Από υποψήφιος Πάπας… ύποπτος σε σκάνδαλο διαφθοράς

Ο καρδινάλιος Giovanni Angelo Becciu ήταν ένα ανερχόμενο αστέρι στο Βατικανό, ενώ πολλοί πίστευαν ότι λόγω της πορείας του είχε πολλές πιθανότητες να γίνει ο επόμενος πάπας. Όλα αυτά βέβαια έλαβαν τέλος μετά από μία συνάντηση που είχε στο γραφείο του Πάπα Φραγκίσκου το 2020, η οποία ήταν αφετηρία των προβλημάτων που αντιμετωπίζει.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την Wall Street Journal, οι δικαστές του Βατικανού ισχυρίστηκαν ότι ο καρδινάλιος Μπέτσιου είχε υπεξαιρέσει περισσότερα από 100.000 δολάρια μέσω μιας μη κερδοσκοπικής ομάδας που διοικούσε ο αδελφός του. Μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου, ο πάπας Φραγκίσκος ζήτησε την παραίτηση του από το πόστο που κατείχε ο καρδινάλιος στο Βατικανό, όπως και έγινε.

Ποιες κατηγορίες τον βαρύνουν

Από το καλοκαίρι του 2021, ο 75χρονος Becciu κατηγορείται για υπεξαίρεση και κατάχρηση αξιώματος. Είναι ο πρώτος καρδινάλιος που δικάζεται στο ποινικό δικαστήριο του Βατικανού και οι εισαγγελείς ζητούν ποινή φυλάκισης άνω των επτά ετών. Ο Μπέτσιου έχει αρνηθεί κάθε αδίκημα.

Εννέα άλλοι, μεταξύ των οποίων πρώην αξιωματούχοι του Βατικανού, αντιμετωπίζουν κατηγορίες στη δίκη, η οποία επικεντρώνεται σε απώλειες από μια αποτυχημένη επένδυση σε ακίνητα στο Λονδίνο.

Οι κατηγορίες αφορούν επίσης τη φερόμενη κλοπή χρημάτων που προορίζονταν για την απελευθέρωση μιας απαχθείσας καλόγριας, αλλά φέρεται να ξοδεύτηκαν αντ’ αυτού σε διακοπές σε θέρετρα και πολυτελή προϊόντα από την Prada και τη Louis Vuitton. Οι ετυμηγορίες αναμένονται αυτή την εβδομάδα, ενώ κατά την εκδίκαση της υπόθεσης έχουν προβληθεί κατηγορίες για βεντέτες του Βατικανού, καθώς και για την κρυφά ηχογραφημένη συνομιλία του Μπέτσιου με τον Πάπα.

Η απίστευτη πορεία του Καρδινάλιου Becciu

Ο Becciu, ο υψηλότερα ιστάμενος κατηγορούμενος, είχε γνωρίσει μία ανοδική πορεία υπό τρεις πάπες. Γεννημένος το 1948 στο νησί της Σαρδηνίας, μεγάλωσε στην πόλη Pattada, διάσημη για την παραγωγή του μαχαιριού με την πτυσσόμενη λεπίδα resòlza, με το οποίο οι Σαρδηνοί εργάζονταν ή πολεμούσαν επί αιώνες. Ως νεαρός ιερέας, εισήλθε στην Ποντιφική Εκκλησιαστική Ακαδημία της Ρώμης, ένα πεδίο εκπαίδευσης για το παγκόσμιο δίκτυο διπλωματών του Βατικανού.

Ο Άγιος Ιωάννης Παύλος Β’ διόρισε τον Becciu νούντσιο, ή πρεσβευτή, στην Αγκόλα και τον έκανε αρχιεπίσκοπο. Ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄ τον επέλεξε ως νούντσιο στην Κούβα, προτού φέρει τον Becciu πίσω στη Ρώμη το 2011 για να υπηρετήσει ως αναπληρωτής για τις γενικές υποθέσεις, ουσιαστικά ως προσωπάρχης του Πάπα.

Ενώ βρισκόταν στη Γραμματεία, το ανώτατο διοικητικό όργανο του Βατικανού, ο Becciu ήταν ευγενικός αλλά συγκρατημένος. Το 2018, ο Φραγκίσκος έχρισε τον Becciu καρδινάλιο και τον έκανε επικεφαλή του γραφείου του Βατικανού που επιβλέπει την αγιοποίηση.

Μετά το σκάνδαλο, ο Μπέτσιου διατήρησε τον τίτλο του, αλλά έχασε το σημαντικότερο δικαίωμά του ως καρδινάλιος, τη συμμετοχή στο κονκλάβιο για την εκλογή μελλοντικού πάπα – καθώς και τη δυνατότητα να εκλεγεί ο ίδιος.

Ο Becciu βρέθηκε να μπλέκεται σε ένα σκάνδαλο που αφορά την πώληση περιουσιακού στοιχείου του Βατικανού στο Τσέλσι

Πώς ξεκίνησε το σκάνδαλο

Μετά την παραίτηση του πάπα Βενέδικτου το 2013, διέρρευσαν απόρρητα έγγραφα που αποκάλυπταν την ανικανότητα και τη διαφθορά στο Βατικανό. Το Κολέγιο των Καρδιναλίων, αναζητώντας έναν διάδοχο που θα πραγματοποιούσε εκτεταμένες αναμορφώσεις, εξέλεξε τον Αργεντινό καρδινάλιο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο, τον πρώτο Πάπα εκτός Ευρώπης από τον όγδοο αιώνα, τον Πάπα Φραγκίσκο. Εκείνη την εποχή, τα οικονομικά περιουσιακά στοιχεία της Αγίας Έδρας ήταν κατανεμημένα σε διάφορα ιδρύματα χωρίς κεντρική διαχείριση ή ακόμη και κοινά λογιστικά πρότυπα.

Η Κρατική Γραμματεία διαχειριζόταν περίπου 700 εκατομμύρια δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένης της επένδυσης που αργότερα βύθισε τον Μπέτσιου και άλλους αξιωματούχους του Βατικανού στο σκάνδαλο.

Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, το Βατικανό επένδυσε 200 εκατομμύρια δολάρια σε ένα ταμείο που διαχειριζόταν ο Raffaele Mincione, ένας Ιταλός χρηματοδότης με έδρα το Λονδίνο. Το μεγαλύτερο περιουσιακό στοιχείο του ταμείου ήταν ένα μερίδιο 45% σε ένα εμπορικό κτίριο στην αριστοκρατική συνοικία Τσέλσι του Λονδίνου. Ο Μιντσιόνε ήλεγχε το υπόλοιπο 55%.

Οι αξιωματούχοι της γραμματείας έβλεπαν όλο και περισσότερο τη συμφωνία με τον Μιντσιόνε ως πολύ επικίνδυνη και πολύπλοκη. Υπό τον διάδοχο του Μπέτσιου, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, η γραμματεία αντάλλαξε μέσω μεσαζόντων το μερίδιό της στο επενδυτικό ταμείο του Μιντσιόνε, καθώς και 40 εκατομμύρια λίρες, που αντιστοιχούσαν τότε σε περισσότερα από 50 εκατομμύρια δολάρια, με την πλήρη κυριότητα του κτιρίου στο Τσέλσι.

Το κτίριο είχε υποθήκη ύψους 128 εκατομμυρίων λιρών. Για να την αναχρηματοδοτήσει με χαμηλότερο επιτόκιο, η γραμματεία αναζήτησε δάνειο από την Τράπεζα του Βατικανού. Οι υπάλληλοι της τράπεζας προβληματίστηκαν από αυτό που θεώρησαν ως έλλειψη τεκμηρίωσης της επένδυσης και το διοικητικό συμβούλιο της τράπεζας μετέφερε τις ανησυχίες του στον Πάπα.

Η έφοδος της αστυνομίας του Βατικανού

Αυτό προκάλεσε έρευνα και έφοδο της αστυνομίας του Βατικανού στη γραμματεία. Οι εισαγγελείς του Βατικανού απήγγειλαν κατηγορίες σε πέντε αξιωματούχους του Βατικανού, συμπεριλαμβανομένου του Becciu, και σε πέντε εξωτερικούς για διάφορα εγκλήματα, όπως απάτη, υπεξαίρεση, κατάχρηση αξιωμάτων, ξέπλυμα χρήματος και εκβιασμό.

Το Βατικανό πούλησε το κτίριο της Τσέλσι για περίπου 225 εκατομμύρια δολάρια πέρυσι, αφού είχε επενδύσει περισσότερα από 400 εκατομμύρια δολάρια στην επένδυση. Ο Mincione, ο χρηματοδότης, κατηγορήθηκε για απάτη, ξέπλυμα χρήματος και υπεξαίρεση. Ο ίδιος αρνήθηκε κάθε αδίκημα.  Η γραμματεία έχει έκτοτε στερηθεί των περιουσιακών στοιχείων που κατείχε, τα οποία διαχειρίζεται πλέον η Τράπεζα του Βατικανού.

Η πρώτη απόπειρα εμπλοκής του Πάπα

Πριν από το Πάσχα του 2021, καθώς ο Becciu και άλλοι περίμεναν τους εισαγγελείς να εκδώσουν κατηγορητήρια για την υπόθεση, ο Φραγκίσκος εμφανίστηκε στο διαμέρισμα του Becciu για να τελέσει τη λειτουργία μαζί του. Πολλοί στο Βατικανό εξέλαβαν τη χειρονομία ως συμφιλιωτική. Υπήρχε και μια άλλη ερμηνεία. Η λειτουργία πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης, όταν ο Φραγκίσκος συνηθίζει να επισκέπτεται τους φυλακισμένους.

Μια εβδομάδα πριν από την έναρξη της δίκης, τον Ιούλιο του ίδιου έτους, ο Μπέτσιου έγραψε στον Πάπα, ζητώντας του να αναγνωρίσει εγγράφως ότι είχε εγκρίνει το έμβασμα και μάλιστα ενθάρρυνε τα βήματά του σχετικά με την ιδιοκτησία της Τσέλσι.

Ο Φραγκίσκος έγραψε πίσω και αρνήθηκε, λέγοντας ότι το αίτημα του Becciu του προκάλεσε μεγάλη έκπληξη. Η απόκτηση ακινήτων στο Λονδίνο τον είχε πάντα προβληματίσει, είπε.

Ο καρδινάλιος είχε γράψει σε μυστική κασέτα την συνομιλία του με τον πάπα

Η μυστική κασέτα

Τρεις ημέρες πριν από την δίκη, ο καρδινάλιος τηλεφώνησε στον πάπα Φραγκίσκο και κατέγραψε κρυφά τη συνομιλία τους. Ο Becciu προσπάθησε να πείσει τον Πάπα να πει ότι είχε εγκρίνει το κονδύλι για την απελευθέρωση της μοναχής.

«Δεν μπορώ να σας καλέσω στο δικαστήριο ως μάρτυρα. Δεν θα τολμούσα ποτέ. Αλλά πρέπει να υπάρξει μία δήλωση από εσάς.», είπε ο Becciu στον Πάπα κατά στην διάρκεια της εξάλεπτης ηχογράφησης του, η οποία διέρρευσε και δημοσιεύτηκε πέρσι.

Ο Φραγκίσκος απάντησε ότι δεν μπορούσε να θυμηθεί τις λεπτομέρειες. Ζήτησε από τον Becciu να καταγράψει γραπτώς αυτά που ήθελε να επιβεβαιωθούν. Ο Becciu εξέφρασε την ανησυχία του ότι ο Φραγκίσκος είχε συμβουλευτεί κάποιον που είχε άλλη άποψη γι’ αυτόν. Ο Πάπας τον καθησύχασε. «Όχι, καταλαβαίνω», είπε.

Την ίδια ημέρα, ο Becciu έστειλε στον Πάπα δύο δηλώσεις για να υπογράψει, υποδεικνύοντας ότι ο Πάπας τον είχε εξουσιοδοτήσει να προσπαθήσει να πουλήσει το ακίνητο της Τσέλσι και να δαπανήσει χρήματα για την απελευθέρωση της μοναχής. Ο πάπας αρνήθηκε και πάλι. «Προφανώς και παραδόξως με παρεξηγήσατε», έγραψε πίσω.

Σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει σε ισπανικό καθολικό ραδιόφωνο, ο πάπας Φραγκίσκος ήταν πιο ενθαρρυντικός λέγοντας «Θέλω με όλη μου την καρδιά ο Becciu να είναι αθώος».

Τι ανέφεραν οι δικηγόροι του Becciu – Οι κατηγορίες που τον βαρύνουν

Οι εισαγγελείς κατηγορούν τον Becciu για αμέλεια σχετικά με τις επενδυτικές αποφάσεις του Λονδίνου. «Δεν υπάρχει καμία συμπεριφορά που να αποδίδεται στον καρδινάλιο στην οποία μπορεί να αναγνωριστεί προσωπικό οικονομικό όφελος», δήλωσαν οι δικηγόροι του Becciu, αναφερόμενοι σε όλες τις πτυχές της υπόθεσης.

Τον κατηγόρησαν επίσης και για άλλες συναλλαγές. Οι εισαγγελείς δήλωσαν ότι ο Becciu έστειλε περίπου 135.000 δολάρια από τα κεφάλαια του Βατικανού στην επισκοπή της πατρίδας του στη Σαρδηνία.

Ισχυρίστηκε ότι κάποια από τα χρήματα ωφέλησαν την οικογένειά του. Ο Becciu αρνήθηκε ότι διέπραξε αδίκημα και δήλωσε ότι τα χρήματα πήγαν σε φιλανθρωπικές οργανώσεις που βοηθούσαν ηλικιωμένους και ανέργους.

Η Cecilia Marogna ήταν εκείνη που υπεξαίρεσε σύμφωνα με τους δικαστές, χρήματα για την απελευθέρωση μίας καλόγριας

Σχετικά με τις κατηγορίες για την Cecilia Marogna

Στην συνέχεια, οι εισαγγελείς απήγγειλαν κατηγορίες στον Becciu σχετικά με τη σχέση του με τη Cecilia Marogna. Αυτή γνώρισε τον Becciu το 2016 και προσέφερε τις υπηρεσίες της στη γραμματεία ως εμπειρογνώμονας σε θέματα πληροφοριών.

Μάλιστα, η γραμματεία έστειλε στη Marogna 575.000 ευρώ για να βοηθήσει στην απελευθέρωση μιας Κολομβιανής καλόγριας που είχε απαχθεί από ισλαμιστές μαχητές στο Μάλι. Ο διάδοχος της Μπέτσιου στη γραμματεία κατέθεσε ότι ο Φραγκίσκος είχε εγκρίνει την πληρωμή. Ο Μπέτσιου δήλωσε σε κατάθεση ότι ο Πάπας του είχε δώσει την άδεια να δαπανήσει έως και 1 εκατομμύριο ευρώ για την απελευθέρωση της καλόγριας.

Οι εισαγγελείς κατηγόρησαν τη Μαρόνια για υπεξαίρεση, ισχυριζόμενοι ότι ξόδεψε μεγάλο μέρος των χρημάτων σε επώνυμα πολυτελή προϊόντα και δαπανηρές διακοπές στην Ισπανία και την Ιταλία. Ένας δικηγόρος της Marogna αρνήθηκε ότι ξόδεψε άσκοπα τα χρήματα του Βατικανού.

H κατάθεση δύο αστυνόμων του Βατικανού

Δύο αξιωματούχοι της αστυνομίας του Βατικανού κατέθεσαν ότι στα τέλη του 2020 είπαν στον καρδινάλιο ότι είχαν αποδείξεις ότι ο Marogna είχε σπαταλήσει κάποια από τα χρήματα που υποτίθεται ότι θα χρησιμοποιούνταν για την απελευθέρωση της μοναχής.

Κατόπιν τούτου, ο Becciu έσκυψε το κεφάλι και είπε «Αν αυτό το θέμα βγει στη φόρα, θα προκαλέσει σοβαρή ζημιά σε μένα και την οικογένεια μου.» Μάλιστα, τους ζήτησε να το κρατήσουν μυστικό και είπε ότι θα επέστρεφε ο ίδιος τα χρήματα, κατέθεσε ο άλλος αστυνομικός αξιωματούχος.

Ο Becciu δήλωσε στο δικαστήριο ότι προσπάθησε να κρατήσει το θέμα κρυφό επειδή η προσπάθεια απελευθέρωσης της μοναχής «ήταν μια επιχείρηση που μόνο ο Άγιος Πατέρας και εγώ γνωρίζαμε». Ο καρδινάλιος δήλωσε σε κατάθεση ότι ο ίδιος και ο Πάπας ήθελε να κρατήσουν την επιχείρηση μυστική για να μην ενθαρρύνουν περαιτέρω απαγωγές.

Σημειώνεται ότι η αδελφή Gloria Cecilia Narváez απελευθερώθηκε στο Μάλι στις 9 Οκτωβρίου 2021, αφού κρατήθηκε αιχμάλωτη για σχεδόν πέντε χρόνια. Την επόμενη ημέρα συναντήθηκε με τον πάπα Φραγκίσκο στο Βατικανό.