Γλώσσα ίσον επικοινωνία

Τα μωράκια που είναι γεννημένα με το χάρισμα της επικοινωνίας, λένε συνήθως
την πρώτη λεξούλα τους κάποια στιγμή ανάμεσα στους δέκα και δεκατέσσερις μήνες.
Πολλά όμως καθυστερούν περισσότερο. Μέχρι τους δεκαοκτώ μήνες δεν έχουν αποκτήσει
ακόμη κατανοητή ομιλία. Το πότε θα μιλήσει το παιδί σας, εξαρτάται από πολλούς
παράγοντες. Η κληρονομικότητα φαίνεται ότι παίζει μεγάλο ρόλο, αφού τα περισσότερα
παιδάκια ακολουθούν το δρόμο που χάραξε ο ένας από τους δύο γονείς τους. Τα
κοριτσάκια μιλούν συνήθως πιο γρήγορα από τα αγοράκια, ενώ έχει διαπιστωθεί
ότι το πρώτο παιδί της οικογένειας έχει μεγαλύτερες ρητορικές ικανότητες από
τα υπόλοιπα, τα οποία μπερδεύονται μέσα σε έναν κυκεώνα ήχων και λέξεων που
προέρχονται από τη μαμά, τον μπαμπά και τα μεγαλύτερα αδελφάκια. Τα παιδιά που
ζουν σε πλούσιο γλωσσικό περιβάλλον έχουν πιο πολλές ευκαιρίες να εξασκήσουν
τη γλωσσική τους ικανότητα και μιλούν πιο γρήγορα από τα υπόλοιπα.

Ωστόσο, το πότε θα μιλήσει εξαρτάται κυρίως από την προσωπικότητά του. Όπως
και στα υπόλοιπα θέματα, έτσι και στο γλωσσικό το κάθε παιδάκι έχει τους δικούς
του εξατομικευμένους ρυθμούς ανάπτυξης. Ενώ το «πότε» θα μιλήσει διαφέρει από
παιδί σε παιδί, το τι θα πει είναι λίγο πολύ αναμενόμενο. Οι πρώτες αναγνωρίσιμες
λέξεις που λένε όλα τα παιδάκια σχετίζονται με τον εαυτό τους. Τα παιδιά, όντας
κατεξοχήν εγωκεντρικά πλάσματα, λένε πρώτα αυτά που τα αφορούν άμεσα. Είναι
«ετικέτες» από τον κόσμο τους, όπως ονόματα ανθρώπων που τα φροντίζουν, αγαπημένα
φαγητά, καθημερινά ρουχαλάκια.

Αρχικά, το λεξιλόγιο πλουτίζεται με πολύ αργό ρυθμό, με μία, δύο λέξεις το
μήνα. Στη συνέχεια όμως, η πρόοδος του παιδιού είναι ραγδαία και γύρω στους
18 μήνες θα μπορεί να λέει δέκα με είκοσι λεξούλες, κατά κανόνα δισύλλαβες.
Όταν γίνει δύο χρονών, το ρεπερτόριό του θα αυξηθεί στις 150 λέξεις και αν το
ρωτήσετε, θα σας πει δειλά δειλά το όνομά του. Το δεύτερο χρόνο της ζωής του
το μωράκι σας είναι πολύ φλύαρο. Όταν παίζει με το αγαπημένο του παιχνίδι, απολαμβάνει
μια βόλτα με το καροτσάκι ή χαίρεται το μπανάκι του, φλυαρεί ακατάπαυστα, χρησιμοποιώντας
πρωτότυπες δικές του λέξεις που συνθέτουν μια γλώσσα ρεαλιστική αλλά ακατανόητη.
Μόνο αυτό ξέρει τι λέει, τι θέλει, τι εννοεί, νομίζει μάλιστα ότι μιλά κανονικά.
Γιατί, λοιπόν, κανείς δεν το καταλαβαίνει; Γεννημένο με την ανάγκη της επικοινωνίας
αισθάνεται ελαφρώς στο περιθώριο μέσα σε αυτό τον πύργο της Βαβέλ. Εκνευρίζεται
επειδή δεν καταφέρνει να συνεννοηθεί με τους ανθρώπους που αγαπά. Είναι σαν
το μοναχικό τουρίστα που έχει χαθεί σε μια ξένη πόλη και δεν έχει λεξικό για
να συνεννοηθεί με τους κατοίκους της. Σιγά σιγά όμως, όσο αναπτύσσεται η γλωσσική
ικανότητα, ο εκνευρισμός περιορίζεται. Μέχρι τότε εσείς θα είστε ο επίσημος
και αγαπημένος διερμηνέας του σε όλες τις φραστικές ανταλλαγές με τους εκάστοτε
συνομιλητές. Το μωρό θα μιλά και εσείς θα μεταφράζετε τις ανάγκες και τις απόψεις
του, τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. Ωστόσο, μην το παρακάνετε. Επιτρέψτε
του στην αρχή να συνεννοηθεί μόνο του και μόνο όταν διαπιστώσετε ότι ο διάλογος
καταλήγει σε αδιέξοδο θα παρέμβετε. Όσο και αν αργεί να εξηγήσει αυτό που θέλει
να πει, μη το διακόπτετε. Αφήστε το να ολοκληρώσει τη συζήτηση. Μερικές φορές
θα είναι δύσκολο ακόμη και για εσάς να καταλάβετε τι προσπαθεί να σας πει.

Προσπαθήστε λοιπόν να συμπεράνετε τα νοήματα από τις εκφράσεις του προσώπου
και τη γλώσσα του σώματος. Ένα σήκωμα του ώμου ή μια κίνηση του χεριού είναι
εξίσου εύγλωττη και συχνά ένα χαμόγελο αξίζει όσο χίλιες λέξεις. Από τη στιγμή
πάντως που θα καταφέρετε να «σπάσετε» το γλωσσικό κώδικα του παιδιού σας, θα
εκπλαγείτε με το πόσα πράγματα λέει. Ωστόσο, χρειάζεται ακόμη προπόνηση για
να τελειοποιηθεί. Γύρω στους δεκατέσσερις μήνες, το μωρό κατανοεί τη χρήση των
αντικειμένων και αρχίζει να ταυτίζει τη λέξη με το αντικείμενο στο οποίο απευθύνεται.
«Παππούς» είναι για το μωράκι ο δικός του παππούς αλλά και ο γκριζομάλλης κύριος
που διασχίζει το δρόμο· «μπάλα» είναι η δική του μπάλα αλλά και το πορτοκάλι,
το μήλο και οποιοδήποτε άλλο στρογγυλό αντικείμενο. Λόγω έλλειψης εμπειρίας
γενικεύει τις έννοιες. Αργότερα, θα μάθει να εξειδικεύει και να καταλαβαίνει
τις διαφορές μεταξύ παρόμοιων πραγμάτων. Στην ίδια ηλικία αρχίζει να δείχνει
τα διάφορα μέλη του σώματός του και να μιμείται τους ήχους των ζώων. Κάθε φορά
που διαβάζετε μαζί ένα βιβλίο με ζωάκια, κάνει ένα χαριτωμένο «νιάου» οτη φωτογραφία
της γατούλας, ενώ αν δει ένα σκύλο στο δρόμο προσπαθεί να του γαβγίσει. Στους
δεκαοκτώ μήνες, αρχίζει να κατανοεί και να ξεχωρίζει διαφορετικά αντικείμενα.
Αν τοποθετήσετε πάνω σε ένα τραπέζι το βιβλίο του, το ποτήρι με το χυμό και
τα ρουχαλάκια του και του ζητήσετε να σας φέρει το ποτήρι, το μικρούλι σας θα
το ξεχωρίσει από τα άλλα αντικείμενα και θα σας το φέρει. Αυτό αποτελεί ένα
σημαντικό γλωσσικό και νοητικό αναπτυξιακό βήμα, καθώς μέχρι τώρα μπορούσε να
κατανοήσει και να υπακούσει μόνο σε καταστάσεις. Κάθε πρωί που έβλεπε τον μπαμπά
του να ανοίγει την πόρτα του έγνεφε με το χεράκι «γεια»· αν έβλεπε το μπιμπερό,
καταλάβαινε ότι ήλθε η ώρα για το γάλα. Τώρα αρχίζει και κατανοεί το γλωσσικό
κώδικα. Καταβαλαίνει λέξεις και όχι μόνο κινήσεις. Από το προγλωσσικό στάδιο
και την κατανόηση των καταστάσεων περνά στο γλωσσικό στάδιο και την κατανόηση
των λέξεων. Όταν κάποιοι γονείς ζητούν από το παιδάκι τους να φέρει τα παπούτσια
του και εκείνο επιστρέφει χαρούμενο με τα παπούτσια και το καπέλο και το παλτό,
ερμηνεύουν αυτήν τη συμπεριφορά του ως δείγμα εξυπνάδας. Νομίζουν ότι το τετραπέρατο
βλαστάρι τους κατάλαβε ότι ήλθε η ώρα για την πολυπόθητη βόλτα του. Τα πράγματα,
όμως, δεν είναι ακριβώς έτσι. Το παιδάκι έχει καταλάβει ότι θα πάει βόλτα, έχει
δηλαδή κατανοήσει την κατάσταση, αλλά μπερδεύει ακόμη τις λέξεις. Πολύ γρήγορα
θα μάθει να τις ξεχωρίζει.

health.in.gr