Αποδιοπομπαίοι δρόμοι

Η επίμονη επιστροφή στη δημόσια σφαίρα της άποψης ότι για την τρέχουσα φάση της πανδημίας έχουν ευθύνη οι διαδηλώσεις των προηγούμενων εβδομάδων, έρχεται να υπογραμμίσει σε ποιο βαθμό οι λόγοι που αρθρώνουν τα πολιτικά υποκείμενα καθορίζονται από πολιτικές προκαταλήψεις παρά από την κάποια απλή ανταπόκριση στις αλλαγές της πραγματικότητας. Ή για να το πω διαφορετικά: για να επικεντρώσει κάποιος στις διαδηλώσεις, από όλες τις μορφές κοινωνικών αλληλεπιδράσεων που μπορούν να αποτελέσουν δυνητικά πεδία μετάδοσης, θα πρέπει ούτως ή άλλως να θεωρεί τις διαδηλώσεις προβληματική δραστηριότητα.

Και είναι αλήθεια ότι παρότι αναγνωρισμένο δικαίωμα στη συνταγματική παράδοση, οι μαζικές συναθροίσεις, πολύ περισσότερο οι «ταραχές», όπως και οι απεργίες, ιδίως όταν αποκτούν χαρακτηριστικά πραγματικής παρακώλυσης οικονομικών και κοινωνικών λειτουργιών, είναι πάντα μια ανορθογραφία στη θεσμική άρθρωση των φιλελεύθερων δημοκρατιών. Σε αντίθεση με την κοινοβουλευτική ανάθεση που παραπέμπει σε μια «σχέση συμβολαίου», άλλωστε τα σύγχρονα κοινοβούλια και οι μετοχικές εταιρείες έχουν και μία παράλληλη ιστορία, ή τον συνυπολογισμό της «κοινής γνώμης», που συχνά παρουσιάζεται με τρόπο ανάλογο των διακυμάνσεων στην προσφορά και ζήτηση προϊόντων, οι διαδηλώσεις και οι απεργίες έχουν ένα συγκρουσιακό χνάρι δύσκολα αποδεκτό από όσους θεωρούν την αγορά ως τον υπέρτατο μηχανισμό κοινωνικού εξορθολογισμού.

Αυτό, άλλωστε, αποτυπώνει και η διαρκής επιστροφή μέτρων που επιδιώκουν να περιορίσουν ή να «ρυθμίσουν» την άσκηση αυτών των δικαιωμάτων, ή να τα περιορίσουν απλώς σε απλή καταγραφή γνώμης, όταν πυρήνας τους είναι ακριβώς ότι δίνουν υλική μορφή σε διαρκώς ενεργούς κοινωνικούς και πολιτικούς ανταγωνισμούς. Και βέβαια αυτό καταδεικνύει ότι πολλές από τις πλευρές της διαχείρισης της πανδημίας παγκοσμίως δεν αποτέλεσαν απλώς μορφές συμμόρφωσης προς τις υποδείξεις των ειδικών, αλλά μάλλον αξιοποίηση, με ποικίλους τρόπους, της υγειονομικής κρίσης για την επέκταση μορφών αυταρχικής θωράκισης που αναζητούσαν το κρίσιμο πρόσχημα. Και αυτό είναι κάτι που πρέπει να μας απασχολήσει όταν γίνει ο απολογισμός της όλης πανδημικής εμπειρίας μας.