Δεξιά μετατόπιση των ευρωπαίων και αύξηση του ενδιαφέροντος για την εκλογική διαδικασία

Το ενδιαφέρον των ψηφοφόρων για τις ευρωεκλογές (2024) αυξάνεται αλλά, παράλληλα, αυξάνεται η ανησυχία για αύξηση της υποστήριξης των ακροδεξιών κομμάτων που προκαλούν αμφιβολίες για τη μελλοντική πορεία του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.

Ακροδεξιά κόμματα έχουν κατακτήσει την εξουσία στην Ιταλία, εδραιώσει την κυριαρχία τους στην Ουγγαρία, κερδίσει ρόλο στην κυβέρνηση συνασπισμού της Φινλανδίας, γίνει ντε φάκτο κυβερνητικοί εταίροι στη Σουηδία, εισέλθει στο κοινοβούλιο στην Ελλάδα, σημειώσει εντυπωσιακή πρόοδο στις περιφερειακές εκλογές της Αυστρίας και της Γερμανίας.

Ενόψει των ευρωεκλογών περισσότεροι από τους μισούς (57%) πολίτες της ΕΕ δείχνουν να ενδιαφέρονται για την εκλογική διαδικασία σε ποσοστό 6% υψηλότερο από ό,τι για τις εκλογές του 2019, σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας που παρουσίασε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την Τετάρτη.

Μάλιστα, εάν οι εκλογές διεξάγονταν την επόμενη εβδομάδα, το 68% θα ψήφιζε, σύμφωνα με την ίδια έρευνα, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ποσοστό 9% υψηλότερο από ό,τι το 2019.

Η ακροδεξιά παραφωνία

Και μπορεί για κάποιους να είναι ρόδινες αυτές προοπτικές, οι προβλέψεις για την αύξηση της υποστήριξης των ακροδεξιών κομμάτων -εν μέσω των πρόσφατων εκλογικών νικών σε πολλές χώρες της ΕΕ- δημιουργούν τεράστιες αμφιβολίες για το μέλλον της Ένωσης.

Ο εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Jaume Duch, δήλωσε στο Euronews ότι μια μετατόπιση προς τα δεξιά στη σύνθεση του Κοινοβουλίου «δεν θα υποβαθμίσει απαραίτητα τον ρόλο της ΕΕ», παρά τις ευρωσκεπτικιστικές καταβολές ορισμένων ακροδεξιών κομμάτων.

Η ακροδεξιά ομάδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κερδίζει έδαφος

«Τα κόμματα που προηγουμένως ήταν πρακτικά υποστηρικτές της αποχώρησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση κάνουν τώρα άλλου είδους προτάσεις που δεν περιλαμβάνουν πλέον την αποχώρηση αλλά προτάσεις που στοχεύουν στην προσαρμογή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πώς αυτά θεωρούν ότι πρέπει να είναι», εξήγησε ο Duch.

Εξέφρασε την προτίμηση η Ευρωπαϊκή Ένωση «όχι μόνο να συνεχίσει να λειτουργεί όπως μέχρι τώρα, αλλά και ακόμα καλύτερα, διότι αυτό θα μας ωφελήσει όλους».

Σύμφωνα με την τελευταία πρόβλεψη της εταιρείας δημοσκοπήσεων Europe Elects, η ακροδεξιά ομάδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που φιλοξενεί κόμματα όπως το Rassemblement National της Γαλλίας και το AfD της Γερμανίας θα μπορούσε να κερδίσει έως και επιπλέον 11 έδρες στην ψηφοφορία του Ιουνίου.

EU27, Europe Elects seat projection:

EPP: 175 (+2)
S&D: 141 (+2)
RE: 89 (-3)
ID: 87 (+11)
ECR: 82 (+2)
G/EFA: 52 (+1)
NI: 52 (-1)
LEFT: 38 (-7)
Unaffiliated: 4 (-7)

+/- vs. October 2023

More details at: https://t.co/GHekSIBk43 pic.twitter.com/TwuMomrdMI

— Europe Elects (@EuropeElects) November 30, 2023

Η πρόσφατη νίκη-σοκ του λαϊκιστή Geert Wilders στις ολλανδικές εκλογές του Νοεμβρίου ήταν η τελευταία από μια σειρά «θριάμβων» της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς. Κατά τη διάρκεια της τρέχουσας πενταετούς θητείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ακροδεξιά κόμματα στην Ιταλία, τη Φινλανδία και τη Σουηδία πανηγύρισαν εκλογικές νίκες και σημειώνουν άνοδο στις δημοσκοπήσεις της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Αυστρίας.

Ο εκλογικός ενθουσιασμός είναι ανομοιογενής

Από την έρευνα δεν απουσιάζουν και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Αποκαλύπτει διαφορές στο επίπεδο ενδιαφέροντος μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών ομάδων.

Μόνο το 50% των νεότερων ψηφοφόρων ενδιαφέρεται για την εκλογική αναμέτρηση, έναντι 57% έως 59% των άλλων ηλικιακών ομάδων, παρά το γεγονός ότι η νέα γενιά είναι πιο ευνοϊκά διακείμενη προς το ευρωπαϊκό εγχείρημα.

Επίσης, μεγάλες είναι οι διακυμάνσεις σχετικά με το ενδιαφέρον για τις εκλογές. Στη έρευνα καταγράφεται από το υψηλό 69% στις Κάτω Χώρες έως το χαμηλό 28% στην Τσεχική Δημοκρατία.

Η πιθανότητα να ψηφίσουν, η οποία ανέρχεται κατά μέσο όρο στο 68% σε όλο το μπλοκ, ποικίλλει επίσης ανά χώρα, με τους Δανούς να είναι πιο πιθανό να προσέλθουν στις κάλπες και τους Κύπριους να είναι λιγότερο πιθανό.

Η πλειοψηφία υποστηρίζει την ΕΕ

Σύμφωνα με τη δημοσκόπηση, το 61% των Ευρωπαίων πιστεύει ότι η συμμετοχή στην ΕΕ είναι «καλό πράγμα» ποσοστό ελαφρώς αυξημένο από το 2019 και σημαντικά υψηλότερο από το χαμηλό του 47% τον Μάιο του 2011.

Το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 70% στους νέους 15 έως 24 ετών όμως, η συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα είναι λιγότερο πρόθυμη να ψηφίσει.

Ο Duch δήλωσε στο Euronews ότι η μελλοντική πορεία της ΕΕ είναι ιδιαίτερα κρίσιμη.

«Ο κόσμος είναι πιο περίπλοκος από ό,τι ήταν πριν», δηλώνει. «Οι επόμενες γενιές έχουν ακόμη περισσότερα προβλήματα από ό,τι είχαν οι προηγούμενες. Αλλά αυτό κάνει τελικά το ευρωπαϊκό εγχείρημα ακόμη πιο σημαντικό».

Ενδείξεις διάβρωσης της υποστήριξης της ΕΕ σε ορισμένες χώρες

Η υψηλή συμμετοχή των νέων θα μπορούσε να αποφέρει ένα θετικότερο αποτέλεσμα για τα κόμματα που τάσσονται υπέρ της ΕΕ. Η Αυστρία, το Βέλγιο, η Γερμανία, η Ελλάδα και η Μάλτα θα επιτρέψουν στους νέους 16 και 17 ετών να ψηφίσουν στις ευρωπαϊκές εκλογές για πρώτη φορά το 2024.

Ο ευρωπαίος αξιωματούχος πιστεύει ότι η προβολή της ΕΕ σε περιόδους κρίσης έχει συμβάλλει στην εδραίωση μιας θετικής εικόνας στους ψηφοφόρους.

Ενδείξεις διάβρωσης της υποστήριξης της ΕΕ

«Το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν ικανή να διαπραγματευτεί με επιτυχία το Brexit, να βοηθήσει τους πολίτες κατά τη διάρκεια της COVID-19 μέσω εκστρατειών εμβολιασμού ή του σχεδίου ανάκαμψης, να ενώσει την υποστήριξή της στην Ουκρανία κατά τη διάρκεια της εισβολής της Ρωσίας, έδωσαν στην ΕΕ προβολή από τα μέσα ενημέρωσης και η αντίδραση της ΕΕ της έδωσε μεγαλύτερη αξιοπιστία», δήλωσε.

Όμως, όταν ρωτήθηκαν αν η συμμετοχή στην ΕΕ ωφέλησε τη χώρα τους, οι ερωτηθέντες σε ορισμένα κράτη μέλη έδειξαν να δυσανασχετούν. Μόνο μια μικρή πλειοψηφία των Αυστριακών (55%) πιστεύει ότι η χώρα τους επωφελείται από την ένταξη στην ΕΕ.

Ωστόσο, παρά τις ενδείξεις διάβρωσης της υποστήριξης της ΕΕ σε ορισμένες χώρες, ο Duch λέει ότι πολλά μπορούν να αλλάξουν στην πολιτική μέσα σε έξι μήνες.

«Βλέπουμε στις πρόσφατες εθνικές εκλογές ότι ναι μεν υπάρχουν χώρες όπου αυτά τα (ακροδεξιά) κόμματα βρίσκονται σε άνοδο, αλλά υπάρχουν και χώρες όπου χάνουν έδαφος», είπε. «Θα δούμε ποιο θα είναι το αποτέλεσμα. Έξι μήνες είναι ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα στην πολιτική και ακόμη μεγαλύτερο στην ευρωπαϊκή πολιτική».