Το ρεμπέτικο αλλιώς: Μια διαφορετική εικαστική έκθεση

Ο Γιάννης Σκαρίμπας που χορεύει «συνομιλεί» με τα πορτρέτα χασάπηδων πλάι σε μια μαρμάρινη καρέκλα που βρίσκεται στο πάτωμα μαζί με μια ξεχασμένη επίσης μαρμάρινη τραγιάσκα. Μοιάζουν να ακούν την ιστορία ενός σαλονικιού οργανοπαίκτη όπως προβάλλεται σε μια 24λεπτη ταινία, ενώ διάχυτο στον χώρο ακούγεται το γέλιο της κινηματογραφικής «Ευδοκίας».

Είναι μερικές μόνο από τις εικόνες που θα δουν οι επισκέπτες της πολυαναμενόμενης εικαστικής έκθεσης με θέμα το «Ρεμπέτικο», στην οποία 50 έλληνες καλλιτέχνες δημιούργησαν περισσότερα από 200 έργα – στην πλειοψηφία τους ειδικά για τη διοργάνωση του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων – και τα οποία προσκαλούν τον θεατή να ξανακοιτάξει τον κόσμο του ελληνικού μουσικού φαινομένου με τη διεθνή απήχηση.

«Το ρεμπέτικο είναι ένα είδος μουσικής δημοφιλές και οικείο με το οποίο μπορούν να ταυτιστούν όλοι και που μπορεί να καταστήσει παράλληλα την έκθεση διεθνή» εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο επιμελητής εκθέσεων και δράσεων του ΟΠΑΝΔΑ – και της συγκεκριμένης έκθεσης – Χριστόφορος Μαρίνος, ο οποίος θέλησε να υλοποιήσει την ιδέα που είχε ήδη από το 2015 καθώς θεωρεί πως «η σχέση μουσικής και εικαστικών δεν έχει μελετηθεί επαρκώς στην Ελλάδα, αντιθέτως με το εξωτερικό, όπου είναι συχνές οι εικαστικές διοργανώσεις γύρω από την πανκ και τη ροκ σκηνή. Ελπίζω μέσα από την έκθεση να στείλω ένα μήνυμα και προς άλλους επιμελητές να στραφούν προς την πολιτιστική μας κληρονομιά και να ασχοληθούν με θέματα που αφορούν τον λαϊκό μας πολιτισμό» συνεχίζει.

Χωρίς να λείπουν οι νέοι που χορεύουν ζεϊμπέκικο, όπως τους αποτύπωσε στον καμβά του ο Γιάννης Τσαρούχης, τα εξώφυλλα των δίσκων της Σωτηρίας Μπέλλου διά χειρός Τάσσου και η εικονογράφηση του Αλέκου Φασιανού για τη μελέτη στο ρεμπέτικο του Ηλία Πετρόπουλου, η έκθεση δεν εστιάζει στα έργα μουσειακού χαρακτήρα, καθώς «δεν θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η δημιουργία νέων έργων ζωγραφικής, γλυπτικής, φωτογραφίας, χαρακτικής, βίντεο, ηχητικών εγκαταστάσεων, περφόρμανς και βιβλίων ως έργων τέχνης είναι που την καθιστούν ενδιαφέρουσα, διότι κατ’ αυτόν τον τρόπο εμπλουτίζεται η εικονολογία του ρεμπέτικου», σύμφωνα με τον Χριστόφορο Μαρίνο, ο οποίος εστιάζει ιδιαίτερα στα αφαιρετικά έργα της έκθεσης, τα οποία «ο θεατής μπορεί να συμπληρώσει μέσα από τις εμπειρίες και τις μνήμες του».

Στους δύο χώρους της Πινακοθήκης του Δήμου Αθηναίων – από τους τέσσερις συνολικά στους οποίους θα φιλοξενηθεί η φιλόδοξη διοργάνωση – τον κύριο λόγο θα έχουν τα ιστορικά έργα, ενώ στο Πάρκο Τεχνών και στο Ολύμπια τα πλέον σύγχρονα. Απούσες ωστόσο θα είναι οι ρεμπέτικες μελωδίες, καθώς η πανδημία κατέστησε, προς το παρόν τουλάχιστον, αδύνατες τις μουσικές εκδηλώσεις που θα πλαισίωναν τη διοργάνωση.

Αν λοιπόν η κληρονομιά αυτής της έκθεσης – για τα έργα της οποίας οι καλλιτέχνες εργάστηκαν επί έναν χρόνο – είναι μια νέα οπτική πάνω στον τρόπο που βλέπουμε το ρεμπέτικο, ποια είναι τα χαρακτηριστικά της; Ο επιμελητής της έκθεσης στέκεται σε μια ακουαρέλα του Αλέξανδρου Ψυχούλη στην οποία ο καλλιτέχνης έχει μεταφέρει τους ρεμπέτες μιας φωτογραφίας χωρίς τα μπουζούκια τους. «Είναι μια συμβολική χειρονομία μέσω της οποίας μας προτείνει να δούμε το ρεμπέτικο όχι μόνο μέσα από στοιχεία με τα οποία το έχουμε ταυτίσει, όπως τα μουσικά όργανα ή τους χορευτές, αλλά μέσα από μια προσωπική μυθολογία προσώπων και εικόνων».