Αυτό είναι το νέο οικονομικό όπλο του Πούτιν

Νέο πλήγμα κατά των διεθνών επενδυτών που δεν κατάφεραν να απαλλαγούν από το στοίχημά τους στη Ρωσία ετοιμάζει η κυβέρνηση του Βλαντιμίρ Πούτιν σύμφωνα με ρεπορτάζ του Economosta από τη Μόσχα.

Συγκεκριμένα, «όπως αναγνώρισε ο υπουργός Οικονομικών, Ιβάν Τσεμπέσκοφ, αυτή την εβδομάδα, το Κρεμλίνο ετοιμάζει ένα προεδρικό διάταγμα που θα περιλαμβάνει ένα αμφιλεγόμενο μέτρο, το «υπερδικαίωμα προτίμησης». Αυτό το νέο νομικό σχήμα θα επιτρέψει στην κυβέρνηση να αγοράσει μετοχές εταιρειών από ξένους επενδυτές χωρίς αυτοί να έχουν τη δυνατότητα να αρνηθούν, καθορίζοντας την τιμή.

Με αυτόν τον τρόπο, η Ρωσία σχεδιάζει να αποκτήσει μεγάλο όγκο τίτλων στο χρηματιστήριο με τους οποίους θα ενίσχυε τον έλεγχο των βασικών βιομηχανιών της χώρας με μεγάλη έκπτωση, με την οποία θα μπορούσαν να επωφεληθούν ακόμη και μέσω μεταπώλησης. Εκτιμήσεις όπως αυτές της Kaiser Consulting λένε ότι αναμένουν τουλάχιστον 50% μείωση της αγοραίας αξίας των εξαγορών που θα αναλάμβανε το Κρεμλίνο στο χρηματιστήριο.

Ο Πούτιν διερευνά αυτήν την επιλογή από την αρχή του έτους για να αντισταθμίσει, τουλάχιστον εν μέρει, το οικονομικό πλήγμα ενός πολέμου που συνεχίζει σαφώς να επιβαρύνει τον προϋπολογισμό του. Αυτό το καλοκαίρι, το πρακτορείο ειδήσεων Interfax μιλούσε ήδη για αυτό το διάταγμα, το οποίο θα σχεδιαζόταν από το 2022 και θα επιδίωκε μέσω αυτού να αντλήσει κεφάλαια πουλώντας μέρος των ίδιων μετοχών σε τιμή αγοράς.

Ανάπτυξη 4,9%

Το ΑΕΠ της Ρωσίας αυξήθηκε κατά 4,9% το περασμένο τρίμηνο, υποστηριζόμενο από το πετρέλαιο.

Η χώρα παρουσίασε τέσσερα διαδοχικά τρίμηνα πτώσης, γεγονός που σηματοδότησε μια σαφή ύφεση. Ωστόσο, ο πληθωρισμός συνεχίζει να είναι αχαλίνωτος στην ευρασιατική χώρα, όντας αυτή τη στιγμή στο 6,7%, παρά το γεγονός ότι στην αρχή του έτους φαινόταν ελεγχόμενος. Αυτή η κατάσταση οδήγησε την κεντρική της τράπεζα να αυξήσει τα επιτόκια στο 15%.

Με όλο αυτό το γόνιμο έδαφος, ο Πούτιν σκοπεύει να ξοδέψει 70% περισσότερα για την Άμυνα για να πληρώσει για τον πόλεμο στην Ουκρανία, ποσό που μπορεί να φτάσει έως και 106 δισ. ευρώ. Ως εκ τούτου, η εύρεση νέων πηγών χρηματοδότησης είναι το κλειδί για τα σχέδια της Ρωσίας βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα.

Με αυτό το μέτρο, το Κρεμλίνο κάνει ένα ακόμη βήμα σε μια σειρά κινήσεων που λαμβάνουν χώρα από την αρχή της σύγκρουσης για να χρησιμοποιήσει δυτικές εταιρείες για να πληρώσουν μέρος του πολέμου.

Οι πιο συνηθισμένες ήταν να αναλάβουν άμεσα τον έλεγχο των περιουσιακών στοιχείων αυτών των εταιρειών στη Ρωσία. Η τελευταία περίπτωση ήταν η ενσωμάτωση της Carlsberg σε δημόσιο οργανισμό μέσω διατάγματος. Το ίδιο έκανε και φέτος το καλοκαίρι με τη Danone και τον Απρίλιο με τη φινλανδική Fortum και την Unipro.

Προνομιακό υπερδικαίωμα

Επιστρέφοντας όμως στο «προνομιακό υπερδικαίωμα», ο υπουργός Οικονομικών της χώρας θέλησε να διευκρινίσει ότι το μέτρο αυτό θα εφαρμοστεί μόνο σε στρατηγικές εταιρείες, σε βασικούς τομείς.

«Η ιδέα είναι ότι αυτό θα είναι μόνο για εταιρείες στις οποίες το κράτος έχει μερίδιο, μια συγκεκριμένη λίστα εταιρειών». Το πρόβλημα είναι ότι, σύμφωνα με τον Anders Aslund, ερευνητή στο Peterson Institute for International Economics, το ένα τρίτο της χρηματιστηριακής κεφαλαιοποίησης της Ρωσίας ανήκει στο κράτος. Αυτό πραγματοποιείται μόνο σε τέσσερις κλάδους, την ενέργεια, τις τράπεζες, τις μεταφορές και τη βιομηχανία ενέργειας.

Επιπλέον, οι περισσότεροι ξένοι επενδυτές επικεντρώθηκαν σε τέτοιες εταιρείες, όπως η Lukoil, η Rosneft, η Sberbank, οι Russian Railways ή η VTB, επειδή είναι οι μεγαλύτερες εταιρείες στον κύριο δείκτη της χώρας. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία από την κεντρική τράπεζα της Ρωσίας δείχνουν ότι το 27% των επενδυτών στην ελεύθερη διασπορά ανήκει σε αυτούς που περιγράφονται ως μη γηγενείς εχθρικούς επενδυτές». Δηλαδή, Ευρωπαίοι, Βορειοαμερικανοί και Ιάπωνες αγοραστές.

«Παγιδευμένοι» επενδυτές

Αν και δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία, πριν από τον πόλεμο οι ξένοι επενδυτές αντιπροσώπευαν σχεδόν 150 δισεκατομμύρια δολάρια στη ρωσική αγορά μέσω μετοχών και ομολόγων και, παρά την πιθανή αρχική φυγή, ένα μεγάλο μέρος των επενδυτών έχει παραμείνει παγιδευμένο στη χώρα επειδή η κυβέρνηση απαγόρευσε την πώληση τίτλων για να αποφευχθεί η κατάρρευση του χρηματιστηρίου.

Οι επενδυτές προσπαθούν να φύγουν από τη Ρωσία μέσω των μηχανισμών που επιτρέπει η κυβέρνηση, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι πολλοί επενδυτές θα αντιμετωπίσουν αναγκαστική πώληση μετοχών που είχαν μπλοκάρει για δύο χρόνια.

Οι διεθνείς επενδυτές έχουν «μπλοκαριστεί» από την έναρξη του πολέμου. Αφού έκλεισε το χρηματιστήριο σε διάφορες περιόδους λόγω των φρενήρης πτώσεων που σημειώνονταν. Έκτοτε, αυτά τα περιουσιακά στοιχεία έχουν παγώσει πλήρως, με εξαίρεση τις «ελεγχόμενες πωλήσεις» που πραγματοποιήθηκαν μέσω εξαγορών. Ωστόσο, πολλοί επενδυτές έχουν βρεθεί με μετοχές που δεν μπορούν να αγγίξουν από τότε που ξεκίνησε η σύγκρουση. Το «υπερδικαίωμα προτίμησης» τίθεται υπό αυτή την έννοια ως απειλή.

Με τις παγκόσμιες αγορές κλειστές και τον ανεξέλεγκτο πληθωρισμό, οι Ρώσοι έχουν βρει καταφύγιο σε μετοχές, και ιδιαίτερα σε μεγάλες και στρατηγικές εταιρείες. Αυτό αφού προστέθηκε στο γεγονός ότι οι ξένοι δεν μπορούσαν να πουλήσουν, οδήγησε τον κύριο δείκτη της χώρας, τον MOEX, να ανέβει έντονα μετά την αρχική κατάρρευση λόγω του πολέμου. Από τα χαμηλά της το 2022 τον Σεπτέμβριο, οι αυξήσεις διατηρήθηκαν και έχει ήδη ανατιμηθεί κατά 67%, στις 3.203 μονάδες, πίσω ακόμη από τις 3.600 πριν από τη σύγκρουση με την Ουκρανία, αλλά πολύ μακριά από τις 1.900 που έφτασε στις χειρότερες στιγμές της.

Ωστόσο, η παρουσία δυτικών και ιαπωνικών μετοχών στην αγορά της είναι κάτι που ανησυχεί τη Ρωσία. Μάλιστα, προσπαθούν εδώ και μήνες να «εκκαθαρίσουν» σιγά σιγά την αγορά τους για να απενεργοποιήσουν αυτό που θεωρούν βόμβα που μπορεί να εκραγεί ανά πάσα στιγμή.

«Τα τρία τέταρτα των μετοχών που κυκλοφορούν ελεύθερα θα μπορούσαν να διατεθούν προς πώληση ταυτόχρονα», σχολίασε ο Σεργκέι Σβέτσοφ από το Εποπτικό Συμβούλιο του Ρωσικού Χρηματιστηρίου.

«Ένα τέτοιο «σοκ» θα σήμαινε ισχυρή απώλεια της αξίας της μετοχής και, για να προστατεύσουμε τα συμφέροντα των Ρώσων επενδυτών, καθώς και των έμμεσα ξένων, δεν μπορούμε να επιτρέψουμε αυτό το τεράστιο ξεπούλημα». Τελικά, αυτή η υποχρεωτική αγορά θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει στην προστασία από τους φόβους αυτού του σοκ στις μετοχές.

Λόγω αυτού του προβλήματος και από τον ίδιο τον Φεβρουάριο, η Ρωσία χώρισε τους διεθνείς επενδυτές σε δύο μέρη, και τα δύο χωρίς το αρχικό δικαίωμα πώλησης τίτλων. Οι «φιλικοί» ξένοι και οι «εχθρικοί». Οι πρώτοι επετράπη γρήγορα να λειτουργήσουν ξανά, ενώ οι δεύτεροι προσπάθησαν να τους επιτραπεί να εγκαταλείψουν το ρωσικό χρηματιστήριο βάσει συγκεκριμένων εργασιών.

Ηδη η Magnit και η Lukoil έχουν αναλάβει μεγάλες αγορές για «εχθρικούς» ξένους με εκπτώσεις 50%.

Μεγάλες εξαγορές

Ηδη ξεχωρίζουν οι μεγάλες εξαγορές σε ευνοϊκούς χρόνους αγοράς για τις εταιρείες. Η τελευταία ήταν η Magnit, η κορυφαία εταιρεία λιανικής στη Ρωσία, η οποία ξεκίνησε πρόγραμμα επαναγοράς για το 21,5% του κεφαλαίου για 507 εκατομμύρια δολάρια. Η εταιρεία κατάφερε μεγάλο κέρδος από αυτή τη λειτουργία αποκτώντας αυτούς τους τίτλους με έκπτωση 50% στη χρηματιστηριακή τους αξία.

«Συνολικά, επιτεύχθηκε συμφωνία με 189 πωλητές από 21 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας, των σκανδιναβικών χωρών, της Σιγκαπούρης, της Ιαπωνίας, του Καναδά, της Αυστραλίας, των Ηνωμένων Πολιτειών, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γερμανίας και άλλων δικαιοδοσιών», ανέφερε η Magnit σε δήλωση της.

Μια πρακτικά πανομοιότυπη επιχείρηση σχεδιάζει η Lukoil. Ανάλογη φόρμουλα ανακοίνωσε και η πετρελαϊκή εταιρεία, με την οποία επιδιώκει να αποκτήσει το 25% του κεφαλαίου της από ξένους επενδυτές με έκπτωση 50%. Προς το παρόν, αυτή η επιλογή δεν έχει ακόμη εκτελεστεί, παρά το γεγονός ότι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός της Ρωσίας μίλησε δημόσια για αυτό από τον Αύγουστο.

Υπό αυτή την έννοια, τα σχέδια του Πούτιν να δώσει στο κράτος το δικαίωμα σε μια υποχρεωτική αγορά θα επιτάχυναν περισσότερο το σχέδιο του Κρεμλίνου να επιτύχει μια ομαλή πορεία προς αγορές χωρίς «εχθρικούς» επενδυτές», καταλήγει η ανάλυση.