Savoir faire

Οι κοινωνίες του 19ου αιώνα έδιναν σημασία στην καλή συμπεριφορά και στην τήρηση των κανόνων ευγένειας και διακριτικών τρόπων. Το savoir faire λειτουργούσε ως το αποδεικτικό κοινωνικής αγωγής των ατόμων που είχαν αφομοιώσει τα υψηλά νοήματα του Διαφωτισμού και τα διοχέτευαν στην καθημερινή συναναστροφή τους με συμπολίτες και συνανθρώπους. Αυτό το κωδικοποιημένο σύστημα κινήσεων δικαιολογούσε και επέβαλλε στους κυρίους, για παράδειγμα, να βγάζουν το καπέλο τους για να χαιρετήσουν μια κυρία.

Ωστόσο η μοντερνιστική απλότητα διέλυσε το savoir faire και αργότερα η μεταμοντέρνα έννοια διακριτικότητας το ισοπέδωσε. Γι’ αυτό και μας παραδόθηκε ως ένα μουσειακό είδος, με περιορισμένη έννοια που σηματοδοτεί μόνο τη μαστορική ικανότητα της χειρωνακτικής εργασίας του τεχνίτη. Η ελίτ της αισθητικής ξεκίνησε να λατρεύει τα εξαφανισμένα επαγγέλματα, μιλώντας για την πολυτέλεια της χειροτεχνίας, εκθειάζοντας κεντημένα φτερά, κλωστές και νήματα, ευφυείς πλέξεις λωρίδων από λεπτό δέρμα, τη βαφή του μεταξιού, την επισμάλτωση της πορσελάνης. Οι σπάνιοι μάστορες έγιναν ήρωες και η εργασία των χεριών τους όλο και συχνότερα αναδεικνύεται σε χώρους μουσείων και αναλύεται σε σελίδες θεωρητικών κειμένων που περιστρέφονται γύρω από τον φετιχισμό των εμπορευμάτων.

Κανείς σήμερα δεν αντιστοιχεί την έλλειψη των κανόνων του savoir faire με τις ψηφιακές βιαιότητες ανδρών που προσβάλλουν και εκθέτουν την αξιοπρέπεια γυναικών οι οποίες τούς συναναστράφηκαν. Ή και δεν σχετίστηκαν μαζί τους. Στο πλαίσιο της καταλυτικής απλούστευσης των τρόπων συμπεριφοράς εκείνοι που δεν ενδιαφέρθηκαν να αποκτήσουν μία στοιχειώδη κοινωνική αγωγή δημιούργησαν ένα νέο σύστημα αξιών μέσα από ένα παραμορφωτικό πρίσμα. Στον καθρέφτη τους έκαναν προβολή του εξουσιαστικού χαρακτήρα τους και του ανταγωνιστικού κυνισμού τους. Στη σφαίρα του ιδιάζοντος δικού τους savoir faire, νοθευμένου από αλαζονεία και μισογυνισμό, χρησιμοποίησαν τα εργαλεία της σάτιρας ασκώντας μία άλλη μορφή βίας. Η υποδόρια εξάπλωσή της έχει ξεκινήσει πριν από τριάντα χρόνια. Οταν νεόκοποι εκδότες τιτλοφορούσαν με ακροστιχίδα τα περιοδικά τους προαναγγέλλοντας τη νέα αντίληψή τους για την τάξη του κόσμου. Στην οποία η θέση της γυναίκας συχνά παρέπεμπε σε κάποια εξευτελιστική πόζα σατιρικού «κάμα σούτρα».