Νίκος Παπατάκης: Ενας μεγάλος

Δεν ξέρω τι μπορείς να κρατήσεις από ένα τηλεφώνημα δύο-τριών λεπτών. Μπορεί βέβαια σε αυτό να περικλείονται τα πάντα. Μου ακούστηκε κουρασμένος, ήταν ευγενής και μόλις είχε κυκλοφορήσει το αυτοβιογραφικό του «Ολοι Οι Δρόμοι προς την Απόγνωση» (εκδ. Χατζηνικολή) όπου ευφυώς μετέθετε την αφήγησή του σε ένα τρίτο πρόσωπο. Μετά από λίγο πέθανε (2010), δεν είπαμε τίποτε, αν και νομίζω πρόλαβε να τα πει όλα με την ζωή, την στάση του και την δημιουργία του.

Το όνομά του σκηνοθέτη Νίκου Παπατάκη, το άκουσα όταν πρωτοασχολήθηκα με τον κορυφαίο ανεξάρτητο κινηματογραφιστή Τζoν Κασσαβέτη. Ο Παπατάκης είχε κάνει την παραγωγή στο «Shadows» (Σκιές) την πρώτη κασσαβετική ταινία.

«Κάποιος στην Αμερική, μέσα στο ίδιο το φέουδο της μεγάλης Μέκκας, είχε τολμήσει να επιτεθεί, εκ των ενόντων, στις ιερές και απαράβατες χολιγουντιανές αξίες, τόσο με την αισθητική όσο και με το περιεχόμενο του, έστω ατελούς, έργου του. Ενώ τα μεγάλα στούντιο, υπερθεματίζοντας σε αστρονομικά ποσά, πλάσαραν δουλικά καλλωπιστικές μονάχα μάσκες για τους ομοίους τους της λευκής ράτσας, παρήγαγαν μονάχα μια πουριτανική και ηθοπλαστική εικονογραφία, που γινόταν ακόμα πιο καθησυχαστική, αφού συμβάδιζε με το φετιχιστικό δόγμα του κέρδους με κάθε τίμημα, και της εκτυφλωτικής επιτυχίας», θα έλεγε ο Νικ για τον Τζων και ίσως αυτή η πράξη θα αρκούσε.

Ο πληθωρικός, μποέμ, γόης, επαναστάτης (με την πιο ακριβή έννοια του όρου) είχε βοηθήσει να γίνει πραγματικότητα ο αυτοσχεδιασμός στο γύρισμα και η αφήγηση βλεμμάτων που σκέφτηκε και καθιέρωσε ο ευφυής Κασσαβέτης. Δεν θα γινόταν όμως μόνο αυτό.

Ιδιοκτήτης του θρυλικού καμπαρέ «La Rose Rouge» που πέρασε ο αφρός του Παρισιού για να δει την Ζιλιέτ Γκρεκώ ή τον Μπορίς Βιαν, σύζυγος αρχικά της φελινικής Ανούκ Εμέ και μετά της ωραιότερης ελληνίδας ηθοποιού Ολγας Καρλάτου, ο Παπατάκης διέτρεξε έναν ζηλευτό βίο γυρίζοντας ταινίες όπως οι «Oι Αβυσσοι» (πάνω στις Δούλες του Ζενέ), οι «Βοσκοί», «Gloria Mundi», η «Φωτογραφία» (με τους συγκλονιστικούς Ρέτσο, Τσάγκα, Βαλαβανίδη) και οι «Ισορροπιστές» (με τον Μισέλ Πικολί), συνάπτοντας στενή φιλία με πρόσωπα όπως ο Ζαν Ζενέ, ο Φουκώ, ο Σαρτρ κ.α., ταξιδεύοντας ως αιώνιος μετανάστης (γεννημένος στην Αιθιοπία) και έχοντας πάντα στο επίκεντρο της σκέψης και της πράξης του την αγάπη και την εξέγερση.

Ολα αυτά, για να σας πω πως θεωρώ το αφιέρωμα που ετοιμάζει η Ταινιοθήκη της Ελλάδος στον Παπατάκη από τις 11-17 Δεκεμβρίου, ένα μεγάλο καλλιτεχνικό γεγονός. Μια ελάχιστη χειρονομία απέναντι στον ελεύθερο σκοπευτή της ζωής και της εικόνας. Μια υπενθύμιση πως εδώ γύρω υπήρξαν δημιουργοί που εννοούσαν αυτό που διατύπωναν.