Επεισόδιο Κάριγκτον: Τα δέντρα θυμούνται την ισχυρότερη ηλιακή καταιγίδα της σύγχρονης ιστορίας

Αναλύσεις στους κορμούς αιωνόβιων δέντρων στη Λαπωνία αποκάλυψαν ραδιενεργά ίχνη του διαβόητου «Επεισοδίου Κάριγκτον» του 1859, την ισχυρότερη γεωμαγνητική καταιγίδα των τελευταίων αιώνων, τόσο ισχυρή ώστε θα μπορούσε να καταστρέψει δορυφόρους και να προκαλέσει εκτεταμένα μπλακάουτ αν συνέβαινε σήμερα.

Η γεωμαγνητική καταιγίδα που έγινε αντιληπτή στις 1 Σεπτεμβρίου 1859 προκλήθηκε από μια «στεμματική εκτόξευση μάζας», ή CME, μια έκρηξη στην επιφάνεια του Ήλιου που εκτόξευσε στο Διάστημα δισεκατομμύρια τόνους φορτισμένων σωματιδίων.

Όταν έφτασαν στη Γη, τα περισσότερα από αυτά τα σωματίδια παγιδεύτηκαν στο μαγνητικό πεδίο του πλανήτη και κινήθηκαν προς τους πόλους, όπου συγκρούστηκαν με σωματίδια της ατμόσφαιρας και δημιούργησαν ένα θεαματικό σέλας, ορατό ακόμα και στους τροπικούς.

Επιπλέον, ο βομβαρδισμός σωματιδίων προκάλεσε την εμφάνιση επαγωγικών ηλεκτρικών ρευμάτων στα καλώδια του τηλέγραφου και έβαλε φωτιά σε πολλούς τηλεγραφικούς σταθμούς.

Ένα μικρό μέρος των ηλιακών σωματιδίων υψηλής ενέργειας συγκρούστηκε με άτομα αζώτου ψηλά στην ατμόσφαιρα και τα μετέτρεψε σε άτομα άνθρακα-14, ενός ραδιενεργού ισοτόπου που αξιοποιείται στη ραδιοχρονολόγηση αρχαίων οργανικών υλικών.

Οι ερευνητές πήραν δείγματα ξύλου από τα δέντρα και εξέτασαν τους αυξητικούς δακτυλίους (Joonas Uusitalo)

Τους μήνες και τα χρόνια που ακολούθησαν, ο άνθρακας-14 ενώθηκε με άτομα οξυγόνου και σχημάτισε διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο απορροφήθηκε από τη βλάστηση για τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης.

Στα δέντρα της Λαπωνίας, το Επεισόδιο Κάριγκτον καταγράφηκε ως απότομη αύξηση των επιπέδων του άνθρακα-14, συγκριτικά με το κοινό ισότοπο άνθρακας-12, στους αυξητικούς δακτυλίους που αντιστοιχούν στο 1859 και τα έτη που ακολούθησαν, αναφέρει διεθνής ερευνητική ομάδα στο Geophysical Research Letters.

«Τα ραδιοϊσότοπα άνθρακα λειτουργούν ως κοσμικός δείκτης, ο οποίος περιγράφει φαινόμενα που αφορούν τη Γη, το Ηλιακό Σύστημα και το Διάστημα» σχολίασε ο Μάρκου Οϊνόνεν του Πανεπιστημίου του Ελσίνκι, επικεφαλής της μελέτης.

Μέχρι σήμερα, απότομη αύξηση του άνθρακα-14 στους αυξητικούς δακτυλίους των δέντρων είχε καταγραφεί μόνο για πολύ ισχυρότερες γεωμαγνητικές καταιγίδες, όπως αυτή που έπληξε τη Γη πριν 14.300 χρόνια, η οποία εκτιμάται πως ήταν τουλάχιστον 10 φορές ισχυρότερη από το Επεισόδιο Κάριγκτον.

Αν συνέβαινε σήμερα, ένα τέτοιο ξέσπασμα θα μπορούσε όχι μόνο να προκαλέσει εκτεταμένες διακοπές ηλεκτροδότησης αλλά και να απειλείσει αστροναύτες σε τροχιά ή να καταστρέψει δορυφόρους του GPS και άλλων κρίσιμων υπηρεσιών.

Δεδομένου στη σύγχρονη εποχή δεν έχουν καταγραφεί τόσο ισχυρές ηλιακές καταιγίδες, οι δακτύλιοι των δέντρων θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους φυσικούς να κατανοήσουν καλύτερα αυτά τα φαινόμενα.

Επόμενος στόχος της ερευνητικής ομάδας είναι να εξετάσει αιωνόβια δέντρα για ίχνη των γεωμαγνητικών καταιγίδων που πιστεύεται ότι συνέβησαν τα έτη 1730 και 1770.