Καιρός – Ο καύσωνας των 11 ημερών – Όσα πρέπει να γνωρίζετε για το σπάνιο φαινόμενο στην Ελλάδα

Οι καύσωνες στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί σε αριθμό τις τελευταίες δεκαετίες, ενώ παράλληλα παρατηρείται ολοένα τόσο πιο πρώιμη όσο και πιο όψιμη εμφάνιση τους κατά τη διάρκεια ενός έτους, επισημαίνουν οι ερευνητές του meteo του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών σε ανάλυση τους με τη μορφή έξι ερωτήσεων-απαντήσεων σχετικά με τον μακράς διάρκειας 11ήμερο καύσωνα που έπληξε την Ελλάδα, συμβάλλοντας έτσι στις καταστροφικές δασικές πυρκαγιές αυτών των ημερών.

Ακολουθούν οι ερωταπαντήσεις τους:

1) Τι ορίζουμε ως καύσωνα;

Ο όρος «καύσωνας» χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια παρατεταμένη περίοδο ασυνήθιστα υψηλών θερμοκρασιών. Παρόλο που δεν υπάρχει μοναδικός ορισμός, τα όρια θερμοκρασίας που χρησιμοποιούνται στη χώρα μας για να χαρακτηριστεί ως καύσωνας ένα θερμό κύμα είναι για τη μέγιστη θερμοκρασία οι 37 βαθμοί Κελσίου (°C) και για την ελάχιστη οι 26°C, για τουλάχιστον τρεις συνεχόμενες ημέρες.

2) Ποιες συνθήκες δημιούργησαν το παρατεταμένο κύμα καύσωνα;

Η μεταφορά πολύ θερμών αερίων μαζών από τη Βόρεια Αφρική προς τη χώρα μας τους καλοκαιρινούς μήνες είναι ένα συχνό φαινόμενο. Πιο σπάνια όμως, όπως στην προκειμένη περίπτωση, όταν αργά κινούμενα βαρομετρικά συστήματα υψηλής πίεσης επηρεάζουν την Ανατολική Μεσόγειο, οι αέριες μάζες στα χαμηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας θερμαίνονται περαιτέρω (μέσω αδιαβατικής συμπίεσης). Η παρουσία ενός ισχυρού αεροχειμάρρου πάνω από την Κεντρική Μεσόγειο και Κεντρική Ευρώπη, ο οποίος απέτρεπε την κίνηση χαμηλών βαρομετρικών συστημάτων προς την περιοχή μας, προκάλεσε την εμμονή του καύσωνα για ένα διάστημα 11 ημερών.

3) Κάθε πότε έχουμε επεισόδια καύσωνα στη χώρα μας;

Οι καύσωνες στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί σε αριθμό τις τελευταίες δεκαετίες. Μερικά στατιστικά στοιχεία για τα εντονότερα επεισόδια καύσωνα στη χώρα μας υπάρχουν στο σύνδεσμο: https://www.meteo.gr/article_view.cfm?entryID=1841.

4) Ποια ήταν τα θερμοκρασιακά ρεκόρ που καταγράφηκαν;

Οι μέγιστες θερμοκρασίες κάθε ημέρας από τις 27/07 έως και τις 05/08/2021 σημειώθηκαν σε:

27/7 Κόνιτσα 40,5 28/7 Ωλένη Ηλείας 42,6, 29/7 Αρφαρά Μεσσηνίας 42,5, 30/7 Πλατανούλια Λάρισας 43,3, 31/7 Αρφαρά Μεσσηνίας 44,6, 1/8 Ωλένη Ηλείας 43,3, 2/8 Μακρακώμη Φθιώτιδας 46,3, 3/8 Λαγκαδάς Θεσσαλονίκης 47,1 (η υψηλότερη μέγιστη θερμοκρασία όλου του καύσωνα), 4/8 Αρφαρά Μεσσηνίας 45,4 και 5/8 Μακρακώμη 45,2 βαθμοί.

5) Ευθύνεται η κλιματική αλλαγή για αυτό το επεισόδιο καύσωνα;

Ολοένα και περισσότερες ανεξάρτητες επιστημονικές εργασίες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι πολλά ακραία καιρικά φαινόμενα των τελευταίων ετών δεν θα είχαν την ένταση ή τη διάρκεια που έχουν χωρίς τη συνεισφορά της παγκόσμιας υπερθέρμανσης. Η υπερθέρμανση της ατμόσφαιρας και της θάλασσας συνεισφέρει στην ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως είναι ο καύσωνας, όμως περισσότερο επηρεάζει την αύξηση της συχνότητας εκδήλωσης και τη διάρκειά τους. Πολύ πιθανό χωρίς την υπερθέρμανση του πλανήτη, ο καύσωνας που βιώνουμε τώρα να μην είχε τόσο μεγάλη διάρκεια. Ένα ακόμη γεγονός το οποίο οφείλεται στην κλιματική αλλαγή είναι η ολοένα πιο πρώιμη και πιο όψιμη εμφάνιση καυσώνων κατά τη διάρκεια ενός έτους.

6) Ποιες είναι οι επιπτώσεις ενός κύματος καύσωνα;

Οι καύσωνες έχουν επιβλαβείς επιπτώσεις σε πολλές πτυχές της ζωής μας και το φυσικό περιβάλλον. Όταν η θερμοκρασία του αέρα ξεπερνά τη θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος, ο οργανισμός μας απορυθμίζεται και δαπανά μεγάλη ποσότητα ενέργειας, ώστε να μειώσει τη θερμοκρασία του, κυρίως μέσω της εφίδρωσης. Παρατεταμένα κύματα καύσωνα προκαλούν επίσης αναπνευστικά και καρδιαγγειακά προβλήματα. Δυστυχώς και σε αυτό το κύμα καύσωνα καταγράφηκαν θάνατοι που συνδέονται άμεσα με τις καιρικές συνθήκες.

Ακόμη, η παρατεταμένη περίοδος ξηρασίας και υψηλών θερμοκρασιών κατά τους καλοκαιρινούς μήνες αυξάνει σημαντικά την ποσότητα ξηρής καύσιμης ύλης, με συνέπεια την αύξηση του κινδύνου εξάπλωσης δασικών πυρκαγιών με τις γνωστές καταστροφικές συνέπειες που βιώνουμε σε πολλές περιοχές της χώρας τις τελευταίες ημέρες.

Τέλος, η θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας αυξάνεται σημαντικά, ακολουθώντας τις διακυμάνσεις του υπερκείμενου αέρα, και σημειώνονται «καύσωνες της θάλασσας» οι οποίοι πλήττουν τα θαλάσσια οικοσυστήματα.