Ζούμε το τίμημα του λαϊκισμού του Νετανιάχου – Η ανάλυση του Γιουβάλ Νώε Χαράρι για την αποτυχία του Ισραήλ

Το Ισραήλ παλεύει ακόμα να καταλάβει τι το χτύπησε, γράφει ο γνωστός ιστορικός και συγγραφέας, καθηγητής Ιστορίας στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, Γιουβάλ Νώε Χαράρι, σε άρθρο του στην εφημερίδα «The Washington Post», σημειώνοντας παράλληλα ότι «αρχικά, συγκρίναμε την τρέχουσα καταστροφή με τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ του 1973».

Και θυμίζει ότι «πενήντα χρόνια πριν, οι στρατοί της Αιγύπτου και της Συρίας εξαπέλυσαν αιφνιδιαστική επίθεση και προκάλεσαν στο Ισραήλ μια σειρά από στρατιωτικές ήττες, προτού οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας ανασυνταχθούν, ανακτήσουν την πρωτοβουλία και ανατρέψουν τα δεδομένα».

«Όμως, καθώς όλο και περισσότερες φρικτές ιστορίες και εικόνες εμφανίζονται για τη σφαγή ολόκληρων κοινοτήτων, μας ήρθε στο μυαλό ότι αυτό που συνέβη δεν έχει καμία σχέση με τον Πόλεμο του Γιομ Κιπούρ», προσθέτει, σημειώνοντας πως στις εφημερίδες, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στις οικογενειακές συγκεντρώσεις, οι άνθρωποι κάνουν συγκρίσεις με τις πιο σκοτεινές ώρες του εβραϊκού λαού – όπως όταν οι δολοφονικές μονάδες των ναζιστικών Einsatzgruppen (Τάγματα Θανάτου) περικύκλωσαν και δολοφόνησαν Εβραίους χωρικούς κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος και όταν έγιναν πογκρόμ κατά των Εβραίων στη Ρωσική Αυτοκρατορία.

«Το κράτος του Ισραήλ ιδρύθηκε για να διασφαλίσει ότι δεν θα ζήσουμε ποτέ ξανά ιστορίες του Ολοκαυτώματος»

Ο Γιουβάλ Νώε Χαράρι, που έχει συγγενείς και φίλους στα κιμπούτζ Be’eri και Kfar Aza, έχει ακούσει πολλές φρικιαστικές ιστορίες. Η Χαμάς είχε τον πλήρη έλεγχο αυτών των δύο κοινοτήτων για ώρες. Οι τρομοκράτες πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι, δολοφονώντας συστηματικά οικογένειες, σκοτώνοντας γονείς μπροστά στα μάτια των παιδιών τους και παίρνοντας ομήρους, ακόμη και μωρά και γιαγιάδες. Οι τρομοκρατημένοι επιζώντες κλειδώθηκαν σε ντουλάπια και κελάρια, καλώντας τον στρατό και την αστυνομία για βοήθεια που δεν ήρθε μέχρι – συχνά – πολύ αργά, όπως τονίζει.

Γράφει για τον 99χρονο θείο του και την 89χρονη σύζυγό του, μέλη της Be’eri, που κρύφτηκαν στο σπίτι τους για ώρες καθώς δεκάδες τρομοκράτες αλώνιζαν και έσφαζαν. Έμαθε ότι επέζησαν.

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η θεία μου και ο θείος μου είναι δύο σκληροί Εβραίοι – γεννημένοι στην Ανατολική Ευρώπη στο μεσοπόλεμο, έχουν ήδη χάσει έναν κόσμο στο Ολοκαύτωμα. Μεγαλώσαμε με ιστορίες για ανυπεράσπιστους Εβραίους που κρύβονταν από τους Ναζί σε ντουλάπια και κελάρια, χωρίς να έρχεται κανείς να τους βοηθήσει. Το κράτος του Ισραήλ ιδρύθηκε για να διασφαλίσει ότι αυτό δεν θα συμβεί ποτέ ξανά».

Γιατί απέτυχε το Ισραήλ

Πώς συνέβη λοιπόν; Γιατί απέτυχε το κράτος του Ισραήλ;

Ο γνωστός συγγραφέας και ιστορικός σημειώνει πως, σε ένα επίπεδο, οι Ισραηλινοί πληρώνουν το τίμημα για χρόνια ύβρεως, κατά τη διάρκεια της οποίας οι κυβερνήσεις του Ισραήλ και πολλοί απλοί πολίτες «πίστευαν ότι ήμασταν τόσο πολύ ισχυρότεροι από τους Παλαιστίνιους, ώστε μπορούσαμε απλώς να τους αγνοήσουμε. Υπάρχουν πολλά να επικρίνουμε για τον τρόπο με τον οποίο το Ισραήλ εγκατέλειψε την προσπάθεια να συνάψει ειρήνη με τους Παλαιστίνιους και κράτησε για δεκαετίες εκατομμύρια Παλαιστίνιους υπό κατοχή», σημειώνει ο Χαράρι.

Για να επισημάνει πως αυτό δεν δικαιολογεί τις φρικαλεότητες που διαπράττει η Χαμάς, η οποία σε κάθε περίπτωση δεν έχει ποτέ συμβιβαστεί με οποιαδήποτε πιθανότητα για μια συνθήκη ειρήνης με το Ισραήλ και έχει κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της για να σαμποτάρει την ειρηνευτική διαδικασία του Όσλο.

«Ο λαϊκιστής Νετανιάχου είναι ιδιοφυΐα στις δημόσιες σχέσεις αλλά ανίκανος πρωθυπουργός»

Ο Ισραηλινός καθηγητής Ιστορίας στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, Γιουβάλ Νώε Χαράρι

«Όποιος θέλει ειρήνη πρέπει να καταδικάσει και να επιβάλει κυρώσεις στη Χαμάς και να απαιτήσει την άμεση απελευθέρωση όλων των ομήρων και τον πλήρη αφοπλισμό της Χαμάς», υποστηρίζει, ενώ προσθέτει πως «ανεξάρτητα από το πόσο μεγάλη ευθύνη αποδίδει κανείς στο Ισραήλ, αυτό δεν εξηγεί τη δυσλειτουργία του κράτους. Η ιστορία δεν είναι ένα παραμύθι ηθικής».

Ο λαϊκισμός του Νετανιάχου

Η πραγματική εξήγηση για τη δυσλειτουργία του Ισραήλ, κατά τον Χαράρι, είναι ο λαϊκισμός και όχι οποιαδήποτε υποτιθέμενη ανηθικότητα. Εδώ και πολλά χρόνια, το Ισραήλ κυβερνάται από έναν λαϊκιστή ισχυρό άνδρα, τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος είναι ιδιοφυΐα στις δημόσιες σχέσεις αλλά «ανίκανος πρωθυπουργός».

Έχει επανειλημμένα προτιμήσει τα προσωπικά του συμφέροντα από το εθνικό συμφέρον και έχει χτίσει την καριέρα του στη διαίρεση του έθνους εναντίον του εαυτού του. Έχει διορίσει ανθρώπους σε θέσεις-κλειδιά, με βάση την αφοσίωση περισσότερο παρά τα προσόντα, πήρε τα εύσημα για κάθε επιτυχία, ενώ ποτέ δεν ανέλαβε την ευθύνη για τις αποτυχίες, και φάνηκε να δίνει ελάχιστη σημασία στο να λέει ή να ακούει την αλήθεια.

Ο συνασπισμός που δημιούργησε ο Νετανιάχου τον Δεκέμβριο του 2022 ήταν μακράν ο χειρότερος, τονίζει ο γνωστός συγγραφέας.

Πρόκειται για μια συμμαχία «μεσσιανικών ζηλωτών και ξεδιάντροπων καιροσκόπων», οι οποίοι αγνόησαν τα πολλά προβλήματα του Ισραήλ – συμπεριλαμβανομένης της επιδεινούμενης κατάστασης ασφαλείας – και επικεντρώθηκαν αντ’ αυτού στην αρπαγή απεριόριστης εξουσίας για τον εαυτό τους.

Στην επιδίωξη αυτού του στόχου, υιοθέτησαν εξαιρετικά διχαστικές πολιτικές, διέδωσαν εξωφρενικές θεωρίες συνωμοσίας για τους κρατικούς θεσμούς που αντιτίθενται στις πολιτικές τους και χαρακτήρισαν τις υπηρετούσες ελίτ της χώρας ως προδότες του «βαθέος κράτους».

«Προειδοποίησαν τον Νετανιάχου, αλλά δεν άκουσε κανέναν»

Η κυβέρνηση προειδοποιήθηκε επανειλημμένα από τις ίδιες τις δυνάμεις ασφαλείας της και από πολυάριθμους εμπειρογνώμονες ότι οι πολιτικές της έθεταν σε κίνδυνο το Ισραήλ και υπονόμευαν την ισραηλινή αποτροπή σε μια εποχή αυξανόμενων εξωτερικών απειλών.

Ωστόσο, όταν ο αρχηγός του επιτελείου των IDF (Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας) ζήτησε συνάντηση με τον Νετανιάχου, για να τον προειδοποιήσει για τις επιπτώσεις των πολιτικών της κυβέρνησης στην ασφάλεια, ο Νετανιάχου αρνήθηκε να τον συναντήσει. Όταν ο υπουργός Άμυνας Ιωάβ Γκάλαντ σήμανε παρ’ όλα αυτά συναγερμό, ο Νετανιάχου τον απέλυσε. Στη συνέχεια, αναγκάστηκε να τον επαναφέρει μόνο εξαιτίας ενός ξεσπάσματος λαϊκής οργής. Μια τέτοια συμπεριφορά επί πολλά χρόνια επέτρεψε στη συμφορά να χτυπήσει το Ισραήλ, υπογραμμίζει ο Χαράρι.

Προειδοποεί πως, ανεξάρτητα από το τι πιστεύει κανείς για το Ισραήλ και την ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση, ο τρόπος με τον οποίο ο λαϊκισμός διέβρωσε το ισραηλινό κράτος θα πρέπει να χρησιμεύσει ως προειδοποίηση για άλλες δημοκρατίες σε όλο τον κόσμο.

«Να υλοποιήσουμε τα ιδρυτικά ιδανικά του Ισραήλ για δημοκρατία στο εσωτερικό και ειρήνη στο εξωτερικό»

Και εξηγεί πως το Ισραήλ μπορεί ακόμη να σωθεί από την καταστροφή, καθώς εξακολουθεί να απολαμβάνει ένα αποφασιστικό στρατιωτικό πλεονέκτημα έναντι της Χαμάς, καθώς και έναντι πολλών άλλων εχθρών του.

Η μακρά μνήμη των εβραϊκών δεινών γαλβανίζει τώρα το έθνος. Οι IDF και άλλα κρατικά όργανα ανακάμπτουν από το αρχικό σοκ. Η κοινωνία των πολιτών κινητοποιείται όσο ποτέ άλλοτε, καλύπτοντας πολλά κενά που άφησε η κυβερνητική δυσλειτουργία. Οι πολίτες στέκονται σε μεγάλες ουρές για να δώσουν αίμα, υποδέχονται πρόσφυγες από την εμπόλεμη ζώνη στα σπίτια τους και δωρίζουν τρόφιμα, ρούχα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης.

Υπάρχουν πολλά να επικρίνουμε για τη συμπεριφορά του Ισραήλ στο παρελθόν, σημειώνει ο Γιουβάλ Νώε Χαράρι.

«Το παρελθόν δεν μπορεί να αλλάξει, αλλά ελπίζουμε ότι μόλις εξασφαλιστεί η νίκη επί της Χαμάς, οι Ισραηλινοί όχι μόνο θα θέσουν την τρέχουσα κυβέρνησή μας προ των ευθυνών της, αλλά και θα εγκαταλείψουν τις λαϊκίστικες συνωμοσίες και τις μεσσιανικές φαντασιώσεις – και θα κάνουν μια ειλικρινή προσπάθεια να υλοποιήσουν τα ιδρυτικά ιδανικά του Ισραήλ για δημοκρατία στο εσωτερικό και ειρήνη στο εξωτερικό», καταλήγει στο άρθρο του ο γνωστός Ισραηλινός συγγραφέας και ιστορικός.