Θολώνει το αφήγημα της «ιστορικής συμφωνίας» Τσίπρα – Ιερωνύμου

Και (δεν) εγένετο διαχωρισμός Κράτους – Εκκλησίας, ει μη μόνον μια διευθέτηση στις σχέσεις Πολιτείας – Εκκλησίας, την οποία ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας έσπευσε να χαρακτηρίσει κατά τη διάρκεια των κοινών δηλώσεων με τον Αρχιεπίσκο Ιερώνυμο ως ιστορική.

Μόνο που η Εκκλησία, συνυπολογίζοντας τη θύελλα αντιδράσεων που ξέσπασε, θόλωσε το αφήγημα της κυβέρνησης καθώς μίλησε για προσχέδιο συμφωνίας, ενώ παράλληλα επιφυλάχθηκε να τοποθετηθεί κάποια στιγμή στο μέλλον μετά την επίσημη κατάθεση της κυβερνητικής πρότασης.

«Είναι άλλο η συμφωνία κι άλλο η πρόθεση να συμφωνήσουμε» ανέφερε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος μετά τη λήξη της συνεδρίασης του Διαρκούς Ιεράς Συνόδου.

Όπως διευκρίνισε, αυτό που έχουμε είναι μία «ανακοίνωση ότι έχουμε πρόθεση και καλή διάθεση η Εκκλησία με την Πολιτεία να βρούμε λύση σε προβλήματα που χρονίζουν έναν αιώνα». «Αυτό θέλουμε να κάνουμε, να συμφωνήσουμε. Θα ακολουθηθεί μια διαδικασία. Το πρώτο ήταν η ανακοίνωση. Αυτή μεταφέρθηκε στη Σύνοδο, το εγκρίνουμε. Από εδώ και πέρα έχουμε να κάνουμε ένα μεγάλο αγώνα να πούμε στους ιερείς – διότι αυτοί είναι κυρίως που ανησυχούν – πως ό,τι είναι να γίνει θα το κάνουμε μαζί τους» σημείωσε, παραπέμποντας στην συνεδρίαση της Ιεραρχίας με τη συμμετοχή και των 82 ιεραρχών τη λήψη απόφασης.

Οι έντονες αντιδράσεις που εκδηλώθηκαν από κληρικούς, οι αποστάσεις που φαίνεται να τηρεί προς στιγμήν το Πατριαρχείο, καθώς και η μουρμούρα στους κόλπους του ΣΥΡΙΖΑ για το γεγονός ότι η συμφωνία λειτουργεί «εις βάρος του δημοσίου» δημιουργούν την εντύπωση πως πρόκειται για ακόμη μια φορά για «επικοινωνιακή φούσκα» της κυβέρνησης, η οποία στην πορεία προς την Αναθεώρηση του Συντάγματος προσπάθησε να διακηρύξει πολλές φορές ότι θα έφερνε το «ιστορικό αίτημα» της αριστεράς για «χωρισμό Εκκλησίας και Κράτους».

Ίδια κατάληξη είχε και το σχέδιο του κυβερνητικού εκπροσώπου, Δημήτρη Τζανκόπουλου, ο οποίος έσπευσε να προαναγγείλει την απελευθέρωση 10.000 θέσεων στο Δημόσιο. «Με τη συμφωνία αυτή απελευθερώνονται 10.000 θέσεις δημοσίων υπαλλήλων» δήλωσε, παρά το γεγονός ότι, ακόμη κι αν τελικά υιοθετηθεί και νομοθετηθεί η συμφωνία όπως ανακοινώθηκε, το μισθολογικό κόστος του κλήρου θα εξακολουθήσει να βαρύνει το δημόσιο ταμείο. Συνεπώς, εύλογα προκύπτει το ερώτημα από πού θα βρεθούν τα λεφτά για να γίνει πράξη η κυβερνητική υπόσχεση.

Ιερά Σύνοδος: Δεν υπογράψαμε καμιά συμφωνία

Λίγα λεπτά μετά τις δηλώσεις του Αρχιεπισκόπου, ακολούθησε η ανακοίνωση της Ιεράς Συνόδου στην οποία ξεκαθαρίζεται ότι στη συνάντηση με τον πρωθυπουργό «δεν επιδιώχθηκε ούτε υπεγράφη κάποια συμφωνία».

Όπως αναφέρει η ανακοίνωση:

«Μετά τη χθεσινή συνάντηση του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου και του Πρωθυπουργού κ. Αλέξη Τσίπρα και το εκδοθέν Ανακοινωθέν, η Ιερά Σύνοδος ανακοινώνει τα εξής:

1) Κατά τη συνάντηση δεν επιδιώχθηκε ούτε υπεγράφη κάποια συμφωνία, αλλά εκφράζεται η αμοιβαία «πρόθεση προκειμένου Εκκλησία και Πολιτεία να καταλήξουν σε μία ιστορική συμφωνία που θα πάρει μορφή νομοθετικής ρύθμισης».

2) Περί του θέματος αυτού και των σχετικών προτάσεων, ως αρμόδιο Σώμα, πρόκειται να συγκληθεί η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος, προκειμένου να λάβει τις τελικές αποφάσεις.

3) Σε κάθε περίπτωση, σκοπός της τελικής συμφωνίας είναι το κοινό όφελος του Λαού και της Εκκλησίας, με βασική προϋπόθεση την προστασία και πλήρη διασφάλιση των δικαιωμάτων των κληρικών μας.

4) Εκφράζουμε την ικανοποίησή μας που πλέον ομολογείται από τον Έλληνα Πρωθυπουργό ότι: (α) «αναγνωρίζεται η προσφορά και ο ιστορικός ρόλος της Εκκλησίας στη γέννηση και διαμόρφωση της ταυτότητας του Ελληνικού Κράτους και του Λαού», β) «στόχος είναι να ενισχυθεί η αυτονομία της Ελλαδικής Εκκλησίας έναντι του Ελληνικού Κράτους», (γ) «αναγνωρίζεται ότι το Ελληνικό Δημόσιο ανέλαβε την μισθοδοσία του Κλήρου, ως αντάλλαγμα για την εκκλησιαστική περιουσία που απέκτησε», (δ) «η αποκαθήλωση των ιστορικών συμβόλων, του Σταυρού από την Ελληνική σημαία και από τα εθνικά μας σύμβολα αποτελούν αστεία κωμικοτραγικά πράγματα» και (ε) «η ύπαρξη της πίστης στην Ελλάδα είναι ένα fact (γεγονός) που δεν μπορεί να παραγραφεί».

5) Με την ευκαιρία αυτή, περιμένουμε από όλον τον πολιτικό κόσμο να συμβάλει καλοπροαίρετα στην προσπάθεια αμοιβαίας κατανόησης και σεβασμού στην παράδοσή μας, ώστε όλοι ενωμένοι να εργαστούμε για το καλό του ελληνικού Λαού. 6) Εκφράζουμε την ελπίδα ότι αυτό το πνεύμα θα επικρατήσει και κατά την επικείμενη διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος.

Εκ της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου».

Αναστάτωση στην Ιεραρχία

Σφοδρές αντιδράσεις υπάρχουν στους κόλπους της Εκκλησίας από τη συμφωνία του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα και του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου.

Ο Ιερός Σύνδεσμος Κληρικών Ελλάδος -συνδικαλιστικό όργανο των κληρικών όλης της χώρας- ζήτησε με ανακοίνωσή του από τους Μητροπολίτες να σταματήσουν την «επαίσχυντη συμφωνία», ενώ αρκετοί από αυτούς πήραν ανοικτά θέση, εκφράζοντας την αντίθεσή τους.

«Το κοινό ανακοινωθέν Πρωθυπουργού και Αρχιεπισκόπου δεν συνάδει με τις περιγραφείσες αρχές και την ιστορική εμπειρία, ενώ υπάρχει ο κίνδυνος να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερη υποδούλωση της Εκκλησίας στο κράτος, και μάλιστα με όρους επαιτείας εξαιτίας της αιωρούμενης αβεβαιότητας ως προς την τακτική και συνεπή καταβολή της συμφωνηθείσας ετήσιας επιχορήγησης. Είναι αλήθεια ότι χωρίς οικονομική αυτοτέλεια, δεν μπορεί να υπάρξει μια ανεξάρτητη Εκκλησία της Ελλάδος. Όμως, ως Έλληνες, προτιμούμε ως εγγυητή αυτής της οικονομικής ανεξαρτησίας μας, το Ελληνικό Κράτος» δήλωσε ο Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού, κ. Ιγνάτιος, ο οποίος συγκαλεί έκτακτη σύναξη του κλήρου της Μητρόπολης Δημητριάδος προκειμένου να γίνει ενημέρωση και ανταλλαγή απόψεων και να ληφθούν αποφάσεις που θα κατατεθούν στην Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδας.

«Η πρόταση που περιγράφει το κοινό ανακοινωθέν θα οδηγήσει την Εκκλησία της Ελλάδος στον ολισθηρό δρόμο να αναζητά εναγωνίως και διαρκώς την αποκόμιση κερδών, είτε μέσω εταιρειών, είτε μέσω χορηγιών/επιχορηγήσεων από οποιονδήποτε που έχει τα χρήματα, ώστε να μισθοδοτεί τους κληρικούς Της και να καλύπτει τις υλικές ανάγκες Της. Επιπλέον, υπάρχει ο κίνδυνος να συντείνει στη μεταφορά πόρων από το κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο της Εκκλησίας, στην κάλυψη αναγκών μισθοδοσίας του εφημεριακού κλήρου. Μια τέτοια Εκκλησία δεν είναι η Εκκλησία της Ελλάδος, δεν είναι η Εκκλησία του λαού μας. Και η Εκκλησία στην Ελλάδα είναι υπόθεση, πρώτα απ’ όλα, του λαού μας» προσθέτει ο ίδιος.

«Εκτός από όλα αυτά, όμως, υπάρχει και ένα ακόμα σημείο που εκπλήσσει δυσάρεστα όποιον πίστευε ότι μια Κυβέρνηση της Αριστεράς θα επιδείκνυε ιδιαίτερη ευαισθησία σε θέματα εργασιακών δικαιωμάτων, εργασιακής ασφάλειας και, φυσικά, δεν θα συναινούσε σε απολύσεις. Το κοινό ανακοινωθέν Πρωθυπουργού – Αρχιεπισκόπου συνιστά τη μεγαλύτερη και βιαιότερη αλλαγή εργασιακών σχέσεων στην ιστορία του Ελληνικού κράτους. Χωρίς καμία γνώση των ίδιων των άμεσα ενδιαφερομένων, αποφασίστηκε, μέσα σε λίγες ώρες, η μαζική απόλυσή τους από το δημόσιο, ενώ το μελλοντικό καθεστώς εργασιακής τους απασχόλησης (ακόμα και η ίδια η επαναπρόσληψή τους στον νέο εργοδότη τους) είναι σκοτεινό και αβέβαιο, με την απώλεια επίσης εργασιακών και συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων να προβάλει ως ένα πολύ πιθανό σενάριο».

Από την πλευρά του, ο μητροπολίτης Καλαβαρύτων και Αιγειαλείας Αμβρόσιος, χρησιμοποιώντας βαριές κουβέντες κατά του πρωθυπουργού, καλεί τους πιστούς να πάρουν «τα λάβαρα της αντιστάσεως στα χέρια σας», υπογραμμίζοντας μεταξύ άλλων πως ότι η «Ορθοδοξία πουλήθηκε με επικάλυμμα την θρησκευτική ουδετερότητα».

Ο κ. Αμβρόσιος υποστήριξε ότι «η εκκλησιαστική περιουσία όση μας έχει απομείνει, χάνεται κι’ αυτή! Το αδηφάγο Ελληνικό Κράτος, με πρόσχημα την από κοινού αξιοποίηση και εκμετάλλευσή της, εντελώς ανέξοδα οικειοποιείται και κατατρώγει το 50% αυτής. Εκτός αυτού υπάρχει ο κίνδυνος, ώστε η ακίνητη περιουσία της Εκκλησίας να ευρεθεί και αυτή στα πλοκάμια του λεγομένου Υπερταμείου, όπου σήμερα έχουν ενταχθεί ακόμη και ιεροί Ναοί-Μνημεία!».

Αποστάσεις από το Φανάρι

Ιδιαίτερης σημασίας είναι η στάση που θα τηρήσει το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, ερήμην του οποίου συνήφθη η συμφωνία μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και του κ. Ιερωνύμου.

Όπως δηλώνουν κύκλοι του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο in.gr, όταν το «Φανάρι ενημερωθεί αρμοδίως και επισήμως για τις προθέσεις της πολιτείας, θα τις θέσει υπ’ όψιν της Αγίας και Ιεράς Συνόδου που θα συνεδριάσει στις 27 Νοεμβρίου, προκειμένου να τις αξιολογήσει και να τοποθετηθεί επ’ αυτού».

Από αυτό συνάγεται το συμπέρασμα πως ο πρωθυπουργός διαβουλεύτηκε μυστικά μόνον με τον Αρχιεπίσκοπο και πως το Φανάρι θα τηρήσει στάση αναμονής μέχρι τη συνεδρίαση της Συνόδου κατά την οποία θα αξιολογηθεί το ζήτημα επισήμως.

Τις αποφάσεις της Συνόδου του Πατριαρχείου θα αναμένουν τόσο η Εκκλησία της Κρήτης όσο και οι μητροπόλεις της Δωδεκανήσων προκειμένου να καθορίσουν τη στάση τους, κι αυτό διότι αυτές υπάγονται απευθείας στο Οικουμενικό Πατριαρχείου, επομένως δε μπορούν να δεσμευθούν από τις αποφάσεις της ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος.

Ζητήματα πάντως αναμένεται να προκύψουν και για τις λεγόμενες «Νέες Χώρες», (Ήπειρος, Μακεδονία, Θράκη και νησιά του Β. Αιγαίου) που ναι μεν ανήκουν επισκοπικώς στην Εκκλησία της Ελλάδος ήδη από το 1928, με τη Συνοδική Πράξη, ωστόσο πνευματικώς υπάγονται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Ενστάσεις Φίλη

Ισχυρές επιφυλάξεις για τη συμφωνία Τσίπρα – Ιερωνύμου για την εκκλησιαστική περιουσία και τους μισθούς των ιερέων εκφράζει ο πρώην υπουργός και μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ, Νίκος Φίλης, επιμένοντας ταυτόχρονα στην κατάργηση του άρθρου 3 του Συντάγματος στο πλαίσιο της Αναθεώρησης.

«Είναι θετικό και αναγκαίο να επιχειρείται και να επιτυγχάνεται συμφωνία ανάμεσα στην Πολιτεία και την Εκκλησία. Είναι θετικό το ότι οι δύο πλευρές συμφώνησαν να μην είναι δημόσιοι υπάλληλοι οι ιερείς. Δεν κατανοώ, όμως, πώς αυτό θα επιτευχθεί ουσιαστικά όταν το κράτος διατηρεί την υποχρέωσή του να πληρώνει στην Εκκλησία τουλάχιστον 210 εκατομμύρια ετησίως προκειμένου αυτή να μισθοδοτεί εις τον αιώνα τον άπαντα τους ιερείς» αναφέρει, μιλώντας στο pontiki.gr.

«Αναμφίβολα το κράτος οφείλει να διασφαλίσει στους πολίτες το δικαίωμά τους στη λατρεία του θεού τους και συνεπώς τη μισθοδοσία των κληρικών όλων των επίσημων θρησκειών και δογμάτων στη χώρα μας. Γιατί, όμως, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να δίνονται τόσα χρήματα και να διασφαλίζονται οι 10.000 θέσεις των ιερέων; Γνωρίζετε ότι στα χρόνια των μνημονίων είχαμε μόνο 8.000 μόνιμους νοσοκομειακούς γιατρούς;» προσθέτει.

«Με τη συμφωνία για την εκκλησιαστική περιουσία αναγνωρίζονται στην Εκκλησία αμφισβητούμενα περιουσιακά στοιχεία προκειμένου να αξιοποιηθούν από κοινού με το κράτος. Χρειάζεται πολλή δημόσια συζήτηση και νομική διευκρίνιση και όχι γαλαντομίες εκ μέρους του κράτους. Η εκκλησιαστική περιουσία είναι ένα ακανθώδες ζήτημα και δεν αντιλαμβάνομαι γιατί προωθείται μια ρύθμιση τύπου «περαίωση» υπέρ της Εκκλησίας – και μάλιστα προκαταλαμβάνοντας το Κτηματολόγιο, που θα ολοκληρωθεί τα αμέσως επόμενα χρόνια. Οι ρυθμίσεις για τα οικονομικά της Εκκλησίας δεν έχουν σχέση με τη συνταγματική αναθεώρηση, γι’ αυτό ο διάλογος πρέπει να γίνει χωρίς βιασύνες και δεσμεύσεις εις βάρος του δημοσίου συμφέροντος» συμπλήρωσε.