Mind the gap: Γιατί κάποιες φορές ο εγκέφαλός μας «βιώνει» κενά σκέψης;

Τι παθαίνει ο εγκέφαλός μας, όταν εκεί που συζητάμε κάτι, ξεχνάμε τι θέλουμε να πούμε; Σίγουρα έχει συμβεί σε όλους κάποια στιγμή, είναι μία εμπειρία συνηθισμένη, ενώ νέα έρευνα εξετάζει διεξοδικά το φαινόμενο. Το «κενό του νου» ή αλλιώς mind blanking είναι κάτι που συμβαίνει σε πολλούς ανθρώπους και έχει ποικίλες ερμηνείες, από την αίσθηση της υπνηλίας έως την πλήρη απουσία συνειδητής επίγνωσης.

Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Trends in Cognitive Sciences, μια ομάδα μελετητών συγκεντρώνει ό,τι γνωρίζουμε έως τώρα για το φαινόμενο αυτό, συνδυάζοντάς το με νέες αναλύσεις που προκύπτουν από την παρακολούθηση της εγκεφαλικής δραστηριότητας ανθρώπων.

Κατά τη διάρκεια της εγρήγορσης, οι σκέψεις που φιλοξενεί ο εγκέφαλός μας μεταβαίνουν μεταξύ διαφορετικών περιεχομένων, αναφέρουν οι ερευνητές. Ωστόσο, υπάρχουν στιγμές που φαίνεται να στερούνται οποιουδήποτε περιεχομένου, προσθέτουν. Τονίζει δε ότι παραμένει ασαφές το τι αντιπροσωπεύουν αυτά τα κενά.

Τι έδειξε η έρευνα

Παλαιότερα, το φαινόμενο είχε μελετηθεί μαζί με αυτό του «περιπλανώμενου νου» ή mind wandering, που είναι μία παρόμοια εσωτερική εγκεφαλική εμπειρία, κατά την οποία όμως οι σκέψεις ρέουν αβίαστα, σαν ρυάκι. Οι μελετητές υποστηρίζουν, ωστόσο, ότι το mind blanking είναι μια τελείως ξεχωριστή και άξια ειδικής έρευνας εμπειρία.

Για την κατανόηση του φαινομένου, οι ερευνητές εξέτασαν 80 σχετικές μελέτες, όπου καταγραφόταν η εγκεφαλική δραστηριότητα συμμετεχόντων την ώρα που δήλωναν ότι δεν σκέφτονται τίποτα. Αποκαλύφθηκε, λοιπόν, ότι πρόκειται για μια διακριτή ψυχική κατάσταση, κατά την οποία το άτομο δεν αναφέρει κανένα νοητικό περιεχόμενο, αναφέροντας αίσθηση κενότητας ή απουσία σκέψεων. Ορισμένες φορές συνοδεύεται από υπνηλία, νωθρότητα και πολλά λάθη.

Αυτή η κατάσταση έχει συγκεκριμένο νευρολογικό προφίλ και συνδέεται με συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου.​

Σύμφωνα με τη μελέτη, το mind blanking εμφανίζεται περίπου 5%-20% του χρόνου, με σημαντικές ατομικές διαφορές, ενώ μπορεί να περιλάβει απώλεια προσοχής, προβλήματα μνήμης και διακοπή της εσωτερικής ομιλίας.​

Διαπιστώθηκε ότι παρατηρείται συχνά στο τέλος παρατεταμένων εργασιών προσοχής, όπως είναι οι εξετάσεις, μετά από στέρηση ύπνου ή έντονη σωματική άσκηση, αλλά και κατά τη διάρκεια της εγρήγορσης.​

Επιπλέον, η έρευνα έδειξε ότι τα παιδιά με ΔΕΠΥ αναφέρουν συχνότερα κενά σκέψης, σε σχέση με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

Σύνδεση με υγεία

Το mind blanking περιλαμβάνεται στην κλινική περιγραφή της γενικευμένης αγχώδους διαταραχής και σχετίζεται και με προβλήματα υγείας, όπως, μεταξύ άλλων, με τα εγκεφαλικά επεισόδια, τις επιληπτικές κρίσεις και τους τραυματισμούς του εγκεφάλου.

Μελέτες έχουν δείξει, ότι πριν από ένα κενό σκέψης, υπάρχουν συγκεκριμένα «σημάδια» στον εγκέφαλο, ενώ κατά τη διάρκεια των κενών σκέψης μετά από παρατεταμένη προσοχή, οι καρδιακοί ρυθμοί και το μέγεθος των κόρης μειώνονται.

Επίσης, ο εγκέφαλός μας εμφανίζει χαμηλότερη πολυπλοκότητα σήματος, μια κατάσταση που συνήθως παρατηρείται σε αναισθητοποιημένα άτομα.​

* Πηγή: Vita