Τουρκία: Ποια θα είναι η εξωτερική πολιτική με τον Κιλιτσντάρογλου στο τιμόνι;

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχασε τη γοητεία του. Λιγότερο από τρεις εβδομάδες πριν τις εκλογές, ο Τούρκος πρόεδρος δεν κατάφερε να βγει μπροστά από τον αντίπαλο του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, με αποτέλεσμα ο Economist να μιλά για μια προεδρική κούρσα στα ίσα. Το ίδιο περίπου συμβαίνει και σε επίπεδο κομμάτων για το κοινοβούλιο.

Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις πάντως δίνουν μικρό προβάδισμα στον υποψήφιο της 6κομματικής αντιπολίτευσης, που ο Τούρκος πρόεδρος προσπαθεί να εκμηδενίσει, υποσχόμενος χρηματικά «δώρα» σε όλους. Επίσης, ψάχνει βοήθεια από το εξωτερικό, ακροβατώντας ξανά και ξανά μεταξύ των ΝΑΤΟϊκών συμμάχων, της Ρωσίας και των άλλων απολυταρχικών καθεστώτων της Μέσης Ανατολής, γνωρίζοντας από τις σφυγμομετρήσεις ότι οι Τούρκοι του αποδίδουν τα εύσημα ότι κατέστησε την Τουρκία μεγάλη δύναμη σε παγκόσμιο επίπεδο.

Συνεπώς, το κομμάτι της εξωτερικής πολιτικής έχει μεγάλη σημασία για τον Ερντογάν που επέτρεψε τελικά την είσοδο της Φιλανδίας στο ΝΑΤΟ, απαγόρευσε σε εταιρίες να αποστέλλουν μέσω Τουρκίας  στη Ρωσία προϊόντα που υπόκεινται σε κυρώσεις και φλέρταρε με τις επενδύσεις από τη Δύση σε κάθε ευκαιρία που του δινόταν.

Τουρκία vs ΗΠΑ & ΕΕ

Ταυτόχρονα, βέβαια, βροντοφώναζε ότι ουδόλως τον ενδιαφέρουν τα σχέδια των χωρών της, κρατώντας απόσταση από αυτά και υποστηρίζοντας προκλητικά τους αντιπάλους τους. «Η εχθρική τους στάση απέναντι στον Ερντογάν είναι εχθρική στάση απέναντι στο τουρκικό έθνος», έλεγε χαρακτηριστικά στις 13 Απριλίου.

Το δίχως άλλο οι σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ και τις ΗΠΑ βρίσκονται σήμερα στο χειρότερο σημείο τους.

Μερικά από τα θέματα που οδήγησαν σε αυτή την κατάσταση ήταν η τουρκική αγορά των ρωσικών πυραύλων F-14, η στήριξη που παρείχε η Άγκυρα ενάντια στους Κούρδους μαχητές στη Συρία που είχαν τη στήριξη της Ουάσιγκτον, οι κατηγορίες για αμερικανικό δάκτυλο στο πραξικόπημα κατά του Ερντογάν το 2016 και οι αψιμαχίες για τα θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο και την Ελλάδα.

Αυτές οι εντάσεις πιστεύεται ότι θα πέσουν κατά πολύ στην περίπτωση που ο Κιλιτσντάρογλου αναλάβει το τιμόνι της γειτονικής χώρας. Ωστόσο οι αναλυτές είναι απόλυτοι στο ότι η αλλαγή ηγεσίας στην πρώτη γραμμή της τουρκικής εξουσίας δεν σημαίνει καινούργια πλεύση σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής.

Δούναι και λαβείν

Μια νέα τουρκική κυβέρνηση, που θα δεσμευτεί στην βελτίωση της οικονομίας, στην απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων και την διάλυση της απολυταρχίας του Ερντογάν, είναι βέβαιο ότι θα τύχει την έμπρακτη στήριξη της Δύσης. Οφέλη θα υπάρξουν τόσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με πιθανότερο αποτέλεσμα την αναβίωση της συζήτησης για την αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης της Τουρκίας με την ΕΕ, όσο και σε ΝΑΤΟϊκό, ιδιαίτερα αν επιτραπεί και στη Σουηδία να ενταχθεί στη συμμαχία.

Όσον αφορά όμως την προσοδοφόρα σχέση της Τουρκίας με τη Ρωσία, την προσέγγιση της στους Κούρδους μαχητές στη Συρία και τα άλλα ζητήματα της μεταξύ τους έντασης, δεν αναμένονται δραστικές εξελίξεις.

Για παράδειγμα, ακόμη κι αν ο Κιλιτσντάρογλου αποφασίζει τι μέλλει γενέσθαι στην Τουρκία, δεν υπάρχει περίπτωση να αποφασίσει κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας ή να αναλάβει πιο ενεργό ρόλο στον πόλεμο με την Ουκρανία επιλέγοντας τον ρόλο του μεσάζοντα.

Υπάρχει μια πεποίθηση στην Τουρκία, που συμμερίζονται και το κυβερνών κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) και η αντιπολίτευση, ότι η Αμερική δεν θα βρίσκεται στην περιοχή για πάντα, σημειώνει ο Νάιγκελ Γκόσκελ από τη δεξαμενή σκέψης Crisis Group. «Δεν θέλουν να μπουν στη μέση, γιατί δεν ρισκάρουν να πρέπει να αντιμετωπίσουν μόνοι τους τη Ρωσία», δήλωσε χαρακτηριστικά ο ίδιος στο βρετανικό περιοδικό.

Ποια η τύχη των S-400

Το μόνο εμπόδιο, που μπορεί να βγει από τη μέση με την αλλαγή σελίδας στην Τουρκία, είναι αυτό που αφορά τους S-400, η αγορά των οποίων από τη Ρωσία εξόργισε τόσο τις ΗΠΑ που κατέφυγαν στη γνωστή τιμωρία των κυρώσεων.

Η αποστολή του πυραυλικού αυτού συστήματος σε μια άλλη χώρα (ίσως στην Ουκρανία, όπως έχουν υπονοήσει κάποιοι Αμερικανοί αξιωματούχοι) δεν θεωρείται πιθανή. Η αποθήκευση τους ωστόσο, κάπου που δεν θα το ξαναδεί ανθρώπου μάτι, είναι πιθανή εξέλιξη. Στο ίδιο πλαίσιο πιστεύεται ότι θα αρνηθούν να κατασκευάσει η Ρωσία στην Τουρκία ένα δεύτερο πυρηνικό εργοστάσιο, πέρα από αυτό που βρίσκεται ήδη υπό κατασκευή.

Και παρότι η νέα κυβέρνηση μπορεί να χρειαστεί να βασιστεί για την επιβίωση της στο βασικό κουρδικό κόμμα στο κοινοβούλιο, σίγουρο στοίχημα θεωρείται ότι δεν θα βιαστεί να κάνει ειρήνη με τους Κούρδους μαχητές στη Συρία ή να αποτραβήξει τα στρατεύματα της από την περιοχή.

Τι πιθανότερο είναι ότι θα σταματήσει να απομακρύνει από την εξουσία τους εκλεγμένους Κούρδους δημάρχους, όπως έκανε ο Ερντογάν από το 2017, και ότι θα προχωρήσει στην απελευθέρωση Κούρδων πολιτικών, όπως είναι ο πρώην διεκδικητής της προεδρίας Σελαχατίν Ντεμιρτάς.

Μικρές προσδοκίες

Θα συνεχίσει ωστόσο να πολεμά το Εργατικό κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) και το συριακό ανάλογο του ypd, εκτιμά ο αναλυτής Ουτούν Ορχάν, παρότι θα επιδιώξει αποκατάσταση των σχέσεων της Άγκυρας με το καθεστώς της Δαμασκού υπό τον Μπασάρ αλ Άσαντ με την ελπίδα ότι θα πάρει πίσω αρκετούς από τους 3.6 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες που βρίσκονται σήμερα στην Τουρκία και θα περιφρουρήσει τους Κούρδους μαχητές στη χώρα του.

Για τη Δύση δεν χωρά αμφιβολία ότι ο Κιλιτσντάρογλου θα είναι ένας πιο εύκολος συνεργάτης, αλλά συστήνεται μικρό καλάθι σε επίπεδο προσδοκιών τόσο σε Ουάσιγκτον όσο και σε Βρυξέλλες.