Μάτι: Το χρέος της ευθύνης, το χρέος της πράξης

Λίγες ημερομηνίες είναι τόσο ταυτισμένες με την έννοια του συλλογικού τραύματος όσο η 23^η Ιουλίου 2018. Το γεγονός ότι λίγα χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας, μέσα σε λίγη ώρα ένας ειδυλλιακός οικισμός μετατράπηκε σε μια πραγματική κόλαση φωτιάς, οι 104 ζωές που χάθηκαν, οι δεκάδες πολυεγκαυματίες, οι άνθρωποι που είδαν τα σπίτια τους και όλες τις μνήμες που αυτά στέγαζαν να γίνονται παρανάλωμα του πυρός, οι στιγμές και οι εικόνες του φόβου και της αγωνίας, μαζί με τη διαρκή και επίμονη αίσθηση ότι η τραγωδία αυτή μπορούσε να είχε αποφευχθεί, όλα αυτά συνετέλεσαν όσο ακόμη και σήμερα το Μάτι να είναι συνώνυμο της ανοιχτής πληγής όχι μόνο για τους κατοίκους της περιοχής, αλλά και για ολόκληρη την ελληνική κοινωνία.

Συνέβαλε σε αυτό και το γεγονός ότι σχεδόν όλοι μπορούσαν να πουν «θα μπορούσα να ήμουν και εγώ εκεί», είτε γιατί είχαν επισκεφτεί τις παραλίες τις Αττικής, είτε γιατί εύκολα μπορούσαν να σκεφτούν σε πόσους άλλους οικισμούς της χώρας, χτισμένους μέσα στο δάσος, χωρίς διόδους διαφυγής και χωρίς εύκολη και γρήγορη πρόσβαση στη χώρα, με σωρευμένο εύφλεκτο υλικό, ιδίως μέσα στις συνθήκες που διαμορφώνει η κλιματική αλλαγή, θα μπορούσε να είχε διαμορφωθεί η ίδια συνθήκη.

Οι μαρτυρίες των ανθρώπων που σώθηκαν αλλά και οι περιγραφές για όσους δεν σώθηκαν, η αίσθηση μιας ταχύτατης μετάβασης από τη θερινή ραστώνη στην θανάσιμη κόλαση της πυρκαγιάς, όπου ζωές κρίθηκαν κυριολεκτικά σε δευτερόλεπτα, μαζί με την συνειδητοποίηση μιας απόλυτης εγκατάλειψης και ανημποριάς σε ένα σημείο εντός υποτίθεται της πλήρους πρόσβασης του κρατικού μηχανισμού, μαζί με μια αρχική τουλάχιστον απόπειρα απόσεισης ευθυνών, επέτειναν την αίσθηση μιας αδικίας απέναντι στην οποία ακόμη και τρέχουσα εκδίκαση των ποινικών ευθυνών δύσκολα μπορεί να προσφέρει ουσιαστική δικαίωση, χωρίς αυτό να υποτιμά την ανάγκη έστω και τώρα απόδοσης ευθυνών.

Πάνω από όλα το Μάτι, άφησε πίσω του το διαρκή φόβο ότι μπορεί να επαναληφθεί, ότι δεν ήταν απλώς μια δυστυχής σύμπτωση όλων των πιθανών αρνητικών παραμέτρων, από τη φορά του ανέμου έως εσφαλμένες οδηγίες σε όσους προσπαθούσαν να εγκαταλείψουν τη φλεγόμενη περιοχή.

Ίσως γιατί όλες αυτές οι αρνητικές παράμετροι, από την μετατροπή των «ακραίων καιρικών φαινομένων» σε νέα κανονικότητα, που υπογραμμίζει το βάθος της πλανητικής απρονοησίας ως προς την κλιματική αλλαγή, μέχρι τα διαχρονικά ελλείμματα στην προετοιμασία του κρατικού μηχανισμού και τη δυστυχώς εκτεταμένη απουσία ανάληψης της ατομικής ευθύνης που περιλαμβάνει η «αντιπυρική προστασία», εξακολουθούν να είναι εδώ.

Γι’ αυτό και το χρέος μας απέναντι στα θύματα στο Μάτι δεν μπορεί να είναι μόνο η μνήμη, αλλά πρωτίστως η πράξη και η ευθύνη.