Σύμβολα, μνήμη και κράξιμο

Οταν ο Φρανσουά Μιτεράν έλεγε ότι «πολιτική είναι η διαχείριση των συμβόλων» μάλλον δεν είχε φανταστεί ότι κάποιοι θα καταλάβουν πως πολιτική είναι η υπερπαραγωγή συμβολισμών.

Είναι ένας τρόπος αυτός να ερμηνεύσει κανείς την ανακληθείσα απόφαση της διοίκησης της Αττικό Μετρό να μετονομάσει δυο σταθμούς. Για τη μεν περίπτωση του σταθμού με τη διπλή ονομασία «Αγιος Δημήτριος – Αλέκος Παναγούλης», ανακοινώθηκε η απαλοιφή του τοπωνυμίου. Γιατί έπρεπε να συμβεί αυτό, ουδείς κατάλαβε. Τα τοπωνύμια είναι μια πρακτική επιλογή και σε μια πόλη τουριστική, δεν μοιάζει να έχει καμιά λογική να βάζεις τον κόσμο να ψάχνεται. Αυτό συμβαίνει και στον υπόλοιπο κόσμο όπου η ονομασία των σταθμών αντιστοιχεί στην εκάστοτε περιοχή ή, σε περίπτωση παλαιότερων υπόγειων δικτύων, ο σταθμός ονόμασε το σημείο.

Η ακόμη πιο προβληματική περίπτωση ήταν η δεύτερη, αυτή του σταθμού του Ευαγγελισμού, για τον οποίο η Αττικό Μετρό ανακοίνωσε πως θα πάρει το όνομα του Παύλου Μπακογιάννη. Ο Ευαγγελισμός είναι ένα εμβληματικό νοσοκομείο που δέχεται ασθενείς από ολόκληρη τη χώρα. Τέτοια νοσοκομεία, τόποι πόνου και λύτρωσης μαζί, έχουν ένα στοιχείο ιερότητας. Ανεξήγητο το γιατί θεώρησαν καλή ιδέα να αλλάξουν όνομα στον σταθμό που οδηγεί τους ανθρώπους εκεί.

Η απόφαση αυτή κατ’ αρχάς δεν παράγει καν χρήσιμο συμβολισμό. Τα θύματα της τρομοκρατίας και του αυταρχισμού τιμώνται μόνο με το χτίσιμο συλλογικών αντιλήψεων, με την ουσιαστική απονομιμοποίηση των θυτών στην κοινωνία. Δεν είναι εύκολο πράγμα η διαχείριση της συλλογικής μνήμης και καλό θα ήταν να μην επιχειρείται τόσο πρόχειρα.

Επιπλέον, προκαλεί έκπληξη ότι λήφθηκε μια απόφαση η οποία θα είχε οικονομικό κόστος (ταμπέλες, χάρτες, ηχογραφημένα μηνύματα των μεγαφώνων κ.ά.), ενώ το μετρό αντιμετωπίζει πολύ πραγματικά προβλήματα. Το μόνο που συμβολίζει είναι πως η εταιρεία έχει χρήματα που επιλέγει να διαθέσει σε κάτι τελετουργικό κι όχι πρακτικό όπως, π.χ. σε κάποια επισκευή συρμού.

Εμεινε όμως κάτι θετικό. Η απόφαση ανακλήθηκε επειδή ξεσήκωσε πλήθος αντιδράσεων στα κοινωνικά δίκτυα ακόμη και από στελέχη της ΝΔ. Οταν έχουν διατυπωθεί, εύλογοι, φόβοι πως η κρίση χαμήλωσε τις προσδοκίες της κοινωνίας, η διαπίστωση πως λίγο υγιές «κράξιμο» επηρεάζει σε θετική κατεύθυνση την εξουσία, εμπνέει μια σχετική αισιοδοξία.