Βενιζέλος για Συνθήκη Λωζάννης: Υπέγραψα με την συναίσθησιν ότι προσφέρω υπηρεσίαν εις την χώραν

Δεσπόζουσα θέση στο πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Ελεύθερον Βήμα» που είχε κυκλοφορήσει την Τετάρτη 25 Ιουλίου 1923, την επομένη δηλαδή της υπογραφής της Συνθήκης της Λωζάννης, κατείχε, όπως ήταν εύλογο, η σχετική είδηση.

«Χθες την 3.30′ μ.μ. υπεγράφη η ειρήνη μετά της Τουρκίας» ήταν ο κύριος τίτλος της εφημερίδας που διηύθυνε ο Δημήτρης Λαμπράκης, ενώ στους υποτίτλους αναφέρονταν τα εξής:

«Νέαι υποσχέσεις του Ισμέτ διά την εκτέλεσιν της συνθήκης και της αμνηστείας – Αι δυνάμεις παρητήθησαν πάσης επεμβάσεως εις τα εσωτερικά μας ζητήματα – Ο κ. Βενιζέλος αναχωρεί αύριον εκ της Λωζάνης διά το Σαιν Μωρίς».

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 25.7.1923, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ακολουθούσαν στο δημοσίευμα του πρωτοσέλιδου του «Ελευθέρου Βήματος» όλα όσα είχε προλάβει να μεταδώσει την προτεραία (24η Ιουλίου) από τη Λωζάννη ο ανταποκριτής της αθηναϊκής εφημερίδας, Γεώργιος Συριώτης.

Μεταξύ αυτών, ο Συριώτης ανέφερε ότι ο Βενιζέλος αφενός μεν τον είχε βεβαιώσει ότι δεν επρόκειτο να απευθύνει διάγγελμα στον ελληνικό λαό με αφορμή την υπογραφή της ειρήνης, αφετέρου δε του είχε υποσχεθεί πως θα έκανε σχετικές δηλώσεις στον ίδιον, τον ανταποκριτή του «Ελευθέρου Βήματος» στην ελβετική πόλη.

Αυτό όντως συνέβη, αργότερα εντός της ημέρας, κι έτσι στην τέταρτη και τελευταία σελίδα της εφημερίδας οι αναγνώστες της είχαν τη δυνατότητα να πληροφορηθούν κατ’ αποκλειστικότητα τις σκέψεις και τα συναισθήματα του μεγάλου πολιτικού ανδρός λίγες μόλις ώρες μετά την υπογραφή της περίφημης Συνθήκης της Λωζάννης.

Εκεί λοιπόν διαβάζουμε τα εξής:

Λωζάνη, 24 Ιουλίου (του απεσταλμένου συντάκτου μας – Επείγον)

Ο κ. Βενιζέλος μοι εδήλωσεν απόψε τα ακόλουθα:

«Με ερωτάτε ποία είνε η εντύπωσίς μου εκ της υπογραφής της ειρήνης. Πώς να σας κρύψω την βαθείαν μελαγχολίαν με την οποίαν υπογράφω την συνθήκην της Λωζάνης, δι’ ης οριστικώς καταργείται η συνθήκη των Σεβρών;

»Εν τούτοις υπέγραψα με την συναίσθησιν ότι προσφέρω υπηρεσίαν εις την χώραν. Ηττήθημεν. Και μετά την πλήρη διπλωματικήν απομόνωσιν εις ην περιήλθομεν διά της πολιτικής η οποία ωδήγησεν εις την ήτταν, η επανάληψις του πολέμου ηδύνατο να οδηγήση εις πλήρη όλεθρον της Ελλάδος.

»Ενώ διά της θαυμαστής αναδιοργανώσεως του στρατού, την οποίαν κατώρθωσεν η Επανάστασις, επετύχομεν ειρήνην επιτρέπουσαν εις το Έθνος να τερματίση την πολεμικήν περίοδον και ν’ αφοσιωθή εις το έργον της εσωτερικής ανασυντάξεως.

»Εάν, καταπαύοντες τον εμφύλιον σπαραγμόν και επαναφέροντες την κανονικήν λειτουργείαν του Πολιτεύματος, κατορθώσωμεν δι’ ελευθέρων εκλογών την συγκρότησιν Εθνικής αντιπροσωπείας δυναμένης να δώση εις την χώραν Κυβέρνησιν ανάλογον των περιστάσεων, πιστεύω ότι δυνάμεθα να αποβλέπωμεν μετ’ εμπιστοσύνης εις το μέλλον».

Αι δηλώσεις αύται εθεωρήθησαν, ενεκρίθησαν και υπεγράφησαν υπό του κ. Βενιζέλου.

Γ. Συριώτης

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 25.7.1923, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Σε διπλανή στήλη της ίδιας σελίδας του «Ελευθέρου Βήματος» αναφέρονταν τα ακόλουθα:

Αμέσως μετά τους Τούρκους υπέγραψαν την συνθήκην οι αντιπρόσωποι Ρούμπολτ της Αγγλίας, Πελλέ της Γαλλίας και Γκαρόνι και Μοντάνια της Ιταλίας. Κατόπιν υπέγραψαν οι Ιάπωνες αντιπρόσωποι.

Όταν οι κ.κ. Βενιζέλος και Κακλαμάνος μετέβησαν εις την τράπεζαν όπως υπογράψουν, εις άπασαν την αίθουσαν επεκράτει καταφανής συγκίνησις και περιέργεια.

Πολλοί εφωτογράφησαν τον κ. Βενιζέλον κατά την στιγμήν της υπογραφής. Ο κ. Βενιζέλος υπέγραψε χλωμός, αλλά πολύ ψύχραιμος. Εις τα χείλη του δε εσημειώθη το αχώριστόν του μειδίαμα.

Άπαντες οι αντιπρόσωποι είχον στρέψη επ’ αυτού τα βλέμματά των μετ’ άκρας σιγής.

Ο κ. Βενιζέλος έθεσε δεκαεπτά υπογραφάς εις τα ισάριθμα κείμενα συμβάσεων και πρωτοκόλλων, χωρίς να προφέρη ουδεμίαν λέξιν. Μετά την υπογραφήν εστράφη αμέσως και επανήλθε ταχέως ίνα καθίση μεταξύ των Ελλήνων αντιπροσώπων.

Οι Τούρκοι παρετήρουν τον κ. Βενιζέλον σοβαροί και σιωπηλοί.

Μετά τους Έλληνας αντιπροσώπους υπέγραψαν οι αντιπρόσωποι των Βαλκανικών Κρατών. Και η τελετή έληξε την 4ην μ.μ.

Γ. Συριώτης