Τα «πρόβατα» κι η αυτοκριτική

Παρατηρείται συχνά στον δημόσιο πολιτικό διάλογο ο ελιτισμός της «προβατολογίας». Παραδόξως δε, είναι πολύ συχνό φαινόμενο σε αναλύσεις αριστερών πολιτικών σχολιαστών.

Είναι η άποψη εκείνη που λέει «εμείς σας λέμε τα σωστά και τα ποιοτικά αλλά εσείς είστε πρόβατα που δεν καταλαβαίνετε και σας χειραγωγούν». Συνήθως διατυπώνεται πιο ευγενικά, αλλά αρκετοί δεν διστάζουν να το θέσουν και έτσι ευθέως.

Το πρόβλημα με την άποψη αυτή δεν είναι το πόση αλήθεια έχει ή δεν έχει. Ούτε καν αν αποτελεί κάποιου είδους χοντροκομμένη προσέγγιση που κάτι προσπαθεί να μας πει για την έλλειψη ταξικής συνείδησης στην ελληνική κοινωνία.

Το πρόβλημα είναι ότι χαρακτηρίζει περισσότερο όσους τη μεταχειρίζονται για να ερμηνεύσουν τις ήττες τους. Για τρεις λόγους. Ο ένας είναι ο προφανής που έχει ήδη αναφερθεί: Γιατί είναι κατάφωρα ελιτίστικη. Είναι, άλλωστε, κάπως γκροτέσκο να επιδεικνύεις τόση απέχθεια απέναντι στον λαό που θέλεις, υποτίθεται, να εκφράσεις.

Ο δεύτερος λόγος είναι γιατί είναι μια στάση εντελώς υποκριτική. Διότι στον ίδιο δημόσιο διάλογο έχουμε δει τον ίδιο «παραπλανημένο» και «χειραγωγημένο» λαό να μετατρέπεται σε «περήφανο» όταν έδινε ισχυρά ποσοστά και νίκες και διέψευδε τα προγνωστικά και τις επιθυμίες «του συστήματος».

Αυτές οι προσεγγίσεις εκτός από κάπως ανόητες είναι κι άκαρπες γιατί δεν αντιλαμβανόμαστε όλοι εκεί έξω την πολιτική με τον ίδιο τρόπο, δεν έχουμε όλοι τις ίδιες ιδέες και δεν λειτουργούμε με τον ίδιο τρόπο πάντοτε ανεξαρτήτως των συνθηκών και της συγκυρίας. Για να το πούμε κυνικά, δεν έχουμε καν όλοι τα ίδια συμφέροντα, κάτι που θα έπρεπε να καταλαβαίνουν όσοι κατά καιρούς εκμεταλλεύτηκαν τη μετατροπή της κοινωνίας σε ένα σύνολο αντικρουόμενων ομάδων πίεσης.

Γεγονός που μας φέρνει στον τρίτο λόγο: Η ανάλυση της «προβατολογίας» είναι και δειλή. Είναι πολύ εύκολο να αποδίδεις ό,τι δεν σου αρέσει αποκλειστικά στον λαό και στη «μεγάλη εικόνα». Ούτε συναντάμε στα «ιερά βιβλία» του προηγούμενου αιώνα αναθέματα στον παραπλανημένο λαό ανάμεσα στις αναλύσεις για την ταξική πάλη και τη μαζική οργάνωση.

Αντιθέτως, βρίσκουμε τόνους αναφορών για το πόσο αναγκαία είναι η αυτοκριτική που είχαν κάνει δημόσια ως και κοτζάμ Μαρξ και Ενγκελς. Ε, αν λάθεψαν κάποτε αυτοί οι ογκόλιθοι του πνεύματος, μπορεί όλοι μας να την πατήσουμε καμιά φορά. Συμβαίνει.