακή στο Παρίσι για την αποτίμηση της εφαρμογής της εκεχειρίας στη Συρία, εν όψει της των ειρηνευτικών συνομιλιών στη Γενεύη τη Δευτέρα. Ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ Στέφαν ντε Μιστούρα αποσαφήνισε ότι είναι «ανοιχτή» η χρονική διάρκεια της εκεχειρίας, αποκρούοντας μία ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι θα χρειαζόταν η ανανέωσή της έπειτα από διάστημα δύο εβδομάδων.

Στους 687 έφτασαν οι νεκροί στη Συρία κατά την πρώτη εβδομάδα εφαρμογής της εκεχειρίας, σύμφωνα με τα στοιχεία του Συριακού Παρατηρητηρίου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι 552 άνθρωποι σκοτώθηκαν στις περιοχές που δεν καλύπτονται από την εφαρμογή της εκεχειρίας, ενώ άλλοι 135 άνθρωποι σκοτώθηκαν στις περιοχές που έχουν συμπεριληφθεί στην απόφαση για την προσωρινή κατάπαυση του πυρός.

O συντονιστής της συριακής αντιπολίτευσης Ριάντ Χιτζάμπ κατήγγειλε ότι ο πρόεδρος της Συρίας Μπασάρ αλ Άσαντ, η Ρωσία και οι σύμμαχοί τους εξαπέλυσαν 90 αεροπορικές επιδρομές στην χώρα αφότου τέθηκε σε ισχύ η εκεχειρία το περασμένο Σαββατοκύριακο. Παράλληλα, το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταγγέλλει ότι κυβερνητικές δυνάμεις εξαπέλυσαν ρουκέτες σε περιοχή που βρίσκεται υπό τον έλεγχο των ανταρτών.

Ευρωπαίοι ηγέτες είπαν στον ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν την Παρασκευή ότι η εύθραυστη εκεχειρία στη Συρία θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για να εξασφαλιστεί διαρκής ειρήνη χωρίς τον πρόεδρο της Συρίας, Μπασάρ Αλ Άσαντ, ανέφερε εκπρόσωπος του βρετανού πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον. Στην τηλεφωνική συνομιλία συμμετείχαν Μέρκελ, Ολάντ, Ρέντσι, Κάμερον και ο Πούτιν.

Θέσεις του Ισλαμικού Κράτους εντός της Συρίας χτύπησαν οι τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις, και ενώ είναι σε ισχύ η εκεχειρία σε τμήμα της χώρας. Ο Ερντογάν, πάντως, εξέφρασε την ελπίδα ότι η εκεχειρία θα επεκταθεί σε μεγαλύτερο τμήμα της χώρας.

Αεροπορικές επιδρομές εναντίον περιοχών της βόρειας και κεντρικής Συρίας πραγματοποιήθηκαν τα ξημερώματα της Κυριακής, χωρίς όμως να τίθεται σε κίνδυνο η εκεχειρία. Σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αεροσκάφη, για τα οποία δεν είναι γνωστό αν είναι ρωσικά ή συριακά, βομβάρδισαν περιοχές της βόρειας επαρχίας του Χαλεπίου και της κεντρικής επαρχίας Χάμα, που ίσως να μην περιλαμβάνονται στη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός.

Η εύθρυαστη εκεχειρία στη Συρία κυλά το πρώτο 24ωρο χωρίς σοβαρές παραβιάσεις από τις εμπλεκόμενες πλευρές, όμως η τζιχαντιστική ISIS -οι επιθέσεις στην οποία έχουν εξαιρεθεί- φαίνεται ότι συνεχίζει να προσπαθεί να επεκτείνει τη ζώνη επιρροής της. Οργανώσεις μιλούν για εξαπόλυση επίθεσης εναντίον της κουρδικής YPG στη βόρεια Συρία, με στόχο την κατάληψη του Τελ Αμπιάντ.

Οι εχθροπραξίες φαίνεται να έχουν σταματήσει στις περισσότερες περιοχές της δυτικής Συρίας το Σάββατο, οπότε τέθηκε σε ισχύ το σχέδιο εκεχειρίας των ΗΠΑ και της Ρωσίας, το οποίο αποδέχθηκαν οι εμπόλεμες πλευρές. Σποραδικά πυρά και όλμοι έπεσαν σε συνοικίες, αλλά όλες οι πλευρές δηλώνουν ότι η εκεχειρία τηρείται.

Τέσσερα σαουδαραβικά καταδιωκτικά F-15 έφθασαν την Παρασκευή στην τουρκική βάση του Ιντζιρλίκ για να συμμετάσχουν στα πλήγματα εναντίον των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους, μερικές ώρες πριν τεθεί σε ισχύ η κατάπαυση του πυρός στη Συρία. Η Τουρκία εκφράζει «σοβαρές ανησυχίες» για τη «βιωσιμότητα» της εκεχειρίας και βλέπει την προσφυγική κρίση να μεγαλώνει. Την ίδια στιγμή επαναλαμβάνει ότι δεν έχει σχέδια για χερσαία επιχείρηση μονομερώς ή με την Σαουδική Αραβία.

Oι σημαντικότερες οργανώσεις της συριακής αντιπολίτευσης επιβεβαίωσαν την Τετάρτη ότι δεσμεύονται σε μια «προσωρινή εκεχειρία διάρκειας δύο εβδομάδων». Η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός αναμένεται να τεθεί σε ισχύ τα μεσάνυχτα της Παρασκευής, ωστόσο είναι δύσκολο να τηρηθεί. Επιφυλακτικός ο Ομπάμα.

Σύσσωμοι Ηνωμένες Πολιτείες, Ρωσία, Ιράν, Ευρωπαϊκή Ένωση και Ηνωμένα Έθνη συμπεριφέρονται ανέντιμα και επιδιώκουν να εξυπηρετήσουν περαιτέρω τα συμφέροντά τους στη Συρία, λέει ο Ερντογάν σε νέο «κατηγορώ» κατά πάντων με αφορμή τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός -διαδικασία από την οποία απαιτεί να εξαιρεθεί η συριακή κουρδική πολιτοφυλακή YPG. Κατά τον Ερντογάν, η εκεχειρία δεν θα κάνει τίποτε περισσότερο από το να ευνοήσει το καθεστώς του Μπασάρ αλ-Άσαντ.

Την κατ' αρχήν προθυμία της να προχωρήσει σε παύση εχθροπραξιών διαμήνυσε η συριακή κυβέρνηση, στο πλαίσιο της συμφωνίας μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας. Η Δαμασκός λέει το «ναι» υπό την προϋπόθεση πως θα συνεχιστούν οι επιχειρήσεις εναντίον της ISIS, της Αλ Νόσρα «και άλλων τρομοκρατικών ομάδων που συνδέονται με αυτήν» - και ενώ οι αμφιβολίες για την τύχη που θα έχει η εκεχειρία είναι αρκετές.

Οι πρόεδροι ΗΠΑ και Ρωσίας συμφώνησαν για τους όρους της κατάπαυσης πυρός στη Συρία, προτείνοντας να ισχύσει από το Σάββατο, όμως και οι αισιόδοξοι παραμένουν πολύ επιφυλακτικοί ενώ τα ερωτηματικά για την πρακτική εφαρμογή της παραμένουν. Την ίδια στιγμή, ο ΟΗΕ υποδέχεται μεν θετικά τη συμφωνία αλλά προειδοποιεί πως οι δυνάμεις του εξωτερικού «συνεχίζουν να θρέφουν την στρατιωτική κλιμάκωση» και διαπιστώνει πως τα εγκλήματα πολέμου επί του εδάφους συνεχίζονται ανεξέλεγκτα.

Την ώρα που ΗΠΑ και Ρωσία μιλούν για εκεχειρία στη Συρία από το ερχόμενο Σάββατο, το καθεστώς Άσαντ ανακοίνωσε τη διεξαγωγή βουλευτικών εκλογών για τις 13 Απριλίου 2016. Οι προηγούμενες εκλογές είχαν γίνει το 2012.

Ουάσινγκτον και Μόσχα έφτασαν, σύμφωνα με την αμερικανική πλευρά, σε «προκαρκτική συμφωνία» για τους όρους της παύσης εχθροπραξιών στη Συρία -χωρίς, όπως φαίνεται να έχουν κλείσει όλα τα σημεία. Το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών ανέφερε πως περιμένει σύντομα συνομιλία Ομπάμα και Πούτιν για «κατ' αρχήν κλείσιμο» της συμφωνίας. Νωρίτερα, Άσαντ και αντιπολίτευση είχαν θέσει προϋποθέσεις, ενώ το επείγον της κατάστασης υπογραμμίζει το μακελειό στη Χομς.

Απορρίφθηκε από τη Γαλλία, τις ΗΠΑ και άλλα κράτη-μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ το ρωσικό σχέδιο απόφασης που καλούσε να σταματήσουν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις της Τουρκίας στη Συρία. Την ίδια στιγμή, ρώσοι και αμερικανοί αξιωματούχοι συζητούσαν στη Γενεύη για την κατάπαυση του πυρός, που θεωρητικά θα εφαρμοζόταν αυτή την εβδομάδα αλλά οι αντιμαχόμενοι αψήφησαν.

Συγκρατημένη αισιοδοξία, αλλά και ρεαλισμό εκφράζει ο απεσταλμένος του ΟΗΕ για τη Συρία Στάφαν ντε Μιστούρα. Μιλώντας στην Deutsche Welle, επισημαίνει ότι η συμφωνία του Μονάχου πρέπει να δοκιμαστεί στην πράξη.

Με τις συνομιλίες για το Συριακό στη Γενεύη να βρίσκονται στον πάγο, η Ρωσία προτείνει εκεχειρία από την 1η Μαρτίου - με τις ΗΠΑ να ζητούν άμεση κατάπαυση πυρός, κατηγορώντας τη Μόσχα πως επιδιώκει να κερδίσει χρόνο για τις δυνάμεις του Άσαντ, ώστε να επεκτείνουν τις περιοχές που ελέγχουν.