Μπαλ μασκέ

«Στις δεκαέξι Νοεμβρίου του 1973, η μαμά μου ήρθε και με πήρε από το σχολείο, πρώτη δημοτικού πήγαινα. Περπατήσαμε την Πατησίων μέχρι το Πολυτεχνείο. Εβγαλε από την τσάντα της τσιγάρα και σοκολάτες και τις μοιράσαμε μαζί μέσα από τα κάγκελα στους φοιτητές…..»

Τα διηγούνταν σε ένα τραπέζι, όπου είχαμε συμπέσει ύστερα από δεκαετίες για να τιμήσουμε τη μνήμη ενός νεανικού μας φίλου. Την άκουγα άναυδος. Διότι εγώ τη μάνα της την ήξερα στα φοιτητικά μας χρόνια. Μπαινόβγαινα στο σπίτι τους, έτρωγα συχνά μαζί τους. Η μάνα της ήταν χουντική. Βασιλοχουντική για την ακρίβεια. Σε περίοπτη θέση στο σαλόνι τους η φωτογραφία του «Τέως». Οποτε ερχόταν η κουβέντα στα πολιτικά, η ίδια φράση: «α ρε Παπαδόπουλος που μας χρειάζεται…» Ο Παπαδόπουλος – θα μου πείτε – είχε εκθρονίσει τον Κωνσταντίνο. Ψιλά γράμματα στην αντίληψη της συμπαθούς κυρίας και άλλων πολλών νοσταλγών τού «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών». Μη σας κάνει εντύπωση, εδώ το ΚΚΕ έχει στο εικονοστάσι του μαζί με τον Ζαχαριάδη τον Βελουχιώτη και τον Πλουμπίδη ακόμα – «ο φονιάς με το θύμα αγκαλιά» που λέει και ο Σαββόπουλος… Ενα είναι πάντως σίγουρο. Εάν η συγκεκριμένη βρισκόταν στον ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου, τους αστυφύλακες και τους χαφιέδες θα κερνούσε σοκολάτες και τσιγάρα, όχι τους φοιτητές.

Τσαντίστηκα για κάνα δυο λεπτά, κρατήθηκα για να μην τη διαψεύσω, «τι παραμύθια μας ξεφουρνίζεις;» να της πω. «Σεβάσου τη μνήμη της μανούλας σου, επειδή εσύ έγινες στα πενήντα σου αριστερή, μπορείς – νομίζεις – να την αλλαξοπιστήσεις μετά θάνατον κι εκείνη;» Δεν έβγαλα άχνα. Θυμήθηκα το συγκαταβατικό μειδίαμα των γονιών μου όταν, ευθύς μετά την πτώση της Χούντας, αναρίθμητοι «εθνικόφρονες» παρίσταναν τους αντιστασιακούς.

Στην Ελλάδα, παντού στον κόσμο ίσως, ό,τι δηλώσεις είσαι. Εχουμε το δικαίωμα να αυτοπροσδιοριζόμαστε διαφορετικά κάθε στιγμή. Να ξαναγράφουμε και να ξαναγράφουμε τη βιογραφία μας ανάλογα με τις ανάγκες μας ή απλώς με το ακροατήριο στο οποίο απευθυνόμαστε. Από τα πανάρχαια χρόνια. Ο Οδυσσέας διεκτραγωδούσε την επιστροφή του από την Τροία στην Ιθάκη, «δέκα χρόνια θαλασσοδερνόμουν» ισχυριζόταν. Παρέλειπε να σημειώσει ότι τα εφτά από τα δέκα τα είχε περάσει στο παραδείσιο νησί της Ωγυγίας, στην αγκαλιά της καλλονής Καλυψώς.

Γιατί λοιπόν να εκπλήσσομαι όταν ο τάδε κοκορεύεται ως αυτοδημιούργητος – «ξεκίνησα και παραμένω λαϊκό παιδί» – ενώ όλοι ξέρουμε ότι τα λεφτά και τη βουλευτική του έδρα τη χρωστάει στον πρώην πεθερό του; Οταν ο δείνα φλερτάρει επιδεικτικά με όποια γυναίκα βρεθεί στο οπτικό του πεδίο ενώ στο κρεβάτι του εναλλάσσονται επί χρήμασι νεαροί αποκλειστικά άντρες;

«Κάθε άνθρωπος έχει τρεις ζωές» μού έλεγε τις προάλλες ένας έμπειρος έμπορος, τύπος της πιάτσας. «Τη δημόσια, την ιδιωτική και την κρυφή. Μοιάζουν μεταξύ τους σαν μακρινές εξαδέλφες το περισσότερο. Οσο σκαλίζει κανείς, βρίσκει. Ποιοι σκαλίζουν ωστόσο τις ξένες ζωές; Οι μαγκούφηδες, οι ζηλόφθονες, οι σκανδαλοθήρες, οι εκβιαστές. Αντε και εσείς οι συγγραφείς. Σε περιπτώσεις εγκλημάτων και οι διωκτικές αρχές. Οφείλουμε να αποδεχόμαστε τη βιτρίνα που έχει κατασκευάσει ο καθένας για τον εαυτό του. Να δείχνουμε διακριτικότητα, επιείκεια. Τι είναι οι κοινωνικές συναναστροφές; Χοροί μεταμφιεσμένων, μπαλ μασκέ. Αλίμονο εάν άρχιζε να βγάζει ο ένας τη μάσκα του άλλου – ζούγκλα θα καταντούσαμε!»

«Προς το παρόν μοιάζουμε με φρενοκομείο.» «Τι εννοείς;» «Πες-πες, η παλιά μου φίλη το έχει πιστέψει ότι συμπαραστάθηκαν με τη μαμά της στους εξεγερμένους. Ο ατάλαντος καλλιτέχνης ότι τον σαμποτάρει το σύστημα». «Θα προτιμούσες να ψεύδονται εν ψυχρώ; Να είναι αντί για φαντασιόπληκτοι, κυνικοί;» «Θα διατηρούσαν τουλάχιστον επαφή με την αλήθεια…» «Τους χρειάζεται; Την αντέχουν;» «Η αλήθεια είναι πράγματι για τους γενναίους». «Λάθος κάνεις. Για τους πολύ τυχερούς είναι η αλήθεια. Για τους ελάχιστους που έπαιξαν με τους δικούς τους όρους και θριάμβευσαν. Ή συνετρίβησαν ενδόξως. Εκείνοι μάλιστα μπορούν να μιλάνε εκ βαθέων. Ας αφήνουν τους υπόλοιπους στο κουκούλι των παρηγορητικών μύθων τους».