Ρευματοειδής αρθρίτιδα: Μικρές συμβουλές για μεγάλη ανακούφιση

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια αυτοάνοση ασθένεια που ταλαιπωρεί χιλιάδες ανθρώπους με τον πόνο, τη δυσκαμψία αλλά και τη βαθμιαία παραμόρφωση που προκαλεί στις αρθρώσεις. Πέρα όμως από τη φαρμακευτική αγωγή, οι ασθενείς μπορούν να λάβουν μια σειρά από μέτρα ώστε να ανακουφιστούν από τα συμπτώματα και να προστατέψουν τις αρθρώσεις τους. Αρκεί λίγη θέληση και προσπάθεια.

Λίγα λόγια για τη νόσο

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια ασθένεια κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα στρέφεται κατά τον ίδιο τον οργανισμό, και συγκεκριμένα κατά των αρθρώσεων, για λόγους που δεν γνωρίζουμε. Προσβάλλει το 2% του πληθυσμού και μάλιστα τρεις φορές συχνότερα τις γυναίκες από τους άνδρες, προτιμώντας τις ηλικίες μεταξύ 35-55 ετών.

Συνήθως θίγονται περισσότερο οι μικρές αρθρώσεις των χεριών και των ποδιών οι οποίες πονούν, διογκώνονται, είναι θερμές και δύσκαμπτες εξαιτίας της φλεγμονής. Η δυσκαμψία είναι χειρότερη το πρωί, ενώ πέρα από τις αρθρώσεις των δακτύλων χεριών και ποδιών προσβάλλονται οι καρποί, αγκώνες, ώμοι, γόνατα και ποδοκνημικές.

Πολλές φορές υπάρχουν και γενικότερα σημεία όπως αίσθημα κόπωσης, δεκατική πυρετική κίνηση, αναιμία και λιγότερα συχνά προσβάλλονται νεύρα, αγγεία, πνεύμονες και οφθαλμοί. Μερικοί πάσχοντες παρουσιάζουν ανώδυνα σκληρά εξογκώματα (ρευματικά οζίδια) σε μέρη του σώματος που υφίστανται πίεση πχ αγκώνες.

Η νόσος χαρακτηρίζεται από ένα απρόβλεπτο κύκλο εξάρσεων και υφέσεων. Σε μακροχρόνια βάση και κυρίως χωρίς τη στενή παρακολούθηση και αγωγή που επιβάλλεται, οι αρθρώσεις μπορούν να παραμορφωθούν.

Διάγνωση και αρχές θεραπείας

Η διάγνωση τίθεται με τη κλινική εξέταση και τη λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού. Σημαντικό στοιχείο είναι η ανεύρεση ενός ειδικού αντισώματος γνωστού ως ρευματοειδής παράγοντας που απαντάται στο 90% των πασχόντων και σπανιότερα και σε άλλες παθήσεις.

Η δραστηριότητα της νόσου παρακολουθείται μέσω των εξετάσεων αίματος Τ.Κ.Ε. και C.R.P. ενώ η κατάσταση των αρθρώσεων μπορεί να ελεγχθεί με τη λήψη ακτινογραφιών.

Η θεραπεία από τον ειδικό ρευματολόγο είναι πάντοτε εξατομικευμένη ανάλογα με τη βαρύτητα της αρθρίτιδας και των ιδιαιτεροτήτων του κάθε ασθενούς. Στην πρώτη γραμμή της θεραπείας είναι τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη που ανακουφίζουν από τον πόνο και τη φλεγμονή αλλά δεν μεταβάλλουν την πορεία της νόσου.

Αυτό γίνεται από τα τροποποιητικά της νόσου φάρμακα που σκοπό έχουν να εμποδίσουν την εξέλιξη της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Σε αυτά περιλαμβάνονται η κορτιζόνη, η υδροξυχλωροκίνη (ανθελονοσιακό), ο χρυσός, η μεθοτρεξάτη (αντινεοπλασματικό), η αζαθειοπρίνη (ανοσοκατασταλτικό) κ.ά.

Τα φάρμακα αυτά μπορούν να έχουν σημαντικές παρενέργειες που στην πλειονότητά τους όμως είναι αναστρέψιμα και για αυτό απαιτείται στενή παρακολούθηση. Τα αποτελέσματα δεν είναι άμεσα αλλά φαίνονται μετά από μερικούς μήνες, οπότε συχνά ο ασθενής δεν χρειάζεται να λαμβάνει αντιφλεγμονώδη.

Ο ρόλος του ασθενούς

Η σωστή ρύθμιση της φαρμακευτικής αγωγής αποτελεί υποχρέωση και ευθύνη του θεράποντος ιατρού. Από μόνο του όμως δεν αρκεί. Είναι στο χέρι του πάσχοντα να λάβει ορισμένα απλά μέτρα και να αποκτήσει κάποιες ‘καλές’ συνήθειες ώστε να περιορίσει τα συμπτώματά του, να προστατέψει τις αρθρώσεις του και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής του.

Ανακούφιση των συμπτωμάτων

Έχει διαπιστωθεί ότι η εφαρμογή τοπικής θερμότητας στις πάσχουσες αρθρώσεις ελαττώνει τα συμπτώματα και ανακουφίζει από τον πόνο και τη δυσκαμψία. Ένα ζεστό ντους το πρωί ή μια ηλεκτρική κουβέρτα μπορούν να ελαττώσουν σημαντικά την πρωινή δυσκαμψία. Aλλα μέσα είναι μια θερμοφόρα, λουτρά παραφίνης, λάμπα θερμότητας, κ.ά. Σε κάθε περίπτωση όμως απαιτείται προσοχή ώστε να μην προκληθεί έγκαυμα.

Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι προτιμότερη η εφαρμογή τοπικού ψύχους. Αυτό συμβαίνει όταν το προεξάρχον σύμπτωμα είναι η οξεία φλεγμονή. Αυτό διαπιστώνεται συνήθως με δοκιμή και αφού προηγηθεί συζήτηση με τον ρευματολόγο ώστε να γίνουν σαφείς οι ενδεδειγμένες περιπτώσεις.

Ασκήσεις και ανάπαυση

Είναι κεφαλαιώδους σημασίας η διατήρηση της φυσιολογικής κινητικότητας των αρθρώσεων. Σκοπός είναι η διατήρηση ή/και αύξηση του εύρους κινήσεων των αρθρώσεων διαμέσου ενός καθημερινού προγράμματος ασκήσεων. Οι ασκήσεις αυτές πρέπει να πραγματοποιούνται ακόμα κι όταν υπάρχει έξαρση της νόσου, αν και σε μειωμένη ένταση. Αντίστοιχα, δεν πρέπει να γίνονται υπερβολές τις ‘καλές’ ημέρες.

Εξίσου σημαντική είναι η διατήρηση της μυϊκής ισχύος και αντοχής καθότι η μυϊκή ατροφία δεν σπανίζει εξαιτίας της φλεγμονής και της ακινησίας. Αυτό επιτυγχάνεται με ισομετρικές ασκήσεις που δεν καταπονούν τις αρθρώσεις ενώ όταν απουσιάζει η φλεγμονή μπορούν να γίνουν και ελαφρές ισοτονικές ασκήσεις.

Ποτέ δεν πρέπει να παραλείπεται η ανάπαυση μεταξύ των ασκήσεων. Ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα ασκήσεων μπορεί να εκπονηθεί με τη βοήθεια του ιατρού και ενός φυσιοθεραπευτή.

Καθημερινή προστασία των αρθρώσεων

Οι άρρωστοι πρέπει να φροντίζουν να βρίσκονται οι αρθρώσεις τους σε σωστή στάση, είτε όρθιοι είτε καθιστοί. Όταν ξαπλώνουν, δεν πρέπει να βάζουν μαξιλάρια κάτω από τα γόνατα γιατί το πρωί μπορεί να είναι ακινητοποιημένα. Αντίστοιχα, κατά τη διάρκεια της ημέρας πρέπει να αλλάζουν στάση τουλάχιστον κάθε δύο ώρες πχ να σηκωθούν και να περπατήσουν αν κάθονται.

Όταν μια άρθρωση φλεγμαίνει ή έχει καταπονηθεί, είναι χρήσιμο να εφαρμόζεται νάρθηκας ή να υπάρχουν στηρίγματα στο χώρο εργασίας. Ωστόσο, δεν πρέπει να ακινητοποιούνται πλήρως και διαρκώς αλλά να διεκπεραιώνονται οι ασκήσεις ώστε να μην απολέσουν την κινητικότητά τους.

Είναι αυτονόητο ότι πρέπει να αποφεύγεται η υπερβολική καταπόνηση των αρθρώσεων. Σε αυτό περιλαμβάνεται και η αυξημένη φόρτιση σε υπέρβαρους ασθενείς, που πρέπει οπωσδήποτε να χάσουν βάρος. Όπου είναι δυνατόν πρέπει να αποφεύγονται οι βαρείες δουλειές και η κάθε εργασία να διαχωρίζεται σε μικρότερα κομμάτια ώστε να γίνεται πιο ξεκούραστα με την ελάχιστη προσπάθεια.

Γενικά, οι ασθενείς που προγραμματίζουν τις υποχρεώσεις τους και οργανώνουν τη ζωή τους οπωσδήποτε υποφέρουν λιγότερο.

Ζώντας με την ρευματοειδή αρθρίτιδα

Δεν είναι πάντα εύκολο για αυτούς που υποφέρουν από ρευματοειδή αρθρίτιδα να αντιμετωπίζουν αισιόδοξα την ζωή. Πρέπει να είναι πλήρως ενημερωμένοι για την ασθένειά τους και να γνωρίζουν ότι θα υπάρχουν ‘καλές’ και ‘κακές’ ημέρες. Σκοπός είναι να περιοριστούν οι ‘κακές’ ημέρες, οι εξάρσεις της νόσου. Όπως προαναφέρθηκε, κεντρικό ρόλο σε αυτήν την προσέγγιση παίζει ο ολοκληρωμένος προγραμματισμός της ζωής τους. Μόνο έτσι μπορεί να περιοριστεί η σωματική αλλά και η ψυχική καταπόνηση που συχνά ενοχοποιείται για τις εξάρσεις.

Τέλος, δεν πρέπει να υπάρχουν ψευδαισθήσεις ως προς την ύπαρξη θαυματουργών θεραπειών, ειδικής δίαιτας ή μαγικές βιταμίνες. Aλλωστε, δεν έχουν λόγο ύπαρξης: ο έλεγχος των συμπτωμάτων και η πρόγνωση της νόσου έχει σαφώς βελτιωθεί, αν και πρέπει ακόμα να γίνουν σημαντικά βήματα πριν την εξεύρεση μιας πραγματικής θεραπείας.

Προς το παρόν, ζωτικής σημασίας είναι η διατήρηση ανοικτών διαύλων επικοινωνίας με τον ιατρό, την οικογένεια και τους φίλους. Η ουσιαστική τους συμπαράσταση και κατανόηση αποτελεί την σημαντικότερη βοήθεια στην υπερπήδηση των δυσκολιών και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πασχόντων.

health.in.gr