Ντούσαν Ίβκοβιτς – Ένας θρύλος στη γειτονιά των αγγέλων

«Ο σοφός δεν κάθεται επάνω στους θησαυρούς του. Όσο περισσότερα δίνει στους άλλους τόσο περισσότερα παίρνει» έλεγε ένας κινέζος φιλόσοφος, και ο Ντούντα Ίβκοβιτς αποτέλεσε την προσωποποίηση της ρήσης στη σύγχρονη εποχή.

Ο θρύλος του ευρωπαϊκού μπάσκετ δε βρίσκεται πια μαζί μας, καθώς έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 78 ετών και ταξίδεψε για τη γειτονιά των αγγέλων, για να δώσει και εκεί τη σοφία του.

Μια ζωή γεμάτη επιτυχίες, αμέτρητους τίτλους και διακρίσεις για έναν άνθρωπο που έβλεπε συνέχεια μπροστά από την εποχή του.

Η αγάπη για τις επιστήμες και η επίδραση του αδερφού του

Ο Ντούσαν Ίβκοβιτς γεννήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 1943 σε ένα προάστιο του Βελιγραδίου που συνήθιζε να βγάζει μεγάλους επιστήμονες και καλλιτέχνες.

Αναφερόμαστε στην εποχή όπου η Γιουγκοσλαβία κυριεύεται από τον Τίτο, με τις μνήμες του Ντούντα να είναι γεμάτες από την παρουσία του Ερυθρού Σταυρού στην περιοχή.

Ο ίδιος ανέπτυξε από μικρός ενδιαφέροντα για τις επιστήμες, επηρεασμένος ίσως και από την συγγένεια με τον  Νίκολα Τέσλα (ήταν θείος της μητέρας του), ενός μεγάλου εφευρέτη που έβαλε στη ζωή μας τον ηλεκτρισμό και την ασύρματη επικοινωνία.

Το πεδίο με το οποίο αποφάσισε να ασχοληθεί ο Ίβκοβιτς ήταν η γεωλογία, που γνώριζε την άνθησή της στη χώρα. Άλλωστε, όπως έχει δηλώσει και ο ίδιος στο παρελθόν, ποτέ δεν τον έθελξαν τα θεωρητικά μαθήματα και γι’ αυτό πήρε την αντίθετη επαγγελματική πορεία.

Αν και αρχικά ασχολήθηκε με το ποδόσφαιρο και την πυγμαχία, ήταν ο αδερφός του αυτός που τον έφερε σε επαφή με το άθλημα του μπάσκετ.

Ο Πίβα Ίβκοβιτς τον πήρε στη Ραντνίτσκι σε ηλικία 15 ετών και βάλθηκε να του μάθει τα βασικά του αθλήματος. Ο Ντούντα αγωνιζόταν στη θέση του πόιντ γκαρντ, κάτι που τον βοήθησε να καταλαβαίνει και να διαβάζει καλύτερα το παιχνίδι.

Η θητεία του στην ομάδα κράτησε δέκα χρόνια (1958-1968), τα οποία όμως ήταν αρκετά για να αναπτύξει τις δικές του ιδέες και φιλοδοξίες γύρω από το μπάσκετ.

Οι άνθρωποι που τον επηρέασαν 

Ο Ίβκοβιτς δεν άργησε να καταλάβει πως το επόμενο βήμα της καριέρας του ήταν η προπονητική.

Πρώτος τον ώθησε εκεί ο προπονητής στη Ραντνίτσκι, Μπόρα Τσένιτς, το 1971. Ο Ντούντα είχε πει πως χάρη στην επιρροή που του άσκησε εκείνος, μπόρεσε να αφιερώσει την υπόλοιπη ζωή του στο ρόλο του προπονητή.

Η μεγάλη ευκαιρία και το βήμα παραπάνω ήρθε το 1977, όταν ο Ράνκο Ζεράβιτσα τον κάλεσε στην Παρτίζαν για να αναλάβει βοηθός προπονητή.

Ο Ζεράβιτσα αποτελεί μαζί με τον Αλεξάνταρ Νίκολιτς τους δύο μεγάλους δασκάλους του γιουγκοσλαβικού μπάσκετ, με τον Ίβκοβιτς να επηρεάζεται όπως ήταν φυσικό από τις πρωτοποριακές τακτικές και τεχνικές που εφάρμοζε για την εποχή ο άνθρωπος που τον πήρε στην Παρτίζαν.

Το ταξίδι ξεκινά

Η μεγάλη στιγμή είχε φθάσει για τον Ντούσαν Ίβκοβιτς. Ο Σέρβος, σαν έτοιμος από καιρό, ανέλαβε τα ηνία της Παρτίζαν το 1978 σε ηλικία 36 ετών.

Το ξεκίνημα λειτούργησε σαν προάγγελος για το τι θα ακολουθήσει στη συνέχεια της καριέρας του. Η Παρτίζαν κάνει δικό της ό,τι τίτλο διεκδίκησε (Πρωτάθλημα και Κύπελλο Γιουγκοσλαβίας, Κύπελλο Κόρατς) και ο Ίβκοβιτς συστήνεται για τα καλά στο ευρωπαϊκό μπασκετικό κοινό.

Πρώτη γνωριμία με την Ελλάδα

Το 1980 τα εγχώρια σύνορα δεν μπορούσαν να τον κρατήσουν άλλο και ο Ίβκοβιτς έκανε το βήμα και ήρθε στην Ελλάδα.

Πρώτη από τις –μετέπειτα– πολλές στάσεις του ήταν ο Άρης. Η ομάδα της Θεσσαλονίκης, «μαγεμένη» από τα επιτεύγματα του νεαρού προπονητή, τον φέρνει για να την οδηγήσει επιτέλους στην ευρωπαϊκή κορυφή.

Μεγάλο όπλο ήταν φυσικά ο Νίκος Γκάλης, αλλά δυστυχώς για όλες τις πλευρές αυτή η συνεργασία δεν έμελλε να είναι επιτυχημένη.

Ο Ντούντα αποχωρεί από τον Άρη ύστερα από δύο χρόνια, χωρίς να κατακτήσει κάποιο τίτλο, και επιστρέφει σε γνώριμα –γιουγκοσλαβικά– λημέρια.

Όταν η φιλοσοφία συνάντησε τη μουσική

Το 1982 υπογράφει στη Σιμπένκα, όπου και συναντά έναν πολύ ελπιδοφόρο 18χρονο παίκτη με το όνομα Ντράζεν Πέτροβιτς.

Ο «Μότσαρτ» του παγκόσμιου μπάσκετ επωφελήθηκε από τη «σοφία» του Ντούντα και δίπλα του ωρίμασε τόσο μπασκετικά όσο και στο χαρακτήρα.

Μπορεί η συνεργασία τους να διήρκεσε μόνο μία σεζόν, αλλά έφτανε για να εξελίξει ο Ντράζεν το παιχνίδι του και να το πάει σε δυσθεώρητα ύψη.

Άλλωστε, η φιλοσοφία του Ίβκοβιτς ήταν η ίδια από τα πρώτα του προπονητικά βήματα. Δίνουμε χώρο και χρόνο στους νέους, ώστε να προετοιμάσουμε την επόμενη μεγάλη γενιά παικτών.

Ένα δόγμα που ακολουθήθηκε από ολόκληρη τη Γιουγκοσλαβία και τα αποτελέσματα της παραγωγικής διαδικασίας είναι γνωστά.

Η θητεία του στον πάγκο της Σιμπένκα θα ολοκληρωθεί χωρίς την κατάκτηση κάποιου τροπαίου, ενώ το 1987 θα ακολουθήσει η Βοϊβοντίνα, που αγωνίζεται τότε στη δεύτερη κατηγορία.

Επιστροφή στη Θεσσαλονίκη

Οι φιλοδοξίες του Ντούντα δεν μπορούσαν να συμβαδίσουν με τις αντίστοιχες της Βοϊβοντίνα και οι δρόμοι τους χώρισαν το 1990.

Επόμενος σταθμός η Θεσσαλονίκη. Ίδια πόλη έντεκα χρόνια μετά, αλλά διαφορετική ομάδα.

Ο ΠΑΟΚ τον προσλαμβάνει με στόχο να πάρει το πρώτο του πρωτάθλημα μετά το 1959 και ο Ίβκοβιτς φροντίζει να το κατακτήσει στην πρώτη του κιόλας χρονιά. Ο Δικέφαλος θα επικρατήσει του Ολυμπιακού στο ΣΕΦ και θα ανέβει στην κορυφή της Ελλάδας.

Η υπόλοιπη ελληνική του «περιπέτεια»

Μετά το πέρασμά του από τη Θεσσαλονίκη, ήταν η ώρα να κατηφορίσει στην πρωτεύουσα της χώρας.

Ο Πανιώνιος τον έφερε στην Αθήνα το 1994, με την ΑΕΚ να τον κρατάει σε ελληνικό έδαφος το 1999.

Και στις δύο ομάδες κάθισε στον πάγκο τους μία διετία, φθάνοντας με την Ένωση στην κατάκτηση ισάριθμων Κυπέλλων Ελλάδας και του Σαπόρτα το 2000.

Η οκταετία στη Ρωσία και το τέλος στην Τουρκία

Από το 2002 έως το 2010 ο Ίβκοβιτς θα γίνει μόνιμος κάτοικος Μόσχας, για να αναλάβει τις ΤΣΣΚΑ (2002-2005) και Ντιναμό (2005-2010).

Ο Αντρέι Βατούτιν έχει πει χαρακτηριστικά για το πέρασμα του Ντούντα από τη Ρωσία: «Πριν εμφανιστεί ο κ. Ίβκοβιτς, το ρωσικό μπάσκετ ήταν σε τέλμα. Αφού ήρθε, αρχίσαμε να σκαρφαλώνουμε στην κορυφή».

Άλλωστε, το 2007 η Ρωσία στέφθηκε πρωταθλήτρια Ευρώπης, με τους περισσότερους παίκτες να έχουν περάσει από τα… χέρια του.

Ο απολογισμός του Ντούντα είναι τρία πρωταθλήματα με την ΤΣΣΚΑ και το ULEB Cup με την Ντιναμό των Φώτση και Λάζαρου Παπαδόπουλου.

Το 2014 η Αναντολού Εφές καλεί τον Ίβκοβιτς στην Κωνσταντινούπολη, με την επιθυμία να πιάσουν τα λεφτά που είχαν ξοδέψει τόσα χρόνια τόπο.

Ωστόσο, ο Ντούντα ήταν «σοφός» και όχι μάγος και αποχώρησε έπειτα από δύο χρόνια, έχοντας στις αποσκευές του το Κύπελλο του 2015.

Αυτός ήταν και ο τελευταίος του προπονητικός σταθμός, καθώς μετά αποφάσισε να αποσυρθεί και να αφιερωθεί στα αγαπημένα του περιστέρια, κρατώντας έτσι μια οικογενειακή παράδοση, ενός και πλέον αιώνα.

Ολυμπιακός, ένα κεφάλαιο μόνο του

Φυσικά και στα παραπάνω υπήρχε ένα κενό. Η αποφυγή της αναφοράς στον Ολυμπιακό ήταν σκόπιμη, καθώς η θητεία του Ντούντα σε δύο διαφορετικές περιόδους δε θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί ως κάτι το διαφορετικό.

Ο Ίβκοβιτς βρήκε στον Πειραιά το πραγματικό του λιμάνι και ανταπέδωσε την αγάπη που έλαβε με τον καλύτερο τρόπο.

Οι Ερυθρόλευκοι έχουν κατακτήσει συνολικά τρία Κύπελλα Πρωταθλητριών, με τα δύο πρώτα να έχουν γραμμένο το όνομά του.

Η αρχή έγινε στη Ρώμη το 1997, για να ακολουθήσει το «θαύμα» της Πόλης το 2012, στην πιο απρόσμενη κατάκτηση Euroleague από ομάδα στα χρονικά.

Συνολικά, ο Ντούντα έκατσε στον πάγκο του Ολυμπιακού πέντε χρόνια (1996-1999, 2010-2012) και έκανε πραγματικότητα όλα του τα όνειρα.

Στους Ερυθρόλευκους άλλωστε απέκτησε το προσωνύμιο «σοφός» και υπεύθυνος γι’ αυτό ήταν ο Παναγιώτης Φασούλας, ο οποίος τον χαρακτήρισε έτσι ύστερα από ένα «επεισόδιο» που είχαν στο ματς με την Ορτέζ. Αν και είχε αρνητικά χροιά, ο Ντούντα το έκανε κτήμα του και το μετέτρεψε στο κύριο γνώρισμά του.

Ωστόσο, στο ερυθρόλευκο παλμαρέ του είχε κάνει χώρο για ακόμα δύο πρωταθλήματα και Κύπελλα Ελλάδας.

Στα χέρια του έγιναν τα παιδιά κανονικοί άνδρες, με τον Ντούντα να έχει τριπλό πλέον ρόλο. Εκτός από εκείνους του προπονητή και του «σοφού», ανέλαβε και αυτόν του δασκάλου.

Δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστώνουν την Euroleague του 2013 σε αυτόν, καθώς ουσιαστικά η ομάδα που ανέλαβε ο Γιώργος Μπαρτζώκας ήταν δικό του δημιούργημα.

Μια φράση του τα λέει όλα σχετικά με αυτά που νιώθει για τον Ολυμπιακό: «Ο Ολυμπιακός κυλάει στο αίμα μου. Το τονίζω αυτό. Κυλάει στο αίμα μου».

Τα πήρε όλα εκτός από το χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο

Ένας προπονητής με την κλάση του Ντούσαν Ίβκοβιτς δε θα μπορούσε να μην περάσει από την καρέκλα του ομοσπονδιακού προπονητή.

Ο Ντούντα είχε την τύχη και την ευλογία να προπονήσει δύο τεράστιες γενιές γιουγκοσλάβων παικτών, με τα ονόματα των Ντράζεν Πέτροβιτς, Βλάντε Ντίβατς, Τόνι Κούκοτς, Ντίνο Ράτζα, Ζάρκο Πάσπαλι, Στόγιαν Βράνκοβιτς, Πρέντραγκ Ντανίλοβιτς, Ντέγιαν Μποντιρόγκα, Ζόραν Σάβιτς, Ζέλικο Ρέμπρατσα, Σάσα Τζόρτζεβιτς και Πέτζα Στογιάκοβιτς να ξεχωρίζουν.

Λογικό και επόμενο ήταν να έρθουν και οι διακρίσεις στις μεγάλες διοργανώσεις.

Το κοντέρ σταμάτησε στα έξι μετάλλια σε διεθνείς διοργανώσεις, με τα τέσσερα να είναι χρυσά (Ευρωμπάσκετ 1989, 1991, 1995, Μουντομπάσκετ 1990) και τα δύο αργυρά (Ευρωμπάσκετ 2009, Ολυμπιακοί Αγώνες 1988).

Ωστόσο, από όλη την προπονητική του καριέρα ο Ίβκοβιτς έχει ένα μεγάλο παράπονο. Το 1992 ο πόλεμος στη Γιουγκοσλαβία και οι πολιτικές παρεμβάσεις που υπήρξαν δεν επέτρεψαν τη συμμετοχή της χώρας στους Ολυμπιακούς της Βαρκελώνης, εκεί όπου ξεχώριζε η Dream Team.

Ο Ντούντα έχει χαρακτηρίσει εκείνα τα χρόνια ως τα χειρότερα της ζωής του, ενώ πιστεύει πως θα μπορούσε να κερδίσει ακόμα και τους Αμερικανούς του Τζόρνταν και των υπόλοιπων αστεριών, αν τους αντιμετώπιζε στο τουρνουά.

Δίχως άλλο όμως, ο Ντούσαν Ίβκοβιτς υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες μπασκετικές προσωπικότητες στην ιστορία του αθλήματος, κάτι που αναγνωρίστηκε και από τη FIBA, η οποία τον ενέταξε στο Hall of Fame το 2017, ενώ και η Euroleague τον τοποθέτησε ανάμεσα στους θρύλους της.

Ένας άνθρωπος μπροστά από την εποχή του, με κυρίαρχο και επιβλητικό χαρακτήρα, που ήξερε πώς να συμπεριφερθεί στους παίκτες του για να τους κάνει να παίξουν στο μάξιμουμ των δυνατοτήτων τους.

Προπονητική σκέψη και αντίληψη κορυφαίου επιπέδου, που χάρισε στους απανταχού φιλάθλους του μπάσκετ στιγμές χαράς και μαγείας.

Αυτός ήταν ο Ντούσαν Ίβκοβιτς και γι’ αυτό θα παραμείνει για πάντα «αθάνατος» στη σκέψη όλων.

Duda, srećan put u komšiluk anđela