Lava Jato: Το μεγαλύτερο σκάνδαλο διαφθοράς του κόσμου

Στις 14 Ιανουαρίου 2015, ο αστυνομικός Νιούτον Ίσι περίμενε στο αεροδρόμιο Γκαλεάο του Ρίο ντε Τζανέιρο την βραδινή πτήση από Λονδίνο. Αποστολή του να συλλάβει ένα πρώην στέλεχος της κρατικής εταιρίας πετρελαίου της Βραζιλίας, της Petrobras και να τον ανακρίνει για συμμετοχή του σε δίκτυο διαφθοράς.

Δεν πίστευε ότι ήταν κάτι σημαντικό, μια συνήθης ανάκριση από αυτές που χαρακτηρίζονται «acabou em pizza» (τελειώνει με πίτσα), που σημαίνει ότι δεν υπάρχει πολιτική αντιπαράθεση που δεν μπορεί να διευθετηθεί με ένα γεύμα και μερικές μπύρες.

Πλησίασε τον Νέστορ Σερβερό όταν κατέβηκε από το αεροπλάνο, που έδειξε έκπληξη. Και οι δύο δεν πίστευαν πάντως ότι ο Σερβερό θα φυλακισθεί . Η ιστορία των τελευταίων δεκαετιών στη Βραζιλία αποδεικνύει πόσο γρήγορα οι πλούσιοι και ισχυροί ξεφεύγουν. Και οι δύο έκαναν λάθος.

Η έρευνα που οδήγησε στην σύλληψη του Σέρβερος, με την κωδική ονομασία Lava Jato (Πλυντήριο Αυτοκινήτων) θα ξεσκέπαζε έναν αδιανόητο ιστό διαφθοράς. Στην αρχή τα ΜΜΕ έκαναν λόγο για το μεγαλύτερο σκάνδαλο διαφθοράς στη Βραζιλία. Κατόπιν, καθώς γίνονταν διαρκώς αποκαλύψεις για συμμετοχή και άλλων χωρών και ξένων εταιριών, μίλησαν για το μεγαλύτερο σκάνδαλο διαφθοράς στον κόσμο.

Παράνομες πληρωμές – μίζες δηλαδή – άνω των 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε στελέχη της εταιρίας και πολιτικά κόμματα, δισεκατομμυριούχοι στη φυλακή, ένας πρόεδρος στο δικαστήριο και καταγγελίες για μερικές από τις μεγαλύτερες εταιρίες του πλανήτη. Το σκάνδαλο αποκάλυψε τη χρόνια δυσλειτουργία της πολιτικής στη Βραζιλία τις τελευταίες δεκαετίες.

Τα στελέχη της Petrobras έκλειναν μεγάλα συμβόλαια με διάφορες εταιρίες για κατασκευή γραφείων, πλατφορμών εξόρυξης πετρελαίου, διυλιστηρίων και σκαφών και οι εταιρίες έδιναν πίσω από 1% έως 5% για κάθε συμφωνία σε μυστικούς λογαριασμούς.

Μετά, τα στελέχη της Petrobras έδιναν από τους λογαριασμούς αυτούς χρήματα στους πολιτικούς που τους είχαν διορίσει και στα πολιτικά κόμματα που εκπροσωπούσαν. Όλοι όσοι συμμετείχαν έπαιρναν την μίζα τους – πολυτελή αυτοκίνητα, πανάκριβα έργα τέχνης, ρολόγια Rolex, μπουκάλια κρασιών που κόστιζαν 3.000 δολάρια έκαστο, γιότ και ελικόπτερα. Τεράστια ποσά βρέθηκαν σε ελβετικούς λογαριασμούς ή ξεπλύθηκαν σε άλλες χώρες με ένα περίπλοκο σύστημα για την αποφυγή εντοπισμού.

Η Petrobras δεν ήταν μια τυχαία εταιρία. Είχε την μεγαλύτερη αξία (και τα μεγαλύτερα χρέη) σε όλη την Λατινική Αμερική αλλά ήταν και η σημαία μιας αναπτυσσόμενης οικονομίας που εξερευνούσε την μεγαλύτερη πετρελαϊκή ανακάλυψη του 21ου αιώνα – τεράστια πετρελαϊκά κοιτάσματα έξω από τις ακτές του Ρίο ντε Τζανέιρο. Πραγματοποιούσε το 1/8 όλων των επενδύσεων στη Βραζιλία, δημιουργούσε χιλιάδες θέσεις εργασίας για τον κατασκευαστικό και πετρελαϊκό τομέα, καθώς και τα ναυπηγεία και είχε εμπορικούς δεσμούς με διεθνείς εταιρία όπως η Rolls Royce και η Samsung.

Τα στελέχη της Petrobras δεν άφηναν κανέναν παραπονεμένο. Την περίοδο 2003-2010, επί προεδρίας του Λουίζ Ινάσιο ντα Σίλβα, γνωστού ως Λούλα, η κυβέρνηση έβαλε τους δικούς της ανθρώπους στο τιμόνι της εταιρίας, όπως είχαν κάνει και οι προηγούμενες κυβερνήσεις.

Υπολογίζεται ότι σήμερα είναι ελάχιστοι οι πολιτικοί στη Βραζιλία που δεν είχαν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, πάρει τα «δωράκια» τους από την Petrobras. Μεταξύ αυτών η πρώην πρόεδρος Ντίλμα Ρούσεφ (διάδοχος και προστατευόμενη του Λούλα), ο σημερινός πρόεδρος Μισέλ Τεμέρ και βέβαια και ο ίδιος ο Λούλα.

Ο 72χρονος πρώην πρόεδρος καταδικάσθηκε πρόσφατα σε ποινή κάθειρξης 12 ετών για δωροληψία και νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα. Η αλήθεια είναι ότι η δίκη του έγινε πολύ πιο γρήγορα από όλες τις άλλες δίκες για την υπόθεση Java Lato. Αρνήθηκε να παραδοθεί και κλείστηκε περιστοιχισμένος από συνεργάτες του στα κεντρικά γραφεία της Μεταλλουργικής Ενωσης Εργαζομένων του Σάο Μπερνάρντο ντο Κάμπο κοντά στο Σάο Πάολο.

Ό,τι γίνεται αυτές τις ημέρες στη Βραζιλία αποτελεί τον καμβά για τις εκλογές που θα πραγματοποιηθούν στη χώρα τον Οκτώβριο. Αυτός είναι ο στόχος. Το πλήρες τοπίο του μεγαλύτερου σκανδάλου διαφθοράς στον κόσμο ίσως δεν αποκαλυφθεί ποτέ.