γαλαξίες

Μαύρες τρύπες που κρύβονται στα κέντρα νεαρών γαλαξιών δεν αποκλείεται να τους προκαλούν τελικά εμμηνόπαυση, υποστηρίζει διεθνής ομάδα αστρονόμων: όταν βρεθούν σε φάση παροξυσμού, οι μαύρες τρύπες μπορούν να εκτοξεύσουν μακριά το πολύτιμο αέριο από το οποίο γεννιούνται νέα άστρα.

Το Σύμπαν ίσως είναι πιο ερημικό από ό,τι θέλουμε να πιστεύουμε: Ριπές θανάσιμης ακτινοβολίας καθιστούν εννέα στους δέκα γαλαξίες ακατάλληλους για την εμφάνιση ευφυούς ζωής, υπολογίζουν δύο αστροφυσικοί.

Αν επιβεβαιωθεί θα πρόκειται για μια από τις πιο εντυπωσιακές κοσμολογικές ανακαλύψεις. Έως και τα μισά άστρα του Σύμπαντος έχουν εξοστρακιστεί από τους γαλαξίες τους και περιφέρονται ορφανά στον αχανή διαγαλαξιακό χώρο.

Ο θάνατος είναι αναπόφευκτος, ακόμα και για τους γαλαξίες. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble απαθανάτισε τη λάμψη 200 δισεκατομμυρίων άστρων που ξεχύθηκαν στο Διάστημα όταν οι γαλαξίες τους διαλύθηκαν από βαρυτικές δυνάμεις.

Είχε διαπιστωθεί ότι οι μεγαλύτεροι σε μέγεθος γαλαξίες επιτίθενται σε μικρότερους και τους… καταπίνουν. Ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον Άαρον Ρόμποθαμ του Πανεπιστημίου της Δυτικής Αυστραλίας μελέτησαν περισσότερους από 22 χιλιάδες γαλαξίες και πιστεύουν ότι βρήκαν την απάντηση...

Αν ποτέ χαθείτε στο βαθύ Διάστημα, αυτός ο χάρτης θα σας βοηθήσει να επιστρέψετε στο σπίτι. Η γειτονιά του Γαλαξία μας, αποκαλύπτει νέα μελέτη, είναι ένα γιγάντιο «υπερσμήνος» γαλαξιών που βαφτίστηκε «Λανιακέα», ή «αχανής παράδεισος» στα χαβανέζικα.

Ένα νέο όργανο που λειτουργεί σε τηλεσκόπιο της Καλιφόρνια επέτρεψε στους αστρονόμους να συλλάβουν τις πρώτες εικόνες του λεγόμενου διαγαλαξιακού μέσου, αχανών νημάτων αερίου που εκτείνονται ανάμεσα στους γαλαξίες και περιέχουν το μεγαλύτερο μέρος της κανονικής ύλης στο Σύμπαν.

Ο Γαλαξίας μας, ένας συνασπισμός τουλάχιστον 200 δισεκατομμυρίων αστέρων, ανάμεσά τους και ο Ήλιος, βρίσκεται περικυκλωμένος από έναν δακτύλιο 12 μεγάλων γαλαξιών τους οποίους οι αστρονόμοι ονόμασαν «Συμβούλιο Γιγάντων».

Οι γιγάντιοι ελλειπτικοί γαλαξίες είναι η πιο μυστηριώδης κατηγορία γαλαξιών, καθώς περιέχουν μεν αρκετό αέριο, το οποίο όμως δεν συμπυκνώνεται για να σχηματίσει άστρα. Αιτία δεν αποκλείεται να είναι μαύρες τρύπες που διαταράσσουν και θερμαίνουν το αέριο και καταδικάζουν έτσι τους γαλαξίες τους στο σκοτάδι.

Οι περισσότεροι γαλαξίες που μπορούμε να διακρίνουμε στο όριο του ορατού Σύμπαντος είναι υπέρλαμπροι γίγαντες εντελώς διαφορετικοί από τον δικό μας Γαλαξία. Για πρώτη φορά, αμερικανοί αστρονόμοι κατάφεραν να παρατηρήσουν άμεσα έναν «κανονικό» αρχέγονο γαλαξία, ο οποίος δεν αποκλείεται να μοιάζει με τον Μίλκι Ουέι στα αρχικά στάδια του σχηματισμού του.

Μάζες υδρογόνου κινούνται στο διαστημικό κενό και τροφοδοτούν τους γαλαξίες με τα απαραίτητα για τη δημιουργία άστρων «καύσιμα». Αυτές οι κοσμικές δομές ονομάζονται «ψυχρές ροές» αλλά είναι πιο γνωστές ως «ποτάμια υδρογόνου». Αμερικανοί επιστήμονες κατάφεραν για πρώτη φορά να καταγράψουν οπτικά ένα ποτάμι υδρογόνου χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο GBT.

Το μεγαλύτερο νέφος αερίων που γνωρίζουμε στο Σύμπαν, το οποίο έγινε ορατό χάρη στο φως ενός κοσμικού φάρου, δεν αποκλείεται να είναι ένα από τα αχανή νήματα που πιστεύεται ότι συνδέουν τους γαλαξίες στον λεγόμενο «κοσμικό ιστό», την αδρή υφή του Σύμπαντος.

Αμερικανικό πρόγραμμα για τη χαρτογράφηση του ουρανού μέτρησε με πρωτοφανή ακρίβεια τις αποστάσεις που χωρίζουν ένα εκατομμύριο γαλαξίες, και κατέληξε σε μια «στάνταρτ μεζούρα» για τη χαρτογράφηση του Σύμπαντος σε  μεγάλη κλίμακα. Τα αποτελέσματα αναμένεται να προσφέρουν νέα στοιχεία για την καμπυλότητα του χωροχρόνου, για τις διαστάσεις του Σύμπαντος, καθώς και για τη φύση της μυστηριώδους σκοτεινής ενέργειας, η οποία επιταχύνει τη διαστολή του κόσμου.

Ομάδα αμερικανών αστρονόμων στόχευσε τις κάμερες ορατού και υπέρυθρου φωτός του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble στα βάθη του Σύμπαντος και μετά από επίμονη παρατήρηση αποκαλύφθηκαν και φωτογραφήθηκαν περίπου 3 χιλιάδες άγνωστοι μέχρι σήμερα γαλαξίες. Ορισμένοι εξ αυτών σχηματίστηκαν λίγο μετά την Μεγάλη Εκρηξη. Η ανακάλυψη αναμένεται να προσφέρει νέα σημαντικά στοιχεία για την εξέλιξη του Σύμπαντος.

Ο πιο μακρινός γαλαξίας που έχει ανακαλυφθεί ως σήμερα εντοπίσθηκε από διεθνή ομάδα επιστημόνων. Ο zb_GND_5296, όπως είναι το διόλου εντυπωισακό όνομά του, βρίσκεται 13 και πλέον δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τη Γη και υπολογίζεται ότι είχε ήδη γεννηθεί όταν το Σύμπαν ήταν μόλις 700 εκατομμυρίων ετών. Η ανακάλυψη θεωρείται ότι θα βοηθήσει τους αστρονόμους να ρίξουν φως σε μια «στιγμή» του κόσμου μας που ακολούθησε αμέσως μετά τη Μεγάλη Εκρηξη.

Ο ουρανός της Γης θα ήταν πολύ πιο εντυπωσιακός αν ο πλανήτης μας βρισκόταν στον M60-UCD1, τον πιο συνωστισμένο γαλαξία που έχει ανακαλυφθεί ως σήμερα. Όπως εκτιμά η διεθνές ερευνητική ομάδα που ανακάλυψε το σώμα, η πυκνότητα των άστρων στην κεντρική περιοχή του γαλαξία είναι περίπου 15.000 φορές μεγαλύτερη από ό,τι στην περιοχή του Γαλαξία μας όπου βρίσκεται η Γη. Αυτό σημαίνει ότι στην απόσταση των 4 ετών φωτός που χωρίζει τον Ήλιο από το πλησιέστερο άστρο, το Άλφα του Κενταύρου, θα χωρούσαν έως και 10.000 άστρα.

Μια προσεκτική ματιά στα πληρέστερα σχετικά δεδομένα που διαθέτουμε αποκάλυψε κάτι απρόσμενο: ότι τα μορφολογικά και χρωματικά χαρακτηριστικά που καθορίζουν τα είδη των γαλαξιών έτσι όπως τα γνωρίζουμε σήμερα είχαν ήδη διαμορφωθεί μόλις 2,5 δισ. χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, και μάλιστα με την ίδια αναλογία.

Η νέα γενιά του πολυμορφικού μοντέλου της "μπλε οβάλ" φίρμας προετοιμάζει την άφιξή της που αναμένεται το 2014.

Ο Leo P, ένας γαλαξίας νάνος που κρυβόταν στην κατεύθυνση του αστερισμού του Λέοντα, γίνεται το νεότερο μέλος του λεγόμενου τοπικού σμήνους, της μεγάλης ομάδας γαλαξιών στην οποία ανήκει και ο δικός μας. Οι αστρονόμοι μάλιστα δεν αποκλείουν να υπάρχουν κι άλλοι, άγνωστοι ως σήμερα γείτονες.

Ένα οπτικό φαινόμενο, το οποίο προκαλεί η βαρύτητα καθώς παραμορφώνει τις ακτίνες φωτός, επέτρεψε στους αστρονόμους να μελετήσουν ορισμένους από τους πιο αρχαίους γαλαξίες του Σύμπαντος, οι οποίοι λειτούργησαν ως μαιευτήρια άστρων και επιπλέον περιέχουν τις πιο απομακρυσμένες ποσότητες νερού που γνωρίζουμε ως σήμερα.

Χρησιμοποιώντας το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, αστρονόμοι κατάφεραν να κοιτάξουν ακόμα πιο πίσω στο χρόνο και να ανακαλύψουν επτά γαλαξίες που εκτιμάται ότι σχηματίστηκαν μόλις 350-600 εκατομμύρια χρόνια μετά τη γέννηση του Σύμπαντος. Είναι πιθανότατα τα πιο αρχαία και μακρινά αντικείμενα που έχουμε δει ως σήμερα.

Ένας μικρός και σχετικά κοντινός γαλαξίας κρύβει στην καρδιά του μια μαύρη τρύπα που αντιστοιχεί στο 14% της συνολικής του μάζας -ένα ακραία υψηλά ποσοστό που εξέπληξε τους αστρονόμους, ενδέχεται όμως να τους βοηθήσει να κατανοήσουν μια κατηγορία σωμάτων που ονομάζονται κβάζαρ.

Μια από τις μόνιμες εργασίες του Hubble την τελευταία δεκαετία είναι η συνεχής παρακολούθηση ενός μικρού τμήματος του ουρανού στο νότιο ημισφαίριο. Η συρραφή των χιλιάδων εικόνων που έχουν συλλεχθεί ως σήμερα επέτρεψε τη δημιουργία ενός φαντασμαγορικού βίντεο που ζουμάρει μέχρι τις εσχατιές του Σύμπαντος.

Τα θεωρητικά μοντέλα των κοσμολόγων προβλέπουν ότι γύρω από τον Γαλαξία μας υπάρχουν χιλιάδες μικρότεροι γαλαξίες-δορυφόροι, μέχρι σήμερα όμως οι αστρονόμοι έχουν εντοπίσει ελάχιστους. Νέες παρατηρήσεις με το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble υποδεικνύουν ότι οι δορυφόροι του Μίλκι Γουέι παραμένουν άφαντοι επειδή περιέχουν ελάχιστα άστρα και αποτελούνται κυρίως από τη μυστηριώδη σκοτεινή ύλη.

Ένα μακρόστενο κομμάτι του αρχέγονου «σκελετού» πάνω στον οποίο διατάσσονται οι γαλαξίες ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά ανάμεσα σε δύο μακρινά γαλαξιακά υπερσμήνη. Πρόκειται για ένα νήμα σκοτεινής ύλης, του μυστηριώδους υλικού που κατακλύζει το Σύμπαν αλλά είναι αδύνατο να παρατηρηθεί άμεσα.