πινοτσέτ

Το «Σημείο συνάντησης» - ο τίτλος από τα σημεία όπου συναντιόντουσαν οι ριζοσπαστικοποιημένοι αριστεροί της Χιλής - γίνεται σταδιακά ένα φιλμ μέσα στο φιλμ για το διαγενεακό τραύμα που άφησε πίσω της η δικτατορία

Δημήτρης Δουλγερίδης

Οι Χιλιανοί ψήφισαν μαζικά χθες Κυριακή στο δημοψήφισμα για την αναθεώρηση του χουντικού Συντάγματος, που αποτελούσε μια από τις βασικές διεκδικήσεις των ανθρώπων που κατέβαιναν στους δρόμους απαιτώντας περισσότερη κοινωνική δικαιοσύνη.

Ο πάπας Φραγκίσκος θα έχει μια κατ' ιδίαν συνάντηση με δύο θύματα της στρατιωτικής δικτατορίας του Αουγκούστο Πινοτσέτ την επόμενη εβδομάδα, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στη Χιλή, γνωστοποίησε την Πέμπτη εκπρόσωπος του Βατικανού.

Διεθνής ομάδα ειδικών έκανε γνωστό την Παρασκευή ότι έχει καταλήξει στο συμπέρασμα πως ο θάνατος του νομπελίστα λογοτεχνίας Πάμπλο Νερούδα, λίγες ημέρες μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του Αουγκούστο Πινοτσέτ στη Χιλή, το 1973, δεν οφειλόταν στον καρκίνο από τον οποίο έπασχε, όπως αναφέρεται στο πιστοποιητικό του θανάτου του.

H Αργεντινή και η Χιλή είναι από τις χώρες της Νοτίου Αμερικής, όπου στελέχη των δικτατοριών της δεκαετίας του 1970 και 1980 πήγαν φυλακή για τα εγκλήματα που διέπραξαν. Στη Χιλή, μια ομάδα καταδικασμένων για αυτά τα εγκλήματα ζητά συγγνώμη, ψάχνοντας ευνοϊκότερη μεταχείριση.

To όνομά του Ρομπέρτο Κοσάκ. Ένας Αργεντινός που τελικά ταύτισε τη ζωή του με τη Χιλή. Στη Νότιο Αμερική είναι γνωστός ως «Όσκαρ Σίντλερ της Λατινικής Αμερικής» και αυτό γιατί κατάφερε να σώσει από την δικτατορία του Πινοτσέτ εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, αντιφρονούντες.

«Παρά τους αυστηρούς περιορισμούς που μας επιβάλλονται, οι μεταρρυθμίσεις μας βασίζονται στα ιδανικά μας και όχι σε διαταγές από έξω» τονίζει ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος, σε συνέντευξή του στο φύλλο του Σαββατοκύριακου της αυστριακής εφημερίδας Der Standard. Ο ίδιος σημειώνει πως η Ελλάδα υπήρξε η σκηνή ενός κοινωνικού πειράματος για μία ακραία μορφή νεοφιλελευθερισμού, όπως στη Χιλή επί δικτατορίας του Πινοτσέτ.

Μία μυστική γερμανική κοινότητα στην Χιλή του Πινοτσέτ, ένας τόπος κακοποίησης παιδιών και βασανιστηρίων πολιτικών κρατουμένων, ένας επικεφαλής που λατρευόταν σαν θεός: η ιστορία της λεγόμενης Colonia Dignidad («Αποικίας της Αξιοπρέπειας») απετέλεσε έμπνευση για μια ταινία, αλλά τα όσα συνέβαιναν εκεί ήταν πιο δραματικά από το πιο σκοτεινό σενάριο.

Σε ποινή ισόβιας κάθειρξης για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας καταδικάστηκε από δικαστήριο της Σενεγάλης ο πρώην δικτάτορας του Τσαντ Ισέν Αμπρέ, αποκαλούμενος ως «Πινοτσέτ της Αφρικής» εξαιτίας των ωμοτήτων που διαπράχθηκαν επί της οκταετούς κυριαρχίας του.

Η υπόθεση ενός φοιτητή, ο οποίος βρήκε τραγικό θάνατο όταν στελέχη των ενόπλων δυνάμεων τον έκαψαν ζωντανό το 1986, αλλά επί σχεδόν 30 χρόνια παρέμενε καλά θαμμένη με πρωτοβουλία του πρώην δικτάτορα της Χιλής Αουγκούστο Πινοτσέτ φέρνει για πρώτη φορά στο φως μία μη κυβερνητική οργάνωση.

Ο αρχηγός της μυστικής αστυνομίας στα χρόνια του δικτάτορα της Χιλής Αουγούστο Πινοτσέτ, ο οποίος εκτίει ήδη ποινή κάθειρξης 490 ετών για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καταδικάστηκε την Τετάρτη σε επιπλέον 15 έτη φυλάκισης.

Δύο χιλιανοί αξιωματικοί εν αποστρατεία καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης για τον βασανισμό μέχρι θανάτου του πτέραρχου Αλμπέρτο Μπατσελέτ -πατέρα της σημερινής προέδρου Μισέλ Μπατσελέτ- τους πρώτους μήνες μετά την επιβολή της χούντας του Αουγκούστο Πινοτσέτ.

Σε μια πρωτοφανή για τα δεδομένα της Χιλής κίνηση προχώρησε η κυβέρνηση της χώρας, στην 41η επέτειο της ανατροπής του Σαλβαδόρ Αλιέντε από τον Πινοτσέτ. Η Μισέλ Μπατσελέτ ανακοίνωσε ότι θα προωθήσει νομοσχέδιο, με αναδρομική ισχύ, που θα ακυρώνει το νόμο περί αμνηστίας του 1978 με τον οποίο ουσιαστικά παρέμεναν έως σήμερα ατιμώρητοι οι πραξικοπηματίες.

Με την υπόσχεση να καταπολεμήσει την ανισότητα ανέλαβε την προεδρία της Χιλής η 62χρονη παιδίατρος Μισέλ Μπατσελέτ. Η τελετή ήταν γεμάτη συμβολισμούς, καθώς την «προεδρική κορδέλα» πέρασε στην πρόεδρο η επικεφαλής της Γερουσίας, Ισαβέλ Αλιέντε, κόρη του προέδρου που ανέτρεψε ο Πινοτσέτ το 1973. Ήταν όλοι εκεί εκτός από τον πρόεδρο της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο.

Σε ποινές μεταξύ τριετούς φυλάκισης και 15ετούς κάθειρξης καταδικάστηκαν οκτώ στρατιωτικοί εν αποστρατεία των Ενόπλων Δυνάμεων της Χιλής για τις δολοφονίες 14 πολιτικών κρατουμένων επί των ημερών της δικτατορίας του Αουγκούστο Πινοτσέτ.

Η εκταφή του νομπελίστα ποιητή από τη Χιλή, Πάμπλο Νερούδα, δεν βρήκε στοιχεία δηλητηρίασης, δήλωσε η ομάδα των εμπειρογνωμόνων που έχει αναλάβει την υπόθεση. Οι αρχές της Χιλής ήθελαν να εξακριβώσουν αν αιτία του θανάτου του ποιητή ήταν ο καρκίνος του προστάτη ή αν δηλητηριάστηκε με εντολή του δικτάτορα στρατηγού, Αουγκούστο Πινοτσέτ.

Ιστορική από κάθε άποψη είναι η απόφαση του Αμερικανικού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο εδρεύει στην Κόστα Ρίκα. Η Χιλή καλείται να αποζημιώσει πολίτη της για τα βασανιστήρια που υπέστη επί Πινοτσέτ. Είναι η πρώτη φορά που χιλιανός κερδίζει μια τέτοια υπόθεση.

Το ότι τα στρατιωτικά καθεστώτα που κυριαρχούσαν στη Νότιο Αμερική τις δεκαετίες του 1970 και 1980  συνεργάζονταν μεταξύ τους, είναι γνωστό. Στο φως της δημοσιότητας όμως ήρθε, ίσως για πρώτη φορά, μια άλλη διάσταση αυτής της «συνεργασίας»: το δικτατορικό καθεστώς της Βραζιλίας φέρεται να προμήθευε τον Πινοτσέτ με ισχυρότατα δηλητήρια, τα οποία ο χιλιανός χρησιμοποιούσε για να εξοντώνει τους πολιτικούς του αντιπάλους.

Περισσότεροι από 260 άνθρωποι συνελήφθησαν στη διάρκεια των διαδηλώσεων που πραγματοποιήθηκαν στη Χιλή για την 40ή επέτειο από το πραξικόπημα του στρατηγού Αουγκούστο Πινοτσέτ. Σύμφωνα με επίσημο απολογισμό, τουλάχιστον 42 αστυνομικοί τραυματίστηκαν. Ο απολογισμός, ο οποίος δόθηκε την Πέμπτη στην δημοσιότητα από τις αρχές, δεν διευκρινίζει τον αριθμό των διαδηλωτών που τραυματίστηκαν

Διάφορα μουσικά κομμάτια -μεταξύ των οποίων τραγούδια του Χούλιο Ιγκλέσιας-, τα οποία ακούγονταν πολύ δυνατά, χρησιμοποιήθηκαν ως μέθοδος βασανιστηρίου κατά την δικτατορία του Αουγκούστο Πινοτσέτ, σύμφωνα με βρετανική έρευνα, η οποία δόθηκε την Τετάρτη στην δημοσιότητα με αφορμή την 40ή επέτειο από το πραξικόπημα του Χιλιανού δικτάτορα.

Η 11η Σεπτεμβρίου αποτελεί μέρα μνήμης για τους πολίτες της Χιλής, αφού εκείνη την ημέρα του 1973 οι Ένοπλες Δυνάμεις υπό τον Αουγκούστο Πινοτσέτ ανέτρεψαν τον δημοκρατικά εκλεγμένο πρόεδρο Σαλβαδόρ Αλιέντε. Οι φετινοί εορτασμοί συμπίπτουν με την προεκλογική εκστρατεία για τον νέο πρόεδρο, γεγονός που ανέδειξε με ακόμα πιο έντονο τρόπο το πόσο διχάζει ακόμα τη Χιλή η εποχή Πινοτσέτ.

Ο πρώην δικτάτορας της Χιλής, Αουγκούστο Πινοτσέτ, που έδινε εντολή να καίγονται βιβλία στο δρόμο και έστελνε τους συγγραφείς στη φυλακή ή την εξορία, είχε δημιουργήσει κρυφά μια τεράστια βιβλιοθήκη με τουλάχιστον 50.000 βιβλία, σύμφωνα με έρευνα χιλιανού δημοσιογράφου.

Οι πρώτες εξετάσεις στα λείψανα του νομπελίστα Πάμπλο Νερούδα δείχνουν ότι όντως έπασχε από καρκίνο την περίοδο του θανάτου του, απομακρύνοντας έτσι τη θεωρία ότι δολοφονήθηκε από το καθεστώς Πινοτσέτ. Η έρευνα πάντως συνεχίζεται.

Το Βατικανό επιχειρούσε να υποβαθμίσει τα εγκλήματα που διέπραττε κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του στη Χιλή ο Αουγκούστο Πινοτσέτ, χαρακτηρίζοντάς τα «κομμουνιστική προπαγάνδα», σύμφωνα με αμερικανικά διπλωματικά έγγραφα που χρονολογούνται από τη δεκαετία του ’70 και τα έδωσε στην δημοσιότητα το WikiLeaks.

Αρχισε η εκταφή των οστών του Πάμπλο Νερούδα στη Χιλή, ώστε να μπορέσει ομάδα ιατροδικαστών να εξετάσει τα λείψανα του νομπελίστα ποιητή, ο οποίος πέθανε το 1973. Οι αρχές της Χιλής θέλουν να εξακριβώσουν αν αιτία του θανάτου ήταν ο καρκίνος του προστάτη ή αν δηλητηριάστηκε με εντολή του δικτάτορα στρατηγού Αουγκούστο Πινοτσέτ.