«Φορετή» συσκευή για φρούτα και λαχανικά

Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο και του Ομοσπονδιακού Πανεπιστημίου της Βισόζα στη Βραζιλία ανέπτυξαν έναν φιλικό προς το περιβάλλον αισθητήρα ο οποίος τοποθετείται απευθείας επάνω στην επιφάνεια φρούτων και λαχανικών και ανιχνεύει την πιθανή ύπαρξη φυτοφαρμάκων. Η νέα «φορετή» συσκευή των φρούτων και των λαχανικών είναι φτιαγμένη από οξική κυτταρίνη η οποία προέρχεται από ξυλοπολτό.

Βελτίωση της ασφάλειας των τροφίμων

Η συσκευή που παρουσιάζεται σε δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό «Biomaterials Advances» υπόσχεται βελτίωση της ασφάλειας των τροφίμων ανιχνεύοντας ουσίες στα φρούτα και στα λαχανικά οι οποίες μπορεί  να είναι άκρως επιβαρυντικές για τη δημόσια υγεία αλλά και για το περιβάλλον.

«Το πλύσιμο και η βύθιση των λαχανικών στο νερό ήταν σαφώς ανεπαρκείς τακτικές»

Φυτοφάρμακα χρησιμοποιούνται στις καλλιέργειες ευρέως ανά τον κόσμο και συνήθως εφαρμόζονται μέσω ψεκασμού – ωστόσο μόνο το 50% των ουσιών φθάνει στον στόχο του. Το υπόλοιπο 50% καταλήγει στο έδαφος, στον υδροφόρο ορίζοντα, στα επιφανειακά νερά, στο πόσιμο νερό, στα λύματα αλλά και στα τρόφιμα. Ο έλεγχος για τα επίπεδα φυτοφαρμάκων στο νερό, στο έδαφος αλλά και στα τρόφιμα είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να προλαμβάνεται η έκθεση του πληθυσμού σε τοξικές ουσίες η οποία μπορεί να γίνει μέσω του δέρματος, του αναπνευστικού ή του πεπτικού συστήματος.

O νέος φιλικός προς το περιβάλλον αισθητήρας τοποθετείται απευθείας επάνω στο λαχανικό ή στο φρούτο και προσφέρει ταχεία επί τόπου ανίχνευση των επιπέδων των φυτοφαρμάκων με χαμηλό κόστος (Paulo Augusto Raymundo Pereira)

Τα αναλυτικά εργαλεία που χρησιμοποιούνται συνήθως για τον έλεγχο της παρουσίας φυτοφαρμάκων στα φρούτα και στα λαχανικά αφορούν τεχνικές χρωματογραφίας οι οποίες είναι αποτελεσματικές αλλά συνδέονται με μειονεκτήματα όπως η ανάγκη προεπεξεργασίας των δειγμάτων, η χρήση ακριβού, μη φορητού εξοπλισμού και εξειδικευμένου προσωπικού εργαστηρίου καθώς και το παρατεταμένο χρονικό διάστημα που απαιτείται για διεξαγωγή της ανάλυσης. «Εναλλακτικά οι ηλεκτροχημικοί αισθητήρες συνδυάζουν χαμηλό κόστος, δυνατότητα ταχείας ανίχνευσης, φορητότητα, μικρό μέγεθος, εύκολη χρήση, παραγωγή σε μεγάλη κλίμακα. Η εφεύρεσή μας διαθέτει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά. Η ανάλυση γίνεται απευθείας στην επιφάνεια του φρούτου, του λαχανικού ή στα φύλλα. Εξ ου και μιλάμε για ‘φορετή’ συσκευή των φυτών» ανέφερε ο Πάουλο Αουγκούστο Ραϊμούντο-Περέιρα, κύριος συγγραφέας της μελέτης και ερευνητής στο Ινστιτούτο Φυσικής Κάρλος του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο.

«Ξύλινος» αισθητήρας υψηλής ακριβείας

Ο ερευνητής προσέθεσε ότι η νέα συσκευή είναι άκρως φιλική για το (πολύπαθο) περιβάλλον: «Αντί για τα συνήθη υλικά, τα οποία δεν είναι φιλικά προς το περιβάλλον και χρειάζεται πολύ μεγάλο διάστημα για να διασπαστούν – όπως τα κεραμικά ή τα πολυμερή – εμείς χρησιμοποιήσαμε οξική κυτταρίνη, ένα υλικό που προέρχεται από το ξύλο και έχει ελάχιστη επίδραση στο περιβάλλον – βιοδιασπάται πλήρως σε 340 ημέρες ή σε μικρότερο διάστημα ανάλογα με τις συνθήκες κάθε περιοχής».

Με χρήση του νέου…. ξύλινου αισθητήρα οι ερευνητές διεξήγαγαν εργαστηριακά πειράματα στα οποία ψεκάστηκε σε μαρούλια και τομάτες ένα διάλυμα που περιείχε το μυκητοκτόνο καρβενδαζίμη και το ζιζανιοκτόνο paraquat (σημειώνεται ότι η χρήση του paraquat απαγορεύθηκε στην Ευρωπαϊκή Ενωση το 2003 εξαιτίας της επιβλαβούς επίδρασής του στον ανθρώπινο οργανισμό αλλά συνεχίζεται η χρήση του στη Βραζιλία). Ο αισθητήρας τοποθετήθηκε επάνω στο μαρούλι και στις τομάτες και οι μετρήσεις που έκανε έδειξαν επίπεδα ανίχνευσης συγκρίσιμα με εκείνα που προσφέρουν τα χημικά υλικά που χρησιμοποιούνται στους αισθητήρες.

Τα φυτοφάρμακα δεν απομακρύνονται με το νερό

Στο πλαίσιο της μελέτης οι ερευνητές εξέτασαν επίσης αν το πλύσιμο των λαχανικών ή η βύθισή τους σε ένα λίτρο νερό επί δύο ώρες ήταν αποτελεσματικές μέθοδοι για την απομάκρυνση των καταλοίπων των φυτοφαρμάκων. Με βάση τα ευρήματα, με αυτές τις μεθόδους απομακρύνθηκε μόλις το 40% της καρβενδαζίμης και το 60% του paraquat από τα μαρούλια καθώς και το 64% και των δύο ουσιών από τις τομάτες. «Το πλύσιμο και η βύθιση των λαχανικών στο νερό ήταν σαφώς ανεπαρκείς τακτικές για την απομάκρυνση των καταλοίπων των φυτοφαρμάκων. Τουλάχιστον το 10% παρέμενε στα φύλλα ή στη φλούδα» σημείωσε ο δρ Ραϊμούντο-Περέιρα.

Πλήθος χρήσεων

H νέα τεχνολογία μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμη για τις αρμόδιες αρχές ελέγχου των τροφίμων παγκοσμίως, σύμφωνα με τον ερευνητή, καθώς και για τους παραγωγούς βιολογικών προϊόντων προκειμένου να πιστοποιούν ότι τα προϊόντα τους δεν φέρουν πράγματι φυτοφάρμακα. Μπορεί επίσης να αποτελέσει σημαντικό εργαλείο στα χέρια όλων των αγροτών οι οποίοι θα μπορούν να μετρούν τα επίπεδα των φυτοφαρμάκων στο χωράφι και να εφαρμόζουν μόνο τις απαραίτητες δόσεις. «Ετσι η χρήση φυτοφαρμάκων θα μειωθεί ενώ η παραγωγή θα αυξηθεί οδηγώντας τελικώς σε χαμηλότερες τιμές προϊόντων» κατέληξε ο δρ Ραϊμούντο-Περέιρα.