Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Μεταφραστικές συναντήσεις κατά την αρχαιότητα (Μέρος Β’)
Αρχής γενομένης από τον 4ο αιώνα μ.Χ. η μετάφραση κατέστη σημαντικό κομμάτι της όλης λογοτεχνικής παραγωγής, με την προσοχή να επικεντρώνεται σε θρησκευτικά και φιλοσοφικά κείμενα
Στην Ελληνιστική Περίοδο ανάγονται και οι παλαιότερες μεταφράσεις (ως επί το πλείστον, ελεύθερες αποδόσεις) ελληνικών λογοτεχνικών κειμένων στη λατινική, με πρώτη εκείνη της Οδύσσειας από τον ποιητή Λίβιο Ανδρόνικο τον 3ο αιώνα π.Χ. Στα χρόνια της Ύστερης Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, τον 1ο αιώνα π.Χ., ο Κικέρων έφερε εις πέρας ένα σημαντικό αριθμό μεταφράσεων –τόσο ποιητικών όσο και φιλοσοφικών κειμένων–, από τις οποίες σώζονται λιγοστά αποσπάσματα. Πολύ περισσότερες είναι οι μαρτυρίες για το μεταφραστικό έργο που συντελέστηκε επί Αυτοκρατορικής Περιόδου, από τα λατινικά στα ελληνικά και αντίστροφα, ως αποτέλεσμα αφενός της παράλληλης χρήσης των δύο κυρίαρχων γλωσσών στον ελληνορωμαϊκό κόσμο και αφετέρου των εκάστοτε διοικητικών αναγκών. Το έργο αυτό αφορούσε επίσημα κείμενα, όπως τα Res Gestae (Πεπραγμένα), δίγλωσσα κείμενα (με κατά λέξη μετάφραση) διδακτικού χαρακτήρα (παραδείγματος χάριν, η Αινειάδα του Βιργιλίου), αλλά και ελεύθερες αποδόσεις λογοτεχνικών κειμένων, όπως οι χαμένες μεταφράσεις έργων του Σαλλουστίου από τον Ζηνόβιο (2ος αιώνας μ.Χ.).
Αρχής γενομένης από τον 4ο αιώνα μ.Χ. η μετάφραση κατέστη σημαντικό κομμάτι της όλης λογοτεχνικής παραγωγής, με την προσοχή να επικεντρώνεται σε θρησκευτικά –κατά κύριο λόγο– και φιλοσοφικά κείμενα. Συχνά, μάλιστα, οι μεταφραστές ήταν συγγραφείς καταξιωμένοι, γνωστοί ήδη χάρη στο δικό τους έργο, όπως ο Ιερώνυμος, ο Ρουφίνος, ο Αμβρόσιος και ο Μάριος Βικτωρίνος. Όσον αφορά τις μεταφράσεις από τα λατινικά στα ελληνικά, ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα σωζόμενα αποσπάσματα από μια λογοτεχνική μετάφραση της Τετάρτης Εκλογής του Βιργιλίου (οι Εκλογές ήταν μια συλλογή βουκολικών ποιημάτων ή ασμάτων), που παρατίθεται στο συγγραφικό έργο του Μεγάλου Κωνσταντίνου Oratio ad sanctorum coetum (Λόγος ον έγραψε τω των αγίων συλλόγω). Και τούτο, διότι το εδώ μεταφραστικό ύφος είναι πολύ διαφορετικό από εκείνο που συναντούμε στα προαναφερθέντα δίγλωσσα σχολικά κείμενα της Αινειάδας.
Μια άλλη ενδιαφέρουσα επισήμανση είναι ότι στις μεταφράσεις κλασικών ελλήνων αλλά και λατίνων συγγραφέων από χριστιανούς απαντούν συχνά λέξεις ή φράσεις προερχόμενες από την καθαυτό χριστιανική ορολογία. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η ελληνική μετάφραση της Τετάρτης Εκλογής του Βιργιλίου και –σε πιο περιορισμένο βαθμό– η λατινική μετάφραση του Τιμαίου από τον πλατωνιστή Χαλκίδιο.
*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, ο Κικέρων, ο οποίος έφερε εις πέρας ένα σημαντικό αριθμό μεταφράσεων στα χρόνια της Ύστερης Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, τον 1ο αιώνα π.Χ.
Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Μεταφραστικές συναντήσεις κατά την αρχαιότητα (Μέρος Α’)
- Horses: 50 χρόνια μετά την κυκλοφορία του το άλμπουμ της Πάτι Σμιθ ακούγεται ακόμα «επικίνδυνα ζωντανό»
- Ερωτικά σε κρίση; Οι δύο συνήθειες που μπαίνουν εμπόδιο στις σχέσεις
- Λίντια Φέρτσάιλντ: Όταν το DNA λέει ψέματα – Η σπάνια περίπτωση χιμαιρισμού που μπέρδεψε τη Δικαιοσύνη
- Τι κρατάει χαμηλά την παραγωγικότητα: Οι 10 +1 πληγές που βαθαίνουν το χάσμα ΕΕ-ΗΠΑ
- Με τη μεγάλη εξουσία έρχεται η μεγάλη ανασφάλεια – Γιατί τα ισχυρότερα κράτη φοβούνται περισσότερο;
- Μελέτη NielsenIQ: Το νέο προφίλ του καταναλωτή – Λιγότερες αγορές, αλλά καλύτερες
- Ο Μάικλ Ντάγκλας και ο Ρομπ Ράινερ συζητούσαν συχνά για τα παιδιά τους που «έδιναν μάχη με τον εθισμό»
- ΕΕΤΤ: Σταθερή vs Κινητή τηλεφωνία – Ο τρόπος που επικοινωνούμε αλλάζει ριζικά
Wall Street: Αποχαιρετά το 2025
Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
![Άκρως Ζωδιακό: Τα Do’s και Don’ts στα ζώδια σήμερα [Κυριακή 28.12.2025]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/jerry-zhang-1mBXWoGoI-s-unsplash-315x220.jpg)
![Άκρως Ζωδιακό: Τα Do’s και Don’ts στα ζώδια σήμερα [Δευτέρα 29.12.2025]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/ken-cheung-yHST1WmTqzI-unsplash-315x220.jpg)
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232442