Φένια Αποστόλου: «Πιστεύω έντονα ότι οι τρανς θα πρέπει να συμμετέχουν ενεργά σε παραστάσεις, να μην έχουν αποκλεισμό»

Παρά τις ποικίλες αντιδράσεις, η Φένια Αποστόλου θεωρεί μεγάλη πρόκληση για εκείνην να βρεθεί στην Επίδαυρο. Δηλώνει ότι δεν τη φοβίζει τίποτα στην τέχνη και πιστεύει ακράδαντα ότι οι τρανς πρέπει να μπουν ενεργά και δυναμικά στο θέατρο και στον κινηματογράφο σε γυναικείους ρόλους και όχι μόνο σε τρανς ρόλους.

Ο συγγραφέας του «Φιλοκτήτη» Χρήστος Οικονόμου, βραβευμένος με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας, το Prix Littéraire des Jeunes Européens, το Chowdhury Prize in Literature και το O. Henry Prize for Short Fiction, παραδίδει το θεατρικό έργο που έγραψε μετά από ανάθεση του Φεστιβάλ για το καλλιτεχνικό πρόγραμμα της Μικρής Επιδαύρου, στο πλαίσιο του Κύκλου Contemporary Ancients. Στην παράσταση πρωταγωνιστούν (αλφαβητικά): Φένια Αποστόλου (Το φάντασμα της νεκρής γυναίκας), Γιώργος Κατσής (Πυρ), Λευτέρης Πολυχρόνης (Φιλοκτήτης), Γαλήνη Χατζηπασχάλη (Καμία).

Φένια, πώς αντέδρασες στα αρνητικά σχόλια που διέρρευσαν λόγω του ρόλου σου στην παράσταση «Φιλοκτήτης», που ανεβαίνει σήμερα στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου;

«Γνωρίζω πολύ καλά τους κανόνες του παιχνιδιού και καταλαβαίνω ότι μπορεί να δημιουργηθούν κάποιες αντιδράσεις μιας και συμβαίνει πρώτη φορά να συμμετέχει μια τρανς σε παράσταση της Επιδαύρου. Και επίσης πολλές αντιδράσεις γεννιούνται από τη στιγμή, που ίσως πολλοί δεν ξέρουν την καλλιτεχνική μου πορεία και τις δυνατότητες μου.

Ακούνε για μια τρανς και μένουν στην τρανς, σε σχέση με τα παλαιομοδίτικα πρότυπα, που είναι εντελώς λανθασμένα και τα οποία δεν έχουν να κάνουν με την αξία ενός καλλιτέχνη, αλλά με την ταυτότητα φύλου. Θεωρώ απαράδεκτο -στις μέρες μας- να υπάρχουν αυτές οι αντιδράσεις. Υπάρχουν όμως και πολλοί υποστηρικτές. Η τέχνη υπερβαίνει τα πάντα.

Στην τέχνη αυτό που έχει αξία είναι η ποιότητα της δουλειάς και η καλλιτεχνική αξία του έργου. Και φυσικά η ποιότητα της δουλειάς ενός performer να φέρει έναν ρόλο σε πέρας στο 100%. Όλα τα άλλα είναι κουβέντες και κουτσομπολιά που δεν αφορούν την τέχνη, αλλά ένα κακοπροαίρετο μάτι που βλέπει πίσω από μια κλειδαρότρυπα.»

Πώς πρόεκυψε αυτή η πρόταση για τη συμμετοχή σου στη συγκεκριμένη παράσταση;

«Ο Σαράντος Γεώργιος Ζερβουλάκης είναι ένας σκηνοθέτης με μεγάλη εργογραφία έχοντας 40 έργα στην πορεία του τόσο στη Βιέννη όσο και τη Γερμανία, έχει τελειώσει την καλύτερη σχολή της Βιέννης και αυτή είναι η τέταρτη δουλειά του στην Ελλάδα. Έχει συνεργαστεί με το ΚΘΒΕ, με την πειραματική Σκηνή του Εθνικού και με την Στέγη.

Ο ρόλος μου στον Φιλοκτήτη είναι το φάντασμα μιας νεαρής κοπέλας, και ο Σαράντος ήθελε να τον ενσαρκώσει μια τρανσεξουαλ ηθοποιός, πρωτού με γνωρίσει. Κάνοντας μια έρευνα στην Ελλάδα, του πρότειναν εμένα, κάναμε μια κουβέντα που καρποφόρησε και αποφασίσαμε να συνεργαστούμε.

Στην παράσταση αξιοποιεί και τα δύο μου τα ταλέντα και δίνει στο ρόλο μια μεγάλη σκηνική ισχύ.»

Ποιος είναι ο ρόλος σου;

«Υποδύομαι το φάντασμα μιας κοπέλας που σκότωσε άθελα του ο Φιλοκτήτης, ο οποίος στο σήμερα -μιας και είναι ένα νέο έργο που έχει γραφτεί εκ νέου- είναι ένα στέλεχος μιας επαναστατικής οργάνωσης. Ο ίδιος το φέρει βαρέως, έχει ενοχές, εγκαταλείπει την οργάνωση, πηγαίνει ερημίτης σε ένα νησί, έχει γεράσει προώρα, κυριαρχεί ο πόνος πάνω του, φέρει ένα πόνο στο πόδι από δάγκωμα ενός φιδιού που συμβολικά είναι οι τύψεις για την πράξη του. 

Εγώ εμφανίζομαι στον ύπνο του σαν φάντασμα και προσπαθεί από μένα να βρεί μια λύση, μια συγχώρεση.

Το γεγονός ότι είμαι και χορεύτρια και ηθοποιός βοήθησε ιδιαίτερα τον σκηνοθέτη. Μεταφέρομαι μέσω της κίνησης σε διάφορα μέρη του σκηνικού, σαν μια οπτασία που μία με βρίσκει και μία με χάνει. Είναι ένα νεοελληνικό έργο που φέρει και κωμικά στοιχεία και ο Σαράντος του έδωσε και μια κόμικ αισθητική.

Πώς βιώνεις την εμπειρία της Επιδαύρου;

«Αγαπώ την τέχνη, με ενδιαφέρει να δημιουργώ και να βρίσκομαι σε ωραία πράγματα. Ήταν μια πρόκληση για μένα αυτός ο ρόλος και φυσικά και μεγάλη μου χαρά, διότι κάνω ένα come back και ως ηθοποιός στη σκηνή μετά το 2019 που είχα συνεργαστεί πάλι με το Φεστιβάλ Αθηνών, σε έναν τρανς ρόλο μιας παράστασης για την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, με τίτλο A New -Era (?).

Είμαι πολύ χαρούμενη για τον ρόλο μου, έχω δουλέψει πάρα πολύ, είχαμε τρομερή καλλιτεχνική χημεία με τον σκηνοθέτη και έχουμε φτιάξει κάτι πολύ όμορφο.»

Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζουν οι τρανς ηθοποιοί στον χώρο της τέχνης;

«Βρισκόμαστε σε μια εποχή συμπερίληψης. Πιστεύω έντονα ότι οι τρανς θα πρέπει να συμμετέχουν ενεργά σε παραστάσεις,  να μην έχουμε αποκλεισμό σε χώρους εργασίας, τηρώντας βέβαια τις προυποθέσεις.

Στο εξωτερικό βλέπουμε την τρανς αστυνομικό, την τρανς οδηγό τρένου, έτσι και εδώ πρέπει να προχωρήσει η ελληνική κοινωνία, η οποία πολλές φορές βλέπει τα πράγματα μονοδιάστατα. και εντελώς λανθασμένα.

Ο άνθρωπος δεν ξεχωρίζει μόνο από την ταυτότητα του φύλου του και τη σεξουαλική του επιλογή. Είναι ένα πλάσμα που έχει πολλά χαρίσματα, τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν αναλόγως των ταλέντων και των ικανοτήτων του.

Στο παγκόσμιο ρεπερτόριο οι τρανς ρόλοι είναι ελάχιστοι. Έαν πρέπει να παίζουμε μόνο τρανς ρόλους, απλά δεν θα παίζουμε. Για αυτό δεν βλέπουμε τρανς performers στη σκηνή, αλλά μόνο στον κινηματογράφο, γιατί οι κινηματογραφιστές χρησιμοποιούν πιο εύκολα τρανς ρόλους παίρνοντας βέβαια τρανς ηθοποιούς.

Αυτό θα πρέπει να αλλάξει, να παίζουμε κανονικά γυναικείους ρόλους, γιατί είμαστε γυναίκες ζώντας γυναικείες ζωές και έχοντας γυναικείες ταυτότητες.

Δεν καταλαβαίνω γιατί να υπάρχει αυτός ο διαχωρισμός και να υπάρχουν ταλέντα μη αξιοποιήσιμα. Αυτή η συμμετοχή μου σε ένα cis γυνακείο ρόλο, ελπίζω να λειτουργήσει ως παράδειγμα και να υπάρξει συνέχεια στη νέα γενιά. Εκτός από μένα που έχω κάνει κάποιες δουλειές, είναι ελάχιστοι οι υπόλοιποι τρανς καλλιτέχνες και αυτό πρέπει να αλλάξει και να προχωρήσει.

Παιρνάμε σε μια άλλη εποχή, συμπερίληψης, ανθρώπινων δικαιωμάτων και όλοι πρέπει να είμαστε ανοιχτοί, ώστε να αξιοποιήσουμε στο 100% του χρόνου που έχουμε σε αυτή τη γη.»

Ήταν κάτι που σε φόβισε για την Επίδαυρο;

«Εμένα δεν με φοβίζει τίποτα στην τέχνη. Είμαι και σκηνοθέτις και χορογράφος και ηθοποιός,  έχω σκηνοθετήσει και κλασικό έργο τον Πελεκάνο του Στρίντμπεργκ, έχω παίξει και μονόλογο και κυρίως με ενδιαφέρει να είμαι στο χώρο της δημιουργίας, γιατί έτσι έχω συνηθίσει από μικρό παιδί. Να εξελίσσομαι συνέχεια. Το βρήκα ως πρόκληση και δούλεψα πολύ όπως κάνω κάθε φορά, με την ίδια ευθύνη και αυτή την φορά περισσότερο, γιατί εκπροσωπώ μια ολόκληρη κοινότητα, και θέλω να δώσω το 100% του εαυτού μου, που τον έχω δωσει.

Εχω πολύ καλή σχέση με όλη την ομάδα που δουλέψαμε μαζί, αισθάνθηκα ασφάλεια και αποδοχή.»

Τα επόμενα καλλιτεχνικά σου σχέδια;

«Θα παίξω σε μια ταινία του Στράτου Τζίτζη, με τίτλο «Έχω κάτι να πω» ερμηνεύοντας ένα τρανς ρόλο. Αγαπώ ιδιαίτερα τον κινηματογράφο, έχω κάνει 11 ταινίες αλλά μόνο τρανς ρόλους. Ας ελπίσουμε να ανοίξει και να υποδυόμαστε και άλλους ρόλους. Επίσης από τις 18 Οκτωβριου θα ανέβει και πάλι η όπερα δωματίου«Στρέλλα» για 12 παραστάσεις στην Εναλλακτική της ΕΛΣ, μετά την περυσινή επιτυχία. Νιώθω μεγάλη ικανοποίηση. Ήταν μια πολύ καλή, δημιουργική χρονιά για μένα.»

Λίγα λόγια για την καλλιτεχνική διαδρομή της Φένιας Αποστόλου

Σπούδασε στην Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης και στο Κέντρο Μελέτης Χορού Ντάνκαν. Συνεργάστηκε με το Χοροθέατρο «Οκτάνα»  του Κωνσταντίνου Ρήγου και το Χοροθέατρο του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος για 2 χρόνια. Αποτέλεσε μέλος της χορογραφικής ομάδας των τελετών έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων το 2004 σε χορογραφία Αγγελικής Στελλάτου και σκηνοθεσία Δημήτρη Παπαϊωάννου.

Στο θέατρο πρωταγωνίστησε στον μονόλογο που έγραψε και σκηνοθέτησε ο Δημήτρης Φοινίτσης ‘«bELLEΛΕΝ  – Η αιώνια τραγωδία της Ελένης», σκηνοθέτησε «Το Κάλεσμα της Λορίν» της Ισπανίδας συγγραφέως Παλόμα Πεδρέρο, «Βαλπούργη: Η ιστορία μιας Μάγισσας» του συγγραφέα Φώτιου Θαλασσινού.

Συμμετείχε σε διεθνή φεστιβάλ με έργα από το ρεπερτόριο της ομάδας της Χοροθέατρο Λυδία Λιθος σε Βενετία, Φιλιππούπολη, Βελιγράδι, Σκόπια, Τεργέστη, Γιέρεβαν – Αρμενία, Δουβλίνο, Αλμάντα-Πορτογαλία, Πράγα, Λεμεσό. Με τα έργα «Chair’s Tragedy» και  «Twisted Genders» συμμετείχε σε 2 Πλατφόρμες του Σύγχρονου Ελληνικού Χορού στο Μέγαρο Μουσικής επιλεγμένα από διεθνή επιτροπή.

Έχει συμμετάσχει σαν ηθοποιός σε 10 ταινίες, μεταξύ των οποίων οι: «Ο Σπόρος»  της Ιφιγένειας Κοτσώνη (μικρού μήκους), «Ο Άνθρωπος που Τάιζε τον Ίσκιο του»  του Μάριου Γαρέφου (μικρού μήκους), «Ο Γιος του Τσάρλυ»’ του Καρόλου Ζωναρά (μεγάλου μήκους), «Ροζ ολοταχώς» του Δημήτρη Γιατζουζάκη (μεγάλου μήκους).

Πρόσφατα έπαιξε στην ταινία μικρού μήκους «Σύγχρονες Αφροδίτες» της Δήμητρας Σταυροπούλου – Βραβείο Μικροφίλμ της Ερτ και στην ταινία «Πρόστιμο» – ταινία μεγάλου μήκους του Φωκίωνα Μπόγρη – β’ γυναικείος τρανς ρόλος- (Βέρα).