Πολωνία – Πώς οδηγηθήκαμε στην ανθρωπιστική κρίση στα σύνορα με τη Λευκορωσία

Στα παγωμένα δάση που καλύπτουν τα σύνορα της Πολωνίας με τη Λευκορωσία, εκατοντάδες – αν όχι χιλιάδες – αιτούντες άσυλο βρίσκονται εγκλωβισμένοι. Οι συνθήκες είναι φρικτές και πολλοί εξ αυτών κινδυνεύουν. Όμως δεν μπορούν να κινηθούν προς καμία κατεύθυνση, αφού και οι δυο χώρες αρνούνται να τους επιτρέψουν να περάσουν τα σύνορά τους.

Η εικόνα έρχεται σε πλήρη σύγκρουση με τις λεγόμενες «ευρωπαϊκές αξίες». Και η ΕΕ διστάζει να παρέμβει με αποφασιστικότητα, εν μέρει εξαιτίας των ήδη δύσκολων σχέσεων του μπλοκ με την Πολωνία – και, πιθανώς, εν μέρει εξαιτίας της ευρύτερης δυσφορίας που εκφράζεται από πολλαπλά κράτη-μέλη απέναντι στο ενδεχόμενο περαιτέρω μεταναστευτικών ροών εντός της ευρωπαϊκής επικράτειας.

• Διαβάστε επίσης: Λιθουανία – Χάος στα σύνορα με Λευκορωσία

Όσο η Ένωση προσπαθεί να αντιμετωπίσει αυτό που αποκαλεί «υβριδική επίθεση», άνθρωποι πεθαίνουν από την ασιτία και το κρύο – το βράδυ, η θερμοκρασία πέφτει κάτω από το μηδέν στα σκοτεινά δάση του βορρά.

Όμως, πώς βρέθηκαν εκεί όλοι αυτοί οι άνθρωποι; Και ποιος τους καταδίκασε σε αυτή τη μοίρα;

Τι ακριβώς συμβαίνει στα σύνορα Πολωνίας-Λευκορωσίας;

Ο ακριβής αριθμός των ανθρώπων που έχουν παγιδευτεί στην περιοχή παραμένει άγνωστος. Οι συνοριοφύλακες της Λευκορωσίας υποστηρίζουν ότι πρόκειται για περίπου 2.000 άτομα, ενώ οι πολωνικές αρχές ανεβάζουν τον αριθμό στις 4.000.

Στην Πολωνία, όπου το κυβερνών κόμμα τηρεί σκληρή στάση απέναντι στη μετανάστευση, σχεδόν 12.000 στρατιώτες έχουν μετακινηθεί στα σύνορα, τα οποία επισκέφθηκε και ο ίδιος ο πρωθυπουργός το πρωί της Τρίτης. Βίντεο που αναρτήθηκαν μια μέρα νωρίτερα από το πολωνικό υπουργείο άμυνας, έδειχναν ανθρώπους συγκεντρωμένους γύρω από ένα φράχτη κοντά στο χωριό της Κουζνίτσα. Ορισμένοι προσπαθούσαν να ανοίξουν πέρασμα κόβοντας το συρματόπλεγμα, ενώ οι φρουροί τους έσπρωχναν προς τα πίσω.

Grupa migrantów znajduje się obecnie w okolicach Kuźnicy pic.twitter.com/w5VxXp9QqQ

— Ministerstwo Obrony Narodowej 🇵🇱 (@MON_GOV_PL) November 8, 2021

Η μάχη γύρω από το μεταναστευτικό στο ανατολικό άκρο της Ευρώπης έχει εγκλωβίσει τους αιτούντες άσυλο ανάμεσα στα σύνορα, με τη Λευκορωσία και την Πολωνία να τους αντιμετωπίζουν περίπου ως μπαλάκια του πινγκ πονγκ. Ορισμένοι χρειάζονται φαγητό ή κινδυνεύουν από υποθερμία, σύμφωνα με ανθρωπιστικές οργανώσεις. Μετά από πολλούς θανάτους στα σύνορα, αξιωματούχοι ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ παρότρυναν τον περασμένο μήνα και τις δύο χώρες να σταματήσουν να χρησιμοποιούν τους πρόσφυγες ως πιόνια για τα πολιτικά τους παιχνίδια.

Τι στάση τηρεί η ΕΕ;

Οι ευρωπαίοι ηγέτες κατηγορούν τη Λευκορωσία ότι πιέζει τους μετανάστες να εισέλθουν στην Πολωνία και τη γειτονική Λιθουανία για να δημιουργήσει εκ του μη όντος μια κρίση, κάνοντας λόγο ακόμη και για «υβριδική επίθεση». Κατηγορούν τον λευκορώσο πρόεδρο, Αλεξάντερ Λουκασένκο, που αντιμετωπίζει κυρώσεις για την καταστολή των πολιτών που αμφισβήτησαν τα αποτελέσματα των τελευταίων προεδρικών εκλογών, αλλά και για το γεγονός ότι ανάγκασε πτήση της Ryanair να προσγειωθεί στη χώρα, με σκοπό τη σύλληψη ενός δημοσιογράφου της αντιπολίτευσης τον περασμένο Μάιο.

Μετά την επιβολή των τελευταίων κυρώσεων κατά του Μινσκ, ο πρόεδρος προειδοποίησε τον Ιούνιο ότι η χώρα του δεν θα εμποδίζει πλέον την είσοδο αιτούντων άσυλο – αλλά και ναρκωτικών και πυρηνικών υλικών – στην επικράτεια της ΕΕ. Έκτοτε, μετανάστες με προέλευση από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική που ελπίζουν να λάβουν άσυλο στην Ευρώπη έχουν επιβιβαστεί σε πτήσεις προς το Μινσκ και δοκιμάζουν την τύχη τους στα ευρωπαϊκά σύνορα. Αν και η Ευρώπη έχει γενικώς αυστηρές πολιτικές εισόδου για τους πολίτες τρίτων χωρών, η Λευκορωσία παραχωρεί βίζα ανά την άφιξη.

Η ΕΕ, που όρισε πιο αυστηρούς όρους για την πρόσβαση αξιωματούχων από τη Λευκορωσία σε ευρωπαϊκή βίζα την Τρίτη, επεξεργάζεται το ενδεχόμενο επιβολής περαιτέρω κυρώσεων. Η Frontex βρίσκεται σε ετοιμότητα, όμως η Πολωνία προς το παρόν δεν έχει αιτηθεί τη βοήθειά της, σύμφωνα με τον Άνταλμπερτ Γιάνζ, εκπρόσωπο της Κομισιόν για τη μετανάστευση.

Πώς επηρεάζει η κατάσταση τις σχέσεις Πολωνίας – Λευκορωσίας;

Η κρίση έχει δηλητηριάσει τις ήδη τεταμένες σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών. Αξιωματούχοι της Βαρσοβίας προειδοποιούν ότι η Λευκορωσία μπορεί να προκαλέσει ένοπλη κλιμάκωση στα σύνορα, προκειμένου να ασκήσει περαιτέρω πιέσεις. Η ένταση, που σιγοέβραζε επί σειρά μηνών, βάθυνε ακόμη περισσότερο την περασμένη εβδομάδα, όταν η Πολωνία κατηγόρησε τους ένοπλους φρουρούς της Λευκορωσίας ότι παραβιάζουν τα σύνορα, προχωρώντας αρκετές εκατοντάδες μέτρα εντός της πολωνικής επικράτειας μέσα στη νύχτα.

Το λευκορωσικό υπουργείο εξωτερικών κατηγόρησε με τη σειρά του την Πολωνία ότι ψεύδεται προκειμένου να δαιμονοποιήσει τη Λευκορωσία και να κλιμακώσει απότομα την ένταση. Με την υποστήριξη της Ρωσίας, η Λευκορωσία αρνείται ότι προκαλεί την οποιαδήποτε κρίση, επιρρίπτοντας αντ’ αυτού τις ευθύνες στη γείτονα, που, όπως αναφέρει, αναγκάζει τους πρόσφυγες να προχωρήσουν σε απελπισμένες αποφάσεις.

Όμως ακόμη και πριν την τελευταία κρίση, οι σχέσεις μεταξύ Μινσκ και Βαρσοβίας ήταν αρνητικά φορτισμένες, καθώς η Πολωνία άνοιξε πρόθυμα τα σύνορά της για τους λευκορώσους ακτιβιστές που δραπέτευσαν από την τιμωρητική καταστολή του Λουκασένκο, μετά τις προεδρικές εκλογές του Αυγούστου του 2020.

Λίγο πριν την εκλογή του, ο Λουκασένκο ορκίστηκε ότι μόνο εκείνος θα μπορούσε να σώσει την χώρα του από τα τανκς του ΝΑΤΟ (μέλος του οποίου είναι η Πολωνία) που παραμονεύουν στα σύνορα. Τους ισχυρισμούς του διέψευσαν αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ. Αμέσως μετά την εκλογή του, η οποία αμφισβητήθηκε ως προϊόν νοθείας, στη χώρα ξέσπασαν μεγάλες διαδηλώσεις – η μεγαλύτερη απειλή για την εξουσία του Λουκασένκο μετά την πρώτη εκλογή του, το 1994.

Εκείνος αντέδρασε με τη φυλάκιση των πολιτικών του αντιπάλων, αλλά και την εξαναγκαστική απομάκρυνση ακτιβιστών και άλλων πολιτών από τη χώρα προς την Πολωνία και άλλα γειτονικά κράτη. Από εκεί, πολλοί εξ αυτών συνέχισαν να συμμετέχουν στον συντονισμό του κινήματος διαμαρτυρίας στη Λευκορωσία.

Με πληροφορίες από Washington Post