Γιούρι Γκαγκάριν: Οι περιγραφές του πρώτου ανθρώπου που ταξίδεψε στο Διάστημα

Στις 12 Απριλίου του 1961, η ανθρωπότητα πραγματοποίησε ένα τεράστιο επιστημονικό και τεχνολογικό άλμα. Ο ρώσος κοσμοναύτης Γιούρι Γκαγκάριν, γίνεται ο πρώτος άνθρωπος που ταξιδεύει στο διάστημα και μπαίνει σε τροχιά γύρω από τη Γη.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 13.4.1961, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

«ΤΟ ΒΗΜΑ» της 13ης Απριλίου 1961, δημοσιεύει στο πρωτοσέλιδό του το θριαμβευτικό τηλεγράφημα από τη Μόσχα:

«Ο άνθρωπος κατέκτησε τον διαπλανητικόν χώρον. Επιβαίνων Σοβιετικού διαστημοπλοίου, ένας νεαρός αεροπόρος, ο Γιούρι Γκαγκάριν, ανυψώθη μέχρι μεγίστου ύψους τριακοσίων δύο χιλιομέτρων, εξήλθεν ακόμη και από τα αραιότερα στρώματα της γήινης ατμόσφαιρας, απηλλάγη από την βαρύτητα, επραγματοποίησε μίαν πλήρη περιστροφήν γύρω από τον πλανήτην μας και επανήλθεν αβλαβής, με το πρόσωπο φωτισμένον από μειδίαμα θριάμβου.

»Η ομαλή προσγείωσις του διαστημοπλοίου και η πλήρης υγεία του πρώτου πραγματικού “κοσμοναύτου” παρέχουν την εγγύησιν ότι τα διαπλανητικά ταξίδια είναι πλέον πρακτική δυνατότης, ότι δεν υπάρχουν θανάσιμοι κίνδυνοι εις το μυστηριώδες διάστημα, ότι δεν υπάρχουν ανυπέρβλητα εμπόδια εις τας πλέον παρατόλμους επιδιώξεις του ανθρωπίνου πνεύματος.

»Υπό την έννοιαν αυτήν εχαιρέτισαν την κοσμοϊστορικήν επιτυχίαν οι κορυφαίοι επιστήμονες και οι πολιτικοί ηγέται όλων των μεγάλων χωρών.

»Φυσικά, το πράγμα δεν στερείται στρατηγικής και πολιτικής σημασίας. Αλλά αι επίσημοι εκδηλώσεις των αρμοδίων ηγετών περιωρίσθησαν χθες ευλόγως εις συγχαρητήρια και μόνον ολίγαι λέξεις ηκούσθησαν εις την Αμερικήν περί ενδεχόμενων στρατηγικών συνεπειών».

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 13.4.1961, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Η μαρτυρία του Γκαγκάριν

Λίγες ημέρες αργότερα, ο Γκαγκάριν σώος και αβλαβής, πίσω στη Μόσχα, περιγράφει όσα βίωσε σε αυτό το πρώτο μαγικό ταξίδι της ανθρωπότητας στο διάστημα. «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 14ης Απριλίου 1961 δημοσιεύει την αφήγησή του.

Την εποχή εκείνη, οι γνώσεις του ανθρώπων, ειδικά των μη ειδικών, για το διάστημα ήταν ακόμα ελάχιστες, όπως ελάχιστες και αρκετά κακής ποιότητας ήταν και οι  δορυφορικές απεικονίσεις της Γης.

Όσα λοιπόν βίωσε και αντίκρισε ο Γκαγκάριν, ήταν πραγματικά πρωτόγνωρα για κάθε άνθρωπο. Η ανθρωπότηταν κρεμόταν από τα χείλη του:

»Η ζωή εις το Διάστημα είναι “ευκολωτέρα” από όσον εφαντάζετο ο άνθρωπος έως τώρα.

“Δεν είχα καθόλου το αίσθημα της μοναξιάς ή της απομονώσεως (…). Όλα γίνονται ευκολώτερα. Τα χέρια και τα πόδια δεν έχουν βάρος. Τα αντικείμενα ίπταντο εντός του θαλάμου.

»Ούτε εγώ, άλλωστε, εκαθόμουν πλέον εις την καρέκλαν, όπως προηγουμένως, αλλά εκρεμόμουν εις το κενόν. Και ενόσω όμως ευρισκόμουν εις αυτήν την κατάστασιν της ελλείψεως βαρύτητος, έτρωγα και έπινα και όλα εγίνοντο όπως και εις την Γην.

»Η κατάστασις εις την οποίαν περιέρχεται ο άνθρωπος όταν δεν επιδρούν αι δυνάμεις της έλξεως, ουδόλως επιδρά επί της ικανότητός του να εργάζεται. Ενόσω ευρισκόμην εις την κατάστασιν αυτήν (ήτοι της ελλείψεως βαρύτητος) ηδυνάμην ακόμη και να εργάζωμαι.

“Εσημείωνα τας παρατηρήσεις μου. Παρ’ ότι το χέρι μου δεν είχε καθόλου βάρος, το γράψιμο δεν μετεβλήθη. Ήμουν όμως υποχρεωμένος να κρατώ το σημειωματάριο, διότι διαφορετικά θα μου έφευγε από τα χέρια και θα εταλαντεύετεο.

“Διατηρούσα επίσης την επικοινωνίαν με την Γην, μέσω διαφόρων μηκών κύματος και έκαμνα χρήσιν του χειριστηρίου του τηλεγράφου. Η μετάβασις από την κατάστασιν της ελλείψεως βαρύτητος εις εκείνην της βαρύτητος, οπότε επιδρά η δύναμις της έλξεως, είναι ομαλή συνέχισεν ο Σοβιετικός αστροναύτης.

»Τα χέρια και τα πόδια ουδεμίαν ησθάνοντο μεταβολήν, εκτός του ότι απέκτων αιφνιδίως βάρος. Όσον δι’ εμέ, δεν “πετούσα” πλέον επάνω από την καρέκλα, αλλά ηδυνήθην να καθήσω εις αυτήν”.

O Γιούρι Γκαγκάριν κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής του

Πώς είδε τη Γη

Όπως αναφέρει «ΤΟ ΒΗΜΑ», «Ο Γιούρι Γκαγκάριν διεπίστωσεν ιδίοις όμασι το σφαρικόν σχήμα της Γης – ο πρώτος άνθρωπος ο οποίος το επέτυχε τούτο». Ο ίδιος ο Γκαγκάριν δήλωσε:

«Η φωτιζομένη πλευρά της Γης ήτο σαφώς ορατή. Αι ακταί των ηπείρων, αι νήσοι, οι μεγάλοι ποταμοί και αι μεγάλαι εκτάσεις ύδατος διεκρίνοντο σαφώς. (…) Διέκρινα καθαρώς τα μεγάλα τετράγωνα των κολλεκτιβικών αγροκτημάτων (σ.σ. της Σοβιετικής Ένωσης). ’Ητο μάλιστα δυνατόν να διακρίνω τους αγρούς από τα λειβάδια.

»Προ της χθεσινής πτήσεώς μου, είχα φθάσει εις ύψος 15.000 μέτρων από της επιφανείας της Γης. Από το διαστημόπλοιον, φυσικά, δεν βλέπει κανείς τόσον καλά όσον από το αεροπλάνον, αλλά βλέπει καλά.

»Κατά την πτήσιν είδα πάντως διά πρώτην φοράν με τα μάτια μου το σφαιρικόν σχήμα της Γης. Μπορεί να το ιδή κανείς παρατηρών τον ορίζοντα. Πρέπει να ομολογήσω ότι το θέαμα του ορίζοντος είναι μοναδικόν και ωραιότατον.

»Δύναται να ιδή κανείς την αξιοθαύμαστον μεταβολήν από την φωτεινήν επιφάνειαν της Γης εις το πλήρες μαύρον του ουρανού, εις το οποίον διακρίνονται τα άστρα. Η διαχωριστική αυτή γραμμή είναι πολύ λεπτή, ακριβώς όπως μια λεπτή ζώνη που περιβάλλει την σφαίραν της Γης.

»Όταν εγκατέλειψα την σκιάν της Γης προσέθεσεν ο Γκαγκάριν, ο ορίζων ήτο εντελώς διαφορετικός. Έφερε μιάν λεπτήν λωρίδα χρώματος ζωηρού πορτοκαλί που επερνούσε πάλιν προς το γαλάζιο και κατόπιν προς το μαύρο.

»Η διάρκεια της πτήσεώς μου είχε προκαθορισθή από το πρόγραμμα. Η εργασία συνετελείτο καλώς εντός του διαστημοπλοίου, είχα δε καλήν διάθεσιν και ησθανόμην εξαιρετικήν ευεξίαν. Θα ηδυνάμην να συνεχίσω την πτήσιν επί όσον χρόνον ήτο απαραίτητον».

Το αμερικανικό περιοδικό Time αφιερώνει το εξώφυλλό της 21ης Απριλίου 1961 στον Γιούρι Γκαγκάριν

Η Κούρσα του διαστήματος

ΗΠΑ και Σοβιετική Ένωση βρίσκονταν ,την εποχή εκείνη, στο απόγειο του Ψυχρού Πολέμου. Ήδη εξάλλου από τα μέσα της δεκαετίας του ’50 είχε ξεκινήσει η «Κούρσα του Διαστήματός» (Space Race).

O ανταγωνισμός δηλαδή μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης για το ποιος θα κατακτήσει, μέσω των επιτευγμάτων του, το διάστημα.

Η μία δύναμη παρακολουθούσε τις κινήσεις της άλλης διεκδικώντας συνεχώς τον τίτλο του πρωτοπόρου του διαστήματος. Δεν θα μπορούσε, λοιπόν, η συνέντευξη του Γκαγκάριν στην εφημερίδα «Πράβδα» να μην αναφερθεί και «εις το πρόγραμμα διαστημικών ερευνών των Ηνωμένων Πολιτειών».

“Θα καλωσορίσωμεν τα επιτεύγματα των Αμερικανών κοσμοναυτών, όταν πετάξουν στο Διάστημα”, δήλωσε ο Γκαγκάριν, « Οι Αμερικανοί κοσμοναύται θα πρέπει να μας φθάσουν. Θα χαιρετήσωμεν τας επιτυχίας των, αλλά θα προσπαθήσωμεν να είμεθα πάντοτε πρώτοι.

Τσε Γκεβάρα, Γιούρι Γκαγκάριν, Φιντέλ Κάστρο

“To κόμμα μας και η κυβέρνησίς μας εγείρουν το θέμα της ειρηνικής χρησιμοποιήσεως του Διαστήματος, της ειρηνικής αμίλλης. Ο στίβος αυτός πρέπει να χρησιμοποιηθή δι’ ειρηνικούς σκοπούς και όχι διά πόλεμον”.

»Εξ άλλου, ο πρώτος αστροναύτης που επέταξεν εις το Διάστημα εξέφρασε την ευγνωμοσύνην του διά το συγχαρητήριον τηλεγράφημα που απέστειλε προς αυτόν ο κ. Χρουστσώφ, το οποίον ως είπε, τον συνεκίνησε μέχρι δακρύων.

»Υπογραμμίζων ότι κατά την πτησιν του δεν ησθάνθη μοναξιάν, ο Γιούρι Γκαγκάριν είπεν:

“Εγνώριζα ότι οι φίλοι μου και ολόκληρος ο σοβιετικός λαός παρηκολούθουν την πτήσιν μου. Ήμουν βέβαιος ότι το κόμμα και η κυβέρνησις ήσαν πάντοτε έτοιμοι να βοηθήσουν”.

Tα επόμενα σχέδια

«Επιθυμώ, ετόνισε, να μεταβώ εις την Αφροδίτην, να ανακαλύψω τι κρύπτεται πίσω από τα νεφελώματα, να ίδω τον Άρην και να εξακριβώσω εάν έχη διώρυγας. Η Σελήνη είναι γειτόνισσά μας. Νομίζω ότι δεν πρέπει να περιμένωμεν πολύ διά να πετάξωμεν προς την Σελήνην και επί της Σελήνης».

Και πράγματι, η ανθρωπότητα δεν χρειάστηκε να περιμένει πολύ. Οκτώ περίπου χρόνια αργότερα ο άνθρωπος θα έφτανε στη Σελήνη. Στις 21 Ιουλίου 1969 ο αμερικανός αστροναύτης Νιλ Άρμστρονγκ πατούσε στη Σελήνη λέγοντας την ιστορική, έκτοτε, φράση:

«Ένα μικρό βήμα για έναν άνθρωπο, ένα μεγάλο άλμα για την ανθρωπότητα».