Νόμοι και αποκλεισμοί

Αν θελήσουμε να αξιολογήσουμε τον χάρτη των δικαιωμάτων στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες, το τελευταίο μέρος που θα ψάξουμε είναι οι νόμοι. Εκεί τα πράγματα είναι σε μια ιδεατή διάσταση. Δεν υπάρχουν νόμοι που θεσμοθετούν διακρίσεις και αποκλεισμούς. Θεωρητικώς όλοι είμαστε ελεύθεροι να εργαστούμε, να ενταχτούμε, να συμμετέχουμε. Οι νόμοι προκύπτουν από τις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας και από την εξέλιξη της ελεύθερης σκέψης, αλλά είναι συνήθως ένα βήμα – ή μερικές δεκαετίες – πιο μπροστά από εκείνο που είναι έτοιμο να αποδεχτεί το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας.

Συμβαίνει και το αντίθετο, η κοινωνία να είναι λίγο πιο μπροστά από ξεχασμένους, αραχνιασμένους νόμους, οι οποίοι κάποια στιγμή αναγκαστικά προσαρμόζονται. Δεν τρέχουμε όλοι με τις ίδιες ταχύτητες. Είναι μια διαρκής προσπάθεια συντονισμού.

Τα δικαιώματα καταργούνται στην πράξη όταν προσκρούουν σε προσωπικές επιλογές, δοξασίες, φόβους, κοινωνικές συμβάσεις, αγκυλώσεις. Κανένας νόμος δεν απαγορεύει σε έναν γιατρό να προσλάβει μια trans για γραμματέα. Ομως δεν υπάρχει και κανένας να το έχει κάνει. Κανένας νόμος δεν απαγορεύει να προσλάβεις μια γυναίκα στον πέμπτο μήνα της εγκυμοσύνης της, αλλά πόσες τέτοιες περιπτώσεις γνωρίζουμε;

Η ελευθερία που σου διασφαλίζουν οι νόμοι είναι ένα άδειο ρούχο αν σε αφήνουν έρμαιο στο προσωπικό «γούστο» του καθενός και δεν υποστηρίζονται από δίχτυ προστασίας. Πόσοι άνθρωποι που έχασαν τη δουλειά τους μέσα στην κρίση και είχαν περάσει τα πενήντα πέντε θα βρουν μια θέση για τα τελευταία έξι χρόνια για να συμπληρώσουν τα συντάξιμα; Πόσοι εργοδότες έκαναν παρόμοιες προσλήψεις; Ο ρόλος των νόμων και ενός κράτους δεν περιορίζεται στις γραφές αλλά αντιθέτως κρίνεται στην πραγματική ζωή.

Για να μη μιλήσουμε για μία άλλη από τις πλέον δημοφιλείς διακρίσεις στις σύγχρονες κοινωνίες, την ομορφιά! Η ομορφιά που φυσικά δεν πρέπει να την απαξιώνουμε – κάθε άλλο – αλλά που πολλές φορές μας αφήνει όλους εκτεθειμένους απέναντι στα μεγάλα λόγια που έχουμε πει. Ας είμαστε ειλικρινείς. Πιστεύουμε πως θα γινόταν αφίσα σε εκατομμύρια εφηβικά δωμάτια και στάμπα σε μπλουζάκι ο Τσε Γκεβάρα αν είχε το πρόσωπο και το σώμα του Ντάνι ντε Βίτο; Πιστεύουμε πως δεν λειτούργησε πως ήταν και όμορφος; Είναι παρήγορο να αισθάνεσαι πως εκτός από το δίκιο έχεις και την ομορφιά με το μέρος σου.

Κάποτε ρώτησα ένα υψηλό στέλεχος αριστερής νεολαίας γιατί στις αφίσες για τα φεστιβάλ και τις εκδηλώσεις τους βάζουν πάντα τόσο όμορφα παιδιά. Δεν πήρα κάποια απάντηση πέρα από ένα χαμόγελο συνενοχής. Δεν γίνεται να μηδενίσουμε αυτή τη συνενοχή, πάντα θα υπάρχει σε ένα μικρό ή μεγαλύτερο ποσοστό.

Οι άνθρωποι προσπαθούμε να αναπτύξουμε δεξιότητες και χαρίσματα για να προσαρμοστούμε στον κόσμο, ισοφαρίζοντας όσο μπορούμε ατέλειες και αδυναμίες. Στρεφόμαστε προς τα εκεί που έχουμε περισσότερες δυνατότητες να αναπτυχθούμε, να μας αποδεχτούν δίχως να μας κρίνουν. Ας αναπτύξουμε όμως και τη δεξιότητα να επωφελούμαστε από την απίστευτη γοητεία που ασκούν οι πηγαία «όμορφοι» άνθρωποι, πέρα από φύλο, ηλικία, εμφάνιση, επιλογές.