Οι Βρυξέλλες «σπέρνουν» αστάθεια στα Δυτικά Βαλκάνια

Η Ευρωπαϊκή Eνωση (ΕΕ) οδηγεί σε αποσταθεροποίηση τα Δυτικά Βαλκάνια. Ακούγεται ίσως ως υπερβολή, αλλά δεν είναι. Η αποσταθεροποίηση, αν όχι συγκρουσιακή ανάφλεξη, στα Δυτικά Βαλκάνια προβάλλει απειλητικά στον ορίζοντα.

Η συντριπτική ήττα του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SDSM) της Βόρειας Μακεδονίας στις δημοτικές εκλογές και η συνακόλουθη παραίτηση του πρωθυπουργού Ζόραν Ζάεφ είναι το τελευταίο επεισόδιο στην έρπουσα διαδικασία αποσταθεροποίησης. Εστω κι αν επιβιώσει η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση, η επιστροφή του εθνικιστικού VMRO στην εξουσία – όταν διεξαχθούν οι γενικές εκλογές – φαίνεται ως ισχυρή πιθανότητα τώρα.

Με όλες τις αβέβαιες συνέπειες για τη χώρα, την περιοχή και τη Συμφωνία των Πρεσπών (αν και ο επικεφαλής του κόμματος Κρ. Μικόσκι είχε δηλώσει ότι θα τη σεβασθεί). Αλλά, είτε έτσι είτε αλλιώς, η Βόρεια Μακεδονία μπαίνει σε φάση αβεβαιότητας και ίσως αποσταθεροποίησης στον Νότο των Δυτικών Βαλκανίων. Στον Βορρά, το άλλο δημιούργημα της Συμφωνίας του Ντέιτον (1995) για την επίλυση της βαλκανικής σύγκρουσης, η Βοσνία και Ερζεγοβίνη, απειλείται με πλήρη διάλυση τώρα μετά την αδυναμία στα είκοσι πέντε περίπου χρόνια που διέρρευσαν να εδραιωθεί θεσμικά ως ομαλά λειτουργούσα δημοκρατική οντότητα.

Είναι ούτως ή άλλως ένα δύσκολο πολιτικό σχήμα υπό διεθνή προστασία. Αλλά τώρα ο ηγέτης της Σερβικής Οντότητας (Republica Srpska) Μίλοραντ Ντότικ ζητά την αποχώρηση των βοσνιακών στρατιωτικών δυνάμεων από το έδαφος και τη δημιουργία ανεξάρτητης στρατιωτικής δύναμης. Αυτό ισοδυναμεί με απόσχιση από τη Βοσνία σύμφωνα με τον ειδικό απεσταλμένο στην περιοχή Κρ. Σμιτ. Με τελικό στόχο την ένωση με τη Σερβία.

Οι δαίμονες του παρελθόντος έτσι επιστρέφουν. Η Σερβία, σύμφωνα με τον «Economist», αυτή τη στιγμή εξοπλίζεται πυρετωδώς προμηθευόμενη όπλα από Ρωσία, Κίνα, Τουρκία, αλλά και από Γαλλία, κ.α. Ενώ παράλληλα οι εθνικιστές της χώρας, περιλαμβανομένου και του υπουργού Αμυνας, αναφέρονται ανοιχτά στην ανάγκη δημιουργίας του «Σερβικού Κόσμου» (Serbian World), της Μεγάλης Σερβίας δηλαδή! Παρόμοιες αναφορές γίνονται βέβαια και στην Αλβανία – δημιουργία Μεγάλης Αλβανίας με συνένωση με Κόσοβο, το πρόβλημα του οποίου παραμένει άλυτο, κ.λπ. Και ταυτόχρονα κυκλοφορούν ύποπτα υπομνήματα για αλλαγές συνόρων στην περιοχή.

Ποιος ευθύνεται για την αβέβαιη, επικίνδυνη κατάσταση στην οποία έχουν μπει τα Δυτικά Βαλκάνια; Πρώτα απ’ όλα η Ευρωπαϊκή Ενωση. Οι Βρυξέλλες εγκατέλειψαν ουσιαστικά τον στόχο ενσωμάτωσης των χωρών της περιοχής στην ΕΕ απογοητεύοντας ηγεσίες και πολίτες. Τούτο ισχύει ιδιαίτερα για τη Βόρεια Μακεδονία. Ο Ζόραν Ζάεφ είχε επενδύσει σημαντικά στον στόχο της ένταξης στην ΕΕ υπογράφοντας τη Συμφωνία των Πρεσπών. Και ενώ η Ενωση είχε δεσμευθεί για κάτι τέτοιο, δεν προχώρησε προς την κατεύθυνση αυτή (έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων) φαινομενικά λόγω βέτο από Βουλγαρία, αλλά ουσιαστικά λόγω αντίθεσης της Γαλλίας. Και με τον τρόπο αυτό η ΕΕ σπέρνει την αστάθεια στην περιοχή με όλα τα δυσοίωνα ενδεχόμενα. Υπάρχουν βέβαια και άλλοι λόγοι που πυροδοτούν την αστάθεια, αλλά ως πρωτεύον παραμένει η αδυναμία της ΕΕ να τιμήσει τον λόγο της για ένταξη…

Ο καθηγητής Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του FEPS και ΕΛΙΑΜΕΠ. Από τις εκδόσεις Θεμέλιο κυκλοφορεί το τελευταίο του βιβλίο «Επιτεύγματα και στρατηγικά λάθη της εξωτερικής πολιτικής της Μεταπολίτευσης»