Λονδίνο: Αμερικανοί επιστήμονες έκαναν ένα ουσιαστικό βήμα προς την καλύτερη κατανόηση του φυσικού αμυντικού μηχανισμού κατά του καρκίνου, σύμφωνα με σχετικό άρθρο του επιστημονικού εντύπου Nature.

Τα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού περιέχουν την πρωτεΐνη p53, γνωστή και ως «φύλακας του γονιδιώματος», η οποία ρυθμίζει τη διαδικασία αντιγραφής του DNA. Επίσης παίζει κρίσιμο ρόλο στον καρκίνο: το 50% των ανθρώπινων όγκων περιέχουν μια μετάλλαξη ή μια διαγραφή στο γονίδιο που κωδικοποιεί την p53.

Η p53 κάνει δύο πράγματα: αποκαθιστά τα κατεστραμμένα τμήματα του DNA και εξοντώνει τα κύτταρα που περιέχουν ελαττωματικό DNA. Και οι δυο αυτές λειτουργίες μπορούν να βοηθήσουν στη μάχη κατά του καρκίνου, αλλά η δεύτερη μπορεί να έχει επίσης αρνητικές επιπτώσεις.

Όταν τα κύτταρα υφίστανται μαζική καταστροφή στο DNA, από μια δόση ακτινοθεραπείας για παράδειγμα, η p53 παρεμβαίνει. Μόνο περίπου ένα στα δισ. κατεστραμμένα κύτταρα θα περιέχει μια μετάλλαξη πιθανή να προκαλέσει καρκίνο, αλλά η p53 θα εξοντώσει όλα τα κατεστραμμένα κύτταρα.

Ο Δρ Γκέραρντ Έβαν του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο εξηγεί ότι αυτή η χωρίς διακρίσεις καταστροφή προκαλεί την απώλεια των μαλλιών και την ακραία ναυτία που εκδηλώνουν οι ασθενείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία.

Οι επιστήμονες πίστευαν ότι δύο δράσεις της p53 είναι άρρηκτα συνδεδεμένες, καθιστώντας την ολική εξόντωση ένα ατυχές αλλά απαραίτητο τμήμα της ικανότητας της να σταματά τον σχηματισμό των όγκων.

Ωστόσο ο Δρ Έβαν δημιούργησε ένα μοντέλο ποντικού για να μπορέσει να «ξεκλειδώσει» τη λειτουργία της p53. Στο μοντέλο αυτό, το γονίδιο δεν διαγράφηκε όπως στα παραδοσιακά πειράματα διαγραφής αλλά σίγησε ώστε να μπορεί να ενεργοποιηθεί ή να απενεργοποιηθεί σε οποιαδήποτε φάση δια της ένεσης του πειραματόζωου με ένα απλό χημικό συστατικό.

Τρεις ομάδες τέτοιων ποντικιών, «χτυπήθηκαν» με υψηλής συχνότητας ακτινοβολία, όμοια με αυτή που δέχονται όσοι ασθενείς υποβάλλονται σε ακτινοθεραπεία. Αυτό προκάλεσε εκτεταμένη βλάβη στο DNA, καθώς και μια μορφή καρκίνου, το λέμφωμα.

Τα ποντίκια με ενεργοποιημένη την p53 κατά τη διάρκεια της ακτινοβόλησης και απενεργοποίησή της αμέσως μετά είχαν το χειρότερο αποτέλεσμα. Υπέφεραν από μαζική ιστολογική βλάβη καθώς η p53 ανταποκρινόμενη στην βλάβη του DNA εξόντωσε όλα τα κύτταρα. Και φυσικά εκδήλωσαν όγκους και τελικά απεβίωσαν συνέπεια του καρκίνου, όπως και τα ποντίκια που είχαν απενεργοποιημένη την p53 καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας. Τα ποντίκια και των δύο ομάδων επιβίωσαν το ανώτερο 300 ημέρες.

Τα πειραματόζωα που είχαν απενεργοποιημένη την p53 κατά τη διάρκεια της ακτινοβολίας και ενεργοποιήθηκε οκτώ ημέρες μετά τη διαδικασία, υπέφεραν λιγότερο. Δεν είχαν ανιχνεύσιμη ιστολογική βλάβη και ένα παρά πολύ μειωμένο αριθμό λεμφωμάτων. Επιβίωσαν δε κατά μέσο όρο 99 ημέρες περισσότερο.

Τα τρωκτικά με ενεργοποιημένη την p53 καθ’ όλη τη διάρκεια, όπως στην περίπτωση των καρκινοπαθών, υπέστησαν ιστολογική βλάβη, αλλά δεν είχαν εκτεταμένα λεμφώματα.

Αν και είναι αδύνατη η ενεργοποίηση και απενεργοποίηση των γονιδίων με την τεχνική αυτή, η μελέτη δείχνει ότι οι δύο δράσεις της p53 κινητοποιούνται από ανεξάρτητους μηχανισμούς. Το «κλειδί» στον ογκο-κατασταλτικό ρόλο της p53 είναι μια άλλη πρωτεΐνη για την εμπλοκή της στον καρκίνο, η p19ARF η οποία παράγεται μόνο σ’ αυτό το ένα εκ των δισ. κυττάρων που υφίστανται μετάλλαξη ικανή να προκαλέσει καρκίνο.

Ο Δρ Έβαν και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν ότι τα ποντίκια με έλλειψη μιας εκ των πρωτεϊνών αυτών εκδήλωσαν θανατηφόρα λεμφώματα. Μόνο τα ποντίκια και με τις δυο μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τον καρκίνο. Φαίνεται λοιπόν ότι η p19ARF ενεργοποιεί την p53, η οποία με τη σειρά της κάνει τα εν είδει όγκου κύτταρα να πεθάνουν επιλεκτικά.

Η σημασία της μελέτης για τους καρκινοπαθείς είναι ξεκάθαρη. Η καταστολή της p53 προσωρινά κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας ή ακτινοθεραπείας θα επιτρέψει τον περιορισμό των παρενεργειών, προσφέροντας παράλληλα προστασία έναντι των όγκων.

Ο Δρ Αντρέι Γκουντκοφ του Ερευνητικού Ινστιτούτου Λέρνερ του Οχάιο εργάζεται επί της δημιουργία φαρμάκων που δρουν ως αναστολείς της p53.

Ο Δρ Έβαν από την μεριά του προσπαθεί να επαληθεύσει τη θεωρία του μελετώντας ποντίκια με διαφορετικές μορφές καρκίνου.

health.in.gr

Ειδήσεις Σήμερα: