Ρωσία: Γιατί Πούτιν και Ερντογάν χρειάζονται ο ένας τον άλλο

Για τη συνάντηση των Βλαντίμιρ Πούτιν και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν γράφει ο Economist, υποστηρίζοντας ότι οι δύο ηγέτες χρειάζονται ο ένας τον άλλο. Το γνωστό Μέσο σημειώνει ότι ο Τούρκος πρόεδρος καταφέρνει να κοιτάζει τόσο προς τη Δύση όσο και προς την Ανατολή.

Αρχικά ο Economist τονίζει ότι ο Πούτιν είχε μοναχικά γενέθλια. Λίγοι σημαντικοί παγκόσμιοι ηγέτες μπήκαν στον κόπο να τηλεφωνήσουν ή να στείλουν ευχετήριες κάρτες, αν και ο πρόεδρος της Λευκορωσίας, Αλεξάντρ Λουκασένκο του έστειλε ένα τρακτέρ.

• Διαβάστε επίσης: Θα πάει ο Πούτιν στην προσεχή σύνοδο κορυφής της G20; – Τι απαντά το Κρεμλίνο

Αλλά τουλάχιστον ένας ακόμη άνθρωπος δεν τον απογοήτευσε. Στις 7 Οκτωβρίου ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος συνεχίζει να αναφέρεται στον Πούτιν ως «αγαπητό φίλο», τον συνεχάρη για τα 70 του χρόνια.

Ο Πούτιν με τη σειρά του ευχαρίστησε τον Τούρκο ηγέτη για τις προσπάθειές του να μεσολαβήσει μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Οι δύο ηγέτες θα συναντηθούν στο Καζακστάν αύριο 13 Οκτωβρίου, μόλις δύο ημέρες μετά από ένα δολοφονικό ρωσικό μπαράζ επιθέσεων με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους στην Ουκρανία.

Ισχυρή σχέση

Ο πόλεμος, σημειώνει ο Economist, αναμενόταν να δοκιμάσει τις σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας, μέλους του ΝΑΤΟ, και της Ρωσίας, της μεγαλύτερης απειλής για τη Συμμαχία. Στην πραγματικότητα όμως (σ.σ. η σχέση τους) αναδείχθηκε ισχυρότερη.

Για χρόνια η Τουρκία ήταν ο πιο έμπιστος εταίρος της Ρωσίας εντός του ΝΑΤΟ. Τώρα ο πόλεμος αύξησε περαιτέρω τη σημασία αυτής της σχέσης. Για τη Ρωσία, που θεωρείται πλέον κράτος παρίας σε μεγάλο μέρος της Δύσης, η Τουρκία έχει γίνει ένα ασφαλές λιμάνι, η μόνη χώρα στην Ευρώπη που υποδέχεται με ανοιχτές αγκάλες τις ρωσικές επιχειρήσεις και τον Βλαντίμιρ Πούτιν.

Για την Τουρκία η Ρωσία έχει γίνει ένας πιο πολύτιμος εμπορικός εταίρος και μια πηγή «ζεστού» χρήματος. Ο Πούτιν χρειάζεται τη βοήθεια της Τουρκίας για να διασώσει ό, τι έχει απομείνει από τη νομιμοποίησή του στην παγκόσμια σκηνή, τονίζει ο Economist. Ο Ερντογάν, ο οποίος έχει μπροστά του εκλογές το επόμενο έτος, μπορεί να χρειαστεί τη βοήθεια της Ρωσίας για να κρατηθεί στην εξουσία.

Έκανε τα απαραίτητα

Η κυβέρνηση του Ερντογάν έχει αναλάβει το μερίδιο που της αναλογεί για να βοηθήσει την Ουκρανία κατά τη διάρκεια του πολέμου. Η Τουρκία πούλησε στη χώρα οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, επικαλέστηκε μια διεθνή συνθήκη για να εμποδίσει τη Ρωσία να ενισχύσει τον στόλο της στη Μαύρη Θάλασσα και καταδίκασε την προσάρτηση τεσσάρων ουκρανικών επαρχιών από τη Ρωσία.

Η Τουρκία βοηθά επίσης την Ουκρανία να κατασκευάσει τέσσερις σύγχρονες κορβέτες κλάσης Ada, η πρώτη από τις οποίες καθελκύστηκε νωρίτερα αυτό το μήνα. Με τη μεσολάβηση της Τουρκίας το καλοκαίρι, η Ουκρανία, τα λιμάνια της οποίας βρίσκονταν υπό ρωσικό ναυτικό αποκλεισμό, ξεκίνησε ξανά τις εξαγωγές σιτηρών μέσω θαλάσσης.

Η φιλία που έχει αντέξει πολλές συγκρούσεις

Αλλά η Τουρκία παραμένει κοντά στη Ρωσία. Οι ηγέτες τους συναντώνται και μιλούν τακτικά στο τηλέφωνο. Η μεταξύ τους φιλία έχει αντέξει τους πολέμους στη Συρία, τον Καύκασο και τη Λιβύη, όπου η Τουρκία και η Ρωσία κατάφεραν να συνεργαστούν παρά την υποστήριξη αντίθετων πλευρών. Η δυναμική αυτή συνεχίστηκε στην Ουκρανία.

Αυτές τις ημέρες, ο Ερντογάν ακούγεται πιο πρόθυμος να επιπλήξει τις δυτικές κυβερνήσεις για την «πρόκληση» της Ρωσίας παρά να καταδικάσει τις θηριωδίες της στην Ουκρανία. «Η Ευρώπη θερίζει ό, τι έσπειρε», σημείωσε τον περασμένο μήνα, αφού η Ρωσία διέκοψε τις προμήθειες φυσικού αερίου προς την Ευρώπη ως απάντηση στις νέες κυρώσεις. Ο Ερντογάν «έχει αρχίσει να ακούγεται σαν δικηγόρος του Πούτιν», λέει ο Χακάν Ακσάι, ένας βετεράνος Τούρκος παρατηρητής της Ρωσίας.

Τα οικονομικά οφέλη

Η Τουρκία όχι μόνο αντιτίθεται στις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, αλλά έχει βρει τρόπους να επωφεληθεί από αυτές. Το εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών έχει ήδη ξεπεράσει τα 50 δισ. δολάρια φέτος, ένα νέο ρεκόρ, από 34,7 δισ. δολάρια το 2021. Σχεδόν 20 πτήσεις από τη Μόσχα φτάνουν καθημερινά στην Κωνσταντινούπολη, γεμάτες με τουρίστες και άνδρες που διαφεύγουν από την επιστράτευση. Τουλάχιστον κάποιοι από τους Ρώσους σχεδιάζουν να μείνουν. Περισσότεροι από 8.000 έχουν αγοράσει σπίτια στην Τουρκία από την αρχή του έτους, πρώτοι στη λίστα των ξένων αγοραστών για πρώτη φορά στα χρονικά. Μόνο τον Αύγουστο, οι Ρώσοι φέρεται να ίδρυσαν 128 νέες εταιρείες στην Τουρκία.

Η Ρωσία έχει επίσης δώσει στο τραπεζικό σύστημα της Τουρκίας μια ενισχυτική ένεση. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού η Rosatom, μια ρωσική εταιρεία, έστειλε περίπου 5 δισ. δολάρια στην Τουρκία για τη χρηματοδότηση ενός πυρηνικού σταθμού παραγωγής ενέργειας που κατασκευάζει στις μεσογειακές ακτές της χώρας.

Αλλά η βιασύνη των Ρώσων και των ρουβλίων προσέλκυσε τον αμερικανικό έλεγχο. Αυτό το καλοκαίρι ένας Αμερικανός αξιωματούχος του υπουργείου Οικονομικών υπέδειξε ότι η Ρωσία προσπαθεί να χρησιμοποιήσει την Τουρκία για να αποφύγει τις δυτικές κυρώσεις και προειδοποίησε τις τουρκικές εταιρείες να μην κάνουν επιχειρήσεις με Ρώσους στους οποίους έχουν επιβληθεί κυρώσεις. Οι τουρκικές τράπεζες απάντησαν αναστέλλοντας τη χρήση του ρωσικού συστήματος πληρωμών Mir.

Το «αγκάθι» των τουρκικών εκλογών

Με την οικονομία της χώρας του να έχει καταστραφεί από τον πληθωρισμό, ο οποίος έφτασε το 83% τον Σεπτέμβριο, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αντιμετωπίζει μεγάλες δυσκολίες ενόψει των εκλογών του επόμενου έτους. Έχει προσελκύσει, αλλά σε μεγάλο βαθμό απέτυχε να εξασφαλίσει οικονομική στήριξη από χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Τώρα φαίνεται να αναζητά χάρες από τη Ρωσία.

Σύμφωνα με το Bloomberg, η Τουρκία συμφώνησε πρόσφατα να πληρώσει το 25% του ρωσικού λογαριασμού φυσικού αερίου σε ρούβλια και ζήτησε από τη Ρωσία να αναβάλει την αποπληρωμή για τουλάχιστον ορισμένα από τα χρέη της για το φυσικό αέριο μέχρι το 2024. Ο Ερντογάν ακούγεται αισιόδοξος. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αγωνιούν για το αν θα βγάλουν το χειμώνα χωρίς ρωσικό φυσικό αέριο, δήλωσε στις 10 Οκτωβρίου. «Τους είπα ότι δεν έχουμε τέτοιες ανησυχίες», δήλωσε.

Αν ο Ερντογάν ηττηθεί…

Η πολιτική της Τουρκίας έναντι της Ρωσίας δεν θα άλλαζε δραματικά αν ο Ερντογάν έχανε την εξουσία. Κανένα από τα πολιτικά κόμματα της Τουρκίας δεν έχει όρεξη για αντιπαράθεση με τη Ρωσία. Παρόλα αυτά, ο Πούτιν γνωρίζει ότι δεν θα μπορέσει εύκολα να αναδημιουργήσει τη σχέση που έχει σφυρηλατήσει με τον Ερντογάν επί δύο δεκαετίες.

«Γνωρίζει τις αδυναμίες του και τον τρόπο με τον οποίο κάνει πολιτική», λέει ο Μιτάτ Τσελικπάλα, ακαδημαϊκός στο Πανεπιστήμιο Καντίρ Χας στην Κωνσταντινούπολη. Είτε με φθηνό φυσικό αέριο, είτε με άλλη ένεση μετρητών είτε με πράσινο φως για μια νέα τουρκική επίθεση εναντίον των Κούρδων ανταρτών στη Συρία, ο Πούτιν μπορεί να αποφασίσει να δώσει ένα χεράκι στον φίλο του, καταλήγει ο Economist.