Δραστήριος ιεραπόστολος με ευαγείς σκοπούς ή ακόμη ένας ιερωμένος που με αποικιοκρατικούς όρους επιχείρησε να προσηλυτίσει πολλές χιλιάδες Ινδιάνους, φτάνοντας στο σημείο να διαπράξει μέχρι και γενοκτονία;

Τι ακριβώς ήταν ο Χουνίπερο Σέρα, ο ισπανός ιεραπόστολος και μοναχός που αγιοποιήθηκε πριν λίγα 24ωρα από τον ίδιο τον Πάπα Φραγκίσκο σε μια λειτουργία που τελέστηκε στα ισπανικά μέσα στην εκκλησία Εθνικός Ναός της Αμώμου Συλλήψεως στο Καρμέλ της Καλιφόρνια;

Η απόφαση του ποντίφικα να προχωρήσει στην αγιοποίηση του Σέρα έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων από οργανώσεις αυτοχθόνων Ινδιάνων στις ΗΠΑ που κατηγορούν τον προκαθήμενο της Καθολικής εκκλησίας πως αγνοεί συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα προκειμένου να κάνει… δημόσιες σχέσεις με την πολυάριθμη ισπανόφωνη κοινότητα της χώρας.

Συγκεκριμένα ιστορικοί, συγγραφείς και ακαδημαϊκοί θεωρούν πως ο Ποντίφικας κάνει τα «στραβά μάτια» στο γεγονός πως ο Σέρα φυλάκιζε και θανάτωνε όσους ντόπιους αντιστέκονταν τότε σθεναρά στα σχέδια προσηλυτισμού της Καθολικής εκκλησίας.

Ο Μιγκέλ Σέρα γεννήθηκε το 1713 στο ισπανικό νησί της Μαγιόρκα. Έλαβε το ιερατικό όνομα Χουνίπερο και σε ηλικία 36 ετών πήγε στο Μεξικό για να προσφέρει ιεραποστολικό έργο. Μετά από σχεδόν είκοσι χρόνια εκεί, κατευθύνθηκε βόρεια, προς την σημερινή Καλιφόρνια, όπου κι έμεινε μέχρι το θάνατο του, σε ηλικία 70 ετών, το 1784.

Στην Καλιφόρνια ο Σέρα τέθηκε επικεφαλής όλων των ιεραποστολών της Καθολικής εκκλησίας της Ισπανίας, με στόχο να «εκπολιτίσει» (=προσηλυτίσει) τους πληθυσμούς των αυτοχθόνων κατοίκων της περιοχής. Των Ινδιάνων δηλαδή.

«Η αποστολή του ήταν να αφομοιώσει όσο το δυνατόν περισσότερους αυτόχθονες κατοίκους, ώστε μελλοντικά να τους καταστήσει χρήσιμα μέλη της ισπανικής αυτοκρατορίας. Κι αυτό θα το πετύχαινε με δυο τρόπους: πρώτον, τον προσηλυτισμό τους στο καθολικισμό και δεύτερον, να τους μάθει να καλλιεργούν μόνοι τους τη γη με την ευρωπαϊκή μέθοδο γεωργίας», λέει ο Μπομπ Σένκεβιτς, καθηγητής θρησκειολογίας στο πανεπιστήμιο της Σάντα Κλάρα και συγγραφέας του βιβλίου «Junípero Serra: California, Indians, and the Transformation of a Missionary» (Χουνίπερο Σέρα: η Καλιφόρνια, οι Ινδιάνοι και η Μεταμόρφωση μιας Ιεραποστολής).

Υπήρξαν, ωστόσο, πολλά προβλήματα: όπως τονίζει ο Στίβεν Χάκελ, καθηγητής ιστορίας στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, «η ιεραποστολή είχε ως αποτέλεσμα το ξέσπασμα πολλών ασθενειών, την μείωση των γεννήσεων λόγω σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων και την αύξηση της θνησιμότητας».

Όπως λένε οι ιστορικοί, οι Ινδιάνοι ποτέ τους δεν κατάφεραν να συνηθίσουν πλήρως ούτε τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής, ούτε τον καθολικισμό ως θρησκευτικό δόγμα.

Πολλοί από τους προσηλυτισθέντες μάλιστα, όταν βρίσκονταν στο μόνοι τους συνέχιζαν να εξασκούν τις δικές τους θρησκευτικές παραδόσεις που τους είχαν κληροδοτηθεί από τους γονείς τους, αδιαφορώντας για την Καθολική εκκλησία.

Και ως εκ τούτου, ενέσκηψαν προβλήματα και συγκρούσεις πολιτιστικής φύσεως, όπως λόγου χάρη στο ζήτημα των προγαμιαίων σχέσεων που, ενώ επιτρέπονται εντός της ινδιάνικης κουλτούρας, απαγορεύονταν ρητά από την Καθολική εκκλησία.

Σύμφωνα με μεταγενέστερες ιστορικές έρευνες των αρχών της δεκαετίας του 1920 και 1930, η ζωή που ουσιαστικά επιβλήθηκε στους αυτόχθονες πληθυσμούς, έκανε τους ανθρώπους αυτούς δυστυχισμένους. Και φυσικά, αντιδραστικούς.

Τα ποσοστά θνησιμότητας των Ινδιάνων παρουσίασαν ραγδαία αύξηση. Κανείς δεν ήταν χαρούμενος –παρόλο που ο ίδιος ο Σέρα ήθελε μετ’ επιτάσεως να καλλιεργηθεί η εικόνα της επίπλαστης ευτυχίας κι αρμονίας μέσα σε αυτές τις νεότευκτες κοινότητες.

«Ο Σέρα δημιούργησε ένα μύθο όπου οι Ινδιάνοι ζούσαν ευτυχισμένοι κι ικανοποιημένοι μέσα στα πλαίσια των ιεραποστολών. Όμως αυτό απείχε παρασάγγες από την πραγματικότητα», τονίζει ο Σένκεβιτς.

«Ο Σέρα δεν μας έφερε τον Χριστιανισμό. Μας τον επέβαλλε, δίχως να μας αφήσει κάποιο περιθώριο επιλογής. Και προξένησε μια ανεπανόρθωτη ζημιά στην κουλτούρα και τον πολιτισμό μας», λέει σήμερα η (αυτόχθονας και η ίδια) Ντέμπορα Μιράντα, καθηγήτρια φιλολογίας στο πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον.

Τόσο η Μιράντα, όσο και πολλοί ακόμη (Ινδιάνοι και μη) έχουν στηλιτεύσει την απόφαση του Πάπα Φραγκίσκου για την αγιοποίηση του Σέρα, χαρακτηρίζοντας την, λίγο έως πολύ, πως εντάσσεται στα πλαίσια των «δημοσίων σχέσεων» του Ποντίφικα με τους ισπανόφωνους πληθυσμούς των ΗΠΑ.

«Υπάρχει μια κοινή συνιστώσα σε όλες τις διασωθείσες μαρτυρίες της εποχής: πως οι Ινδιάνοι δεν ήθελαν καθόλου την Καθολική εκκλησία και πως σε κάποιο βαθμό ίσως να υπήρξε μέχρι και μια μικρού μεγέθους γενοκτονία όσων Ινδιάνων δεν υπήρξαν θετικοί στον προσηλυτισμό και την υιοθέτηση ενός χριστιανικού τρόπου ζωής», συνοψίζει ο Σένκεβιτς, καταλήγοντας με νόημα πως «το θέμα πλέον είναι τι σκέφτεται ο Πάπας για όλα αυτά».

Κωνσταντίνος Τσάβαλος

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ

Headlines