Οι χρονιές της Covid -19 έφεραν το… τσουνάμι των παραιτήσεων

Τα δύο πανδημικά χρόνια που προηγήθηκαν αλλάζουν συνολικά τα δεδομένα στις μεγάλες αγορές του κόσμου, φέρνοντας καταλυτικές εξελίξεις στον εργασιακό χάρτη.

Μόνο στις ΗΠΑ, μια γιγαντιαία μετατόπιση μερίδας του εργατικού δυναμικού της χώρας – την οποία οι καθηγητές πανεπιστημίου των σημαντικότερων ανώτατων ιδρυμάτων χαρακτηρίζουν ήδη «μικρή επανάσταση» – καταγράφεται τους τελευταίους μήνες, και αυτή κινείται ως εξής: μεγάλος αριθμός πολιτών παραιτούνται, δεν επιστρέφουν στις παλιές τους δουλειές ή απλώς αλλάζουν κατεύθυνση, ξαναβρίσκοντας για πρώτη φορά ύστερα από σειρά ετών ένα μάλλον ξεχασμένο συναίσθημα: το συναίσθημα της δύναμης…

Ετσι, ο πλανήτης που εσχάτως προσπαθούσε να αποκωδικοποιήσει το λεγόμενο Great Reset, ως απότοκο της πανδημίας, κινείται τώρα στους ρυθμούς του Great… Resignation.

Μπορούν οι εργαζόμενοι να καθορίσουν εκ νέου τα δεδομένα στις διεθνείς αγορές εργασίας; Φαίνεται πως ναι.

Οπως δείχνουν οι έρευνες και η μελέτη των αριθμών, το τελευταίο χρονικό διάστημα πολλοί εργαζόμενοι μετακινούνται εργασιακά από έναν χώρο της αγοράς εργασίας σε έναν άλλο, για τρεις κυρίως λόγους: πρώτον, η προσφορά των θέσεων είναι πλέον πολύ μεγαλύτερη και μπορούν να διαλέξουν (οι εργοδότες γύρισαν στα γραφεία των επιχειρήσεών τους και βρήκαν πολλές θέσεις… κενές), δεύτερον, οι μισθοί που τους προτείνονται είναι χαμηλότεροι των προσδοκιών τους – σε περίοδο ανατιμήσεων και πληθωρισμού -, άρα αναζητούν κάτι καλύτερο, και, τρίτον, αλλά σημαντικότερο, οι άνθρωποι άλλαξαν τις αντιλήψεις τους για τη δουλειά και τις εργασιακές συνθήκες που ίσχυαν τα τελευταία – πολλά – χρόνια της ζωής τους.

Επιπλέον, τα επιδόματα στήριξης που δόθηκαν σε πολλές περιπτώσεις στους πολίτες τούς έδωσαν τη δυνατότητα να μείνουν για λίγο εκτός αγοράς και να σχεδιάσουν το επόμενο «βήμα» τους, να αναστοχαστούν το μέλλον τους.

Ετσι, σε πολλές χώρες, δύο χρόνια μετά την πανδημία, πολλοί εργοδότες αγωνίζονται να καλύψουν εκατοντάδες θέσεις εργασίας, με τους υποψηφίους να απαντούν: «Οχι, ευχαριστώ».

Πολλοί εγκατέλειψαν τη δουλειά τους και δεν επέστρεψαν στο εργατικό δυναμικό, σε ποσοστά που ειδικά στις ΗΠΑ προκαλούν έκπληξη. Η παραγωγή βέβαια δεν έχει σταματήσει. Απλώς οι άνθρωποι μετακινούνται σε άλλες θέσεις από εκείνες στις οποίες εργάζονταν.

Η εικόνα στην Ελλάδα

Τι γίνεται στην Ελλάδα; Στη χώρα μας φαίνεται ότι το κύμα των εργασιακών ανατροπών δεν έχει φτάσει ακόμη. Τουλάχιστον όχι με την ορμή που έφτασε σε άλλες χώρες. Και αυτό γιατί συνεχίζουμε να έχουμε μεγάλα ποσοστά ανεργίας.

Οπως εξηγεί ο οικονομολόγος και διευθυντής του τομέα Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) Χρήστος Ιωάννου, οι συνθήκες των τελευταίων ετών αλλά και η τηλεργασία άλλαξαν δραστικά τις ζωές των ανθρώπων και σε πολλές περιπτώσεις περιόρισαν το κόστος διαβίωσής τους.

Μετά την άρση των περιορισμών όμως επανήλθε η αύξηση ζήτησης στην αγορά, σε διαφορετικά επίπεδα.

Ειδικότερα, στα επαγγέλματα υψηλών δεξιοτήτων η ζήτηση που έτσι κι αλλιώς υπήρχε στην αγορά εργασίας αυξήθηκε κατακόρυφα, προσφέροντας περιθώρια επιλογής στους εργαζομένους που άρχισαν να οριοθετούν πλέον τους όρους εργασίας τους (π.χ. σταθεροποίηση σε υβριδική εργασία με κάποιες ημέρες στο γραφείο και κάποιες εκτός).

Διαμόρφωσε όμως και τάσεις αύξησης των αμοιβών τους μέσω της μετακίνησης των εργαζομένων από μια θέση ή επιχείρηση σε άλλη. Στην κατηγορία αυτή σίγουρα είναι τα στελέχη επιχειρήσεων ή οι ειδικοί πληροφορικής.

Παράλληλα, όπως εξηγεί ο ίδιος, διαμορφώνεται αχνά και μια αύξηση της ζήτησης στις λεγόμενες «χαμηλές δεξιότητες» και στους χαμηλόμισθους εργαζομένους.

Για παράδειγμα, οι εταιρείες ταχυμεταφορών είχαν έλλειψη υπαλλήλων ως πρόσφατα, ενώ υπάρχει ακόμη ζήτηση και σε αντίστοιχο προσωπικό εστιατορίων ή καφέ που στέλνουν τα προϊόντα τους στο σπίτι.

Ομοίως, στην Ελλάδα καταγράφηκε τους προηγούμενους μήνες και ανάγκη σε προσωπικό ειδικευμένο σε επαγγέλματα συναφή με τον τουρισμό, λόγω της ανάκαμψης του κλάδου.

Επιχειρήσεις που είχαν πληγεί από τις παρατεταμένες περιόδους καραντίνας το προηγούμενο χρονικό διάστημα, έχασαν τους εργαζομένους τους που δεν ξαναγύρισαν στις δουλειές τους, καθώς είχαν απορροφηθεί σε άλλους κλάδους που αντιθέτως αύξησαν τις δραστηριότητές τους, όπως τα σουπερμάρκετ κ.ο.κ.

Η πράσινη ενέργεια

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΕΒ, το 2020 αυξήθηκαν οι θέσεις εργασίας στη χώρα μας σε εξειδικευμένες ειδικότητες της Πληροφορικής – προγραμματιστές ή τεχνικούς, αλλά και τεχνικούς της «πράσινης ενέργειας».

Μάλιστα, στη χώρα μας λείπουν πολλές χιλιάδες εξειδικευμένων νέων στον εν λόγω τομέα. Στις περιπτώσεις αυτές και όπως είναι φυσικό διαμορφώνουν οι εργαζόμενοι τις συνθήκες εργασίας τους.

Βέβαια, η ελληνική αγορά εργασίας παρουσιάζει διαχρονικά και κάποιες ιδιαιτερότητες, όπως ότι οι νέοι αργούν να μπουν σε αυτήν, ενώ έχουμε πολύ μεγαλύτερους αριθμούς αυτοαπασχολούμενων πολιτών.

Πάντως, και όσον αφορά τα δεδομένα στις ΗΠΑ, ο οικονομολόγος της αγοράς εργασίας, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ Λόρενς Κατς δήλωνε σχετικά την περασμένη εβδομάδα ότι η «έξοδος» των ανθρώπων που εγκαταλείπουν τις δουλειές τους το τελευταίο χρονικό διάστημα θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια σημαντική αλλαγή στην κατανομή της… εξουσίας μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών.

Οπως ανέφερε, στη διάρκεια της πανδημίας εκατομμύρια ανθρώπων απολύθηκαν στις ΗΠΑ, στελέχη είδαν τους μισθούς τους να μειώνονται, ενώ οι οικονομολόγοι προέβλεπαν μια δύσκολη χρονιά στην προσπάθεια όλων αυτών των ανθρώπων να ανακτήσουν τις δουλειές τους.

Ωστόσο, φέτος τα δεδομένα μάλλον αντιστρέφονται. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Γραφείου Εργασίας των ΗΠΑ, 4,3 εκατομμύρια εργαζόμενοι εγκατέλειψαν τη δουλειά τους μόνο τον περασμένο Αύγουστο, με τις παραιτήσεις αυτές να καταγράφονται κυρίως στις υπηρεσίες φιλοξενίας και τροφίμων, στο χονδρικό εμπόριο και στην κρατική και τοπική εκπαίδευση.

Πού οδηγούν όλα αυτά;

Ο Λόρενς Κατς λέει ότι ίσως η κατάσταση αυτή διατηρηθεί για έξι μήνες και μετά ο κόσμος αρχίσει σταδιακά να επιστρέφει στη ζωή που ήξερε πριν από την πανδημία. Ισως, πάλι, η στιγμή να αντανακλά μια μόνιμη αλλαγή στις αξίες των ανθρώπων και μια προθυμία να επηρεάσουν πραγματικά τις συνθήκες εργασίας παγκοσμίως, ατομικά και συλλογικά.